Wp/mag/नागालेण्ड
नागालैण्ड भारतके एगो उत्तरपूरुबी राज्य हे । एकर राजधानी कोहिमा हे, जखनीकि दीमापुर राज्यके सबसे बड़नगर हे । नागालैण्डके सीमा पच्छिदन्ने असमसे, उत्तरदन्ने अरुणाचलप्रदेशसे, पूरुदन्ने म्यान्मारसे आउ दक्खिनदन्ने मणिपुरसे भेटहे । भारतके २०११ के जनगणानाके अनुसार एकर जनसङ्ख्या १९,८०,६०२ हे आउ क्षेत्रफल १६,५७९ वर्ग किलोमीटर हे, जे एकरा भारतके सबसे छोट राज्यमे से एक बनावहे ।
नागालैण्ड | ||
---|---|---|
भारतके राज्य | ||
| ||
| ||
Lua error in Module:Wp/mag/Location_map at line 403: देशान्तरला कौनो मान प्रयोग नै कैल गेल. | ||
निर्देशाङ्क (कोहिमा): निर्देशाङ्क: अनुपलब्ध अक्षान्श Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function | ||
देश |
![]() | |
स्थापना | १ दिसम्बर १९६३† | |
राजधानी | कोहिमा | |
सबसे बड़ नगर | दीमापुर | |
मण्डल | : १२ | |
सरकार | ||
• राज्यपाल | जगदीश मुखी [1] | |
• मुख्यमन्त्री | नेफियू रियो (एनडीपीपी)[2] | |
• उपमुख्यमन्त्री | यानथुङ्गो पैटन (भाजपा)[3] | |
• विधायिका | एकसदनीय (६० सीट) | |
• संसदीय निर्वाचन क्षेत्र |
राज्यसभा १ लोकसभा १ | |
क्षेत्रफल | १६५७९ किमी२ (Formatting error: invalid input when rounding वर्गमील) | |
• क्रम | २६मा | |
Template:Wp/mag/Noteनागालैण्ड राज्य अधिनियम १९६२ के द्वारा नागालैण्डके असम राज्यसे काटके बनावल गेलै हल । |
नागालैण्ड राज्यमे कुल १६ जनजाति निवास करहै । प्रत्येक जनजाति अपन विशिष्ट रीति-रिवाज, भाषा आउ पोशाकके कारण दोसरसे भिन्न है ।[6] हालाँकि, भाषा आउ धर्म दु सेतु है, जे ई सब जनजातिके आपिसमे जोड़है । अङ्ग्रेजी राज्यके आधिकारिक भाषा है । ई शिक्षोके भाषा है, आउ अधिकाँश निवासी द्वारा बोलल जा है । नागालैण्ड भारतके ऊ तीन राज्यमे से एक है, जने ईसाई धर्मके अनुयायी जनसङ्ख्यामे बहुमतमे है ।[7][8]
राज्य १९५० के दशकमे विद्रोह आउ साथे अन्तर-जातीय सङ्घर्ष देखकै हे । हिंसा आउ असुरक्षा नागालैण्डके आर्थिक विकासके सीमित कर देलकै हल, काहेकि एकरा कानून, व्यवस्था आउ सुरक्षाला अपन दुर्लभ संसाधनके प्रतिबद्ध करेला हलै ।[9][10] हालाँकि पिछलका डेढ़ दशकमे राज्यमे हिंसा बड़ी कम होलै हे, जेकरासे राज्यके वार्षिक आर्थिक विकास दर १०% के भिरु पहुँचलै हे, आउ ई पूर्वोत्तर क्षेत्रमे सबसे तेजीसे विकसित होवेवाला राज्य बन पैलै हे ।
नागालैण्डके स्थापना १ दिसम्बर १९६३ के भारतके १६मा राज्यके रूपमे होलै हल । असम घाटीके किनारे बसल कुछ क्षेत्रके छोड़के राज्यके अधिकतर भाग पहाड़ी है । राज्यके कुल क्षेत्रफलके खाली ९% भाग समतल जमीन पर है । नागालैण्डमे सबसे उँच चोटी माउण्ट सरामति है जेकर समुन्द्र तलसे उँचाई ३८४० मी है । ई पहाड़ी आउ एकर शृङ्खला नागालैण्ड आउ बर्माके बीच प्राकृतिक अवरोधके निर्माण करहै ।[11] ई राज्य वनस्पति आउ जीवके समृद्ध विविधताके घर है ।
इतिहास
editई राज्यके इतिहास म्यान्मार आउ असमसे मिल-जुलहै किन्तु कुछ मतके अनुसार ई राज्यके नाम अङ्ग्रेज नागा (ई नाग लोगके भूमि है) के अनुसार रखकै हल । भारतमे नाग लोगके सङ्ख्या बहुमतमे है ई नाग लोग ओइसे त पूरा भारतमे निवास करहथिन किन्तु महाराष्ट्र आउ नागालैण्डमे इनकर नामसे राज्य एवं मण्डलके नाम पड़लै हे । वर्ष १८३२ मे कप्तान जेनकीन्स आउ पेम्बर्टनके रूपमे पहिले यूरोपीय नागालैण्डमे ऐलन हल । नागालैण्ड भारतके १ दिसम्बर १९६३ मे सोलहमा राज्य बनलै ।
सम्बन्धित लेख
editसन्दर्भ
edit- ↑ Singh, Vijaita (22 July 2019). "Naga issue: posting of interlocutor as Nagaland Governor unlikely to affect peace talks". The Hindu. अभिगमन तिथि 23 July 2019.
- ↑ "Neiphiu Rio sworn in as Nagaland Chief Minister, becomes 1st Nagaland leader to take oath outside Raj Bhavan". द न्यू इण्डियन एक्सप्रेस. 8 मार्च 2018. मूलसे 8 मार्च 2018 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 8 मार्च 2018.
- ↑ "BJP to get deputy CM post in Nagaland". द टाइम्स ऑफ इण्डिया. 6 March 2018. मूलसे 6 March 2018 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 6 March 2018.
- ↑ "Mt. Saramati". kiphire.nic.in. मूल से 25 अक्तूबर 2020 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 13 August 2019.
- ↑ Department of Posts, Ministry of Communications, Government of India (16 मार्च 2017). "Village/Locality based Pin mapping as on 16th March 2017". data.gov.in. मूलसे 11 अप्रैल 2019 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 24 जून 2018.Wp/mag/सीएस१ रखरखाव: एकसे अधिक नाम: authors list (link)
- ↑ Nagaland – State Human Development Report
Archived 2014-08-21 at the वेबैक मशीन United Nations Development Programme (2005) - ↑ Population by religious communities
Archived 2010-07-01 at the वेबैक मशीन Census of India, 2001, Govt of India. The other jurisdictions with Christian majorities are मेघालय आउ मिजोरम. - ↑ Gordon Pruett, Christianity, history, and culture in Nagaland, Indian Sociology, January 1974, vol. 8, no. 1, pp 51-65
- ↑ Charles Chasie (2005), Nagaland in Transition
Archived 2016-05-01 at the वेबैक मशीन, India International Centre Quarterly, Vol. 32, No. 2/3, Where the Sun Rises When Shadows Fall: The North-east (MONSOON-WINTER 2005), pp. 253-264 - ↑ Charles Chasie, Nagaland
Archived 19 February 2014 at the वेबैक मशीन, Institute of Developing Economies (2008) - ↑ C.V. Prakash (2006), Encyclopedia of Northeast India, Vol. 5, Atlantic Publishers, ISBN 978-8126907076, pp. 2180-2181