Wt/zea/dienke

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands dinken (neffenvurm van denken) en Oudnederlands thencon van Oergermaons *þankjaną. Uutendelienge van d'n Indo-Europese wortel *teng- 'dienke, voele', awast zette somte geleêrden dae vraegteikens bie. De slutienge van -e- nae -i- is Ingweoons (Iengels think, Westerlauwers Vries tinke), net as de flejen tied mee -o- (ok in aolle westelijke en centraole dialecten); de veddere slutienge toet 'n korte -ie- is typisch Zeêuws.

Omschrievienge

dienke

1. onovergankelijk: 'n gedachte è, 'n dienkproces deu d'essens laete of doeë gae
   • Lae me noe effe, ik bin an 't dienken!
2. overgankelijk, mee 'n biezin as vòwerp: iets as 't waerschienlijkste zieë, mae 't nie zeker wete:
   • Ik dienk da je vaoder dae vandaeg of murge nog wè op trugkomt.
3. overgankelijk, mee 'n biezin as vòwerp: glôve, de vaste overtugienge è (mee as biegedochte dat 't nie zò is, of dat d'n dienker 't nie zò zeker wete kan)
   • D'n buurman dienkt dan ze noôit op de Maen bin gewist, dan z'eêl die vlucht maer 'ebbe naegespeêld.

Uutspraek

[ˈdiŋkə]

Vervoegienge

infinitief	dienke(n)
gerundium	te dienken(e)
tegewoordigen tied	ik dienk	oôns dienke(n)
	jie dienk(t) (dienke)	julder dienke(n)
	'ie dienk(t)	'ulder dienke(n)
flejen tied	ik, jie, 'ie docht, doch(t)e	oôns, julder, 'ulder dochte(n)
gebieënde wieze	dienk(t)
onvoltoôid deêlwoôrd	dienkende
voltoôid deêlwoôrd	ei (g)edocht
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia.

Afleiiengen

• dienker
• gedachte (gedochte)
• gedachtenisse

Uutdruksels

• ʼk Docht da je wat zeide!, daer ei je noe is glad geliek in
• Doôddoeërs bie Ik docht...
  • J'ei (nog) gin dochters
  • Je dochters deuge nie
  • Je dochters bin gin zeuns
  • Je dochters weune in D'n Haegt (Goeree)
  • Je dochters lôpe in 't 'Aogse Bos mee zwaovelstokke te leure (Middelburg)

Aore vurmen

• dienken in Zeêuws-Vlaendere en op oôstelijk Zuud-Beveland

Ontlêniengen in aore taelen

mee zeker'eid:

• denk, dink, ding, din Neger'ollands

meugelijk:

• dink Afrikaons
• denki Sranantongo
  • denki Aucaons
  • tínga Saramaccaons
  • dèngki Surinaoms-Javaons

Vertaeliengen

Vertaeliengen

• Afrikaons: dink
• Araobisch: فَكَرَ‎ (fakara) (naedruk op 't proces), فَكَّرَ‎ (fakkara) (naedruk op 't 'ebben van gedachten)
• Braebants: denke, dinke enz.; paaze enz.
• Chinees (Mandarijn): 念 (niàn)
• Duuts: denken
• Esperanto: pensi
• Frans: penser
• Westerlauwers Vries: tinke
  • Hindeloopers: tynke, sinne
• 'Ebreêuws: חָשַׁב‎ (chasjáv)
• Hindi: सोचना (socnā)
• 'Ollands: denke, dinke (Utrechts, Volendams)
• Iengels: think
• Italiaons: pensare

• Japans: 考える (かんがえる, kangaeru)
• Latijn: cogitāre, putāre
• Limburgs: dinke
• Nederlands: denken
• Nedersaksisch/Platduuts: denken, deanken enz.
• Oôst-Vlaems: dinken Land-van-'Ulsters, peizen Oôst-Zeêuws-Vlaoms grensgebied en vedder zujelijk
• Oudgrieks: φρονέω (phroneoo)
• Portugees: pensar
• Russisch: ду́мать (doématʹ), поду́мать (podoémat') imp.-perf. paer
• Spaons: pensar
• Stasvries en verwanten: dinke, denke
• Swahili: -fikiri
• West-Vlaems: peizen

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 176

• K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 86

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'denken'