Wt/zea/draoie

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands drayen en Oudnederlands *thrāian van Oergermaons *þrēaną en zòdoende ok verwant mee 't Iengelse throw 'smiete'. Uutendelienge dienkelijk van de wortel *terh₁- 'deubôre, spliete' en dan ok verwant mee trema en termiet.

Omschrievienge

draoie

1. (onovergankelijk) 'n draoi maeke, 'n vloeiende, kromme bewegienge maeke.
2. (overgankelijk) de richtienge of koers van iets mee 'n draoi verandere
3. (figuurlijk) van menienge of beleid veraore
4. gin moment stilzitte, zittende 'eêl d'n tied bewege
5. verbiegae (van d'n tied)
   • D'n dag draoit toch, of noe werke of nie.
6. ergest kort anlôpe
   • In 't verbiegaen bin 'k is effe bie de fermielje Flipse gedraoid.
7. Zienge mee vee bugiengen en versieriengen, veraol bie de Saolmenzang
8. deugaend anwezig weze (van piene en zò)
   • Dat draoit noe a weken in m'n beên, 'k weet nie wat dat is.

Uutspraek

[ˈdrɑˑi̯ə ~ ˈdrɒˑi̯ə]

Vervoegienge

infinitief	draoie(n)
gerundium	te draoien(e)
tegewoordigen tied	ik draoi(e)	oôns draoie(n)
	jie draoi(t) (draoie)	julder draoie(n)
	'ie draoi(t)	'ulder draoie(n)
flejen tied	ik, jie, 'ie draoide, draoie(n)de	oôns, julder, 'ulder draoide(n)
gebieënde wieze	draoi(t)
onvoltoôid deêlwoôrd	draoiende
voltoôid deêlwoôrd	ei en is (g)edraoid
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia.

Afleiiengen

• draoi
• draoiachtig
• draoier
• draoierij
• draoiertje

Saemenstelliengen

deudraoie draoibanke draoiboôm draoibord draoigat draoi'ekkentje

draoikonte draoilicht draoiplaete draoischieve draoistoel

draoitoppe draoitreeft draoiwindje omdraoie verdraoie

Uutdruksels

• Vò de mast draoie, z'n eten nie opkunne
• ʼt Draoit 'rom, 't angt 'rom, me moete mae zieë of dat gebeurt
• ʼt Draoit om d'n tienen, 't is om en bie tien ure
• Lae mae draoie, lae mae doeë
• Laet alles mae draoie wat draoit, 'tzelfde
• ʼt Is an 't draoien, de bevaollienge is gaende
• gepapt en gedraoid, gepept en gedraoid, getopt en gedraoid, kant en klaer
• Draoit 'r maer an, je doe mae

Dialectvarianten

• draoien in Zeêuws-Vlaendere en op oôstelijk Zuud-Beveland

Ontlêniengen in aore taelen

• daai Aucaons (kan ok uut 't Nederlands komme)
• drai Berbice-Nederlands
• draai, draej, drāi Neger'ollands
• drei, drai Papiaments (kan ok uut 't Nederlands komme)
• drai Sranantongo (kan ok uut 't Nederlands komme)
  • drai Surinaoms-Javaons
  • drái-drái kare Sarnami (ofwè uut 't Nederlands, of over 't Sranantongo; dan kan 't nog mee 't Zeêuws te maeken è)

Vertaeliengen

z'n eige in 'n vloeiende kromme bewege

• Afrikaons: draai
• Araobisch: دَارَ‎ (dāra)
• Berbice-Nederlands: drai
• Chinees (Mandarijn): 轉動, 转动 (zhuǎndòng)
• Duuts: drehen
• Frans: tourner
• 'Ollands: draeie, draaie, draoie
• Iengels: turn
• Italiaons: girare
• Japans: 回る (まわる, mawaru)
• Latijn: vertěre

• Limburgs: drejje, drièje (Valkenburg e.o.)
• Nederlands: draaien
• Nedersaksisch/Platduuts: dreien enz.
• Portugees: girar, virar
• Russisch: враща́ться (vrasjtsjat's'a)
• Spaons: girar
• Swahili: kugeukia
• Westerlauwers Vries: draaie
  • Hindeloopers: draeie
  • Schiermonnikoôgs: drooie
• West-Vlaems: droaien

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 192

• K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 89

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'draaien'