Wp/mag/अरुणाचलप्रदेश
अरुणाचलप्रदेस (अरुणाचलप्रदेश) भारतके एगो उत्तरपूरुबी राज्य हे । संस्कृतमे अरुणाचलके अर्थ "उगैत सूरजके पर्बत" हे (अरूण + अचल ; 'अचल' के अर्थ 'न चलेवाला' = पर्बत होवहै) ।
अरुणाचलप्रदेश अरुणाचलप्रदेश | |
---|---|
राज्य | |
| |
राष्ट्रियगान: "अरुणाचल हमनीके"[1] | |
Lua error in Module:Wp/mag/Location_map at line 403: देशान्तरला कौनो मान प्रयोग नै कैल गेल. | |
निर्देशाङ्क (ईटानगर): 27°04′N 93°22′E / 27.06°N 93.37°Eनिर्देशाङ्क: 27°04′N 93°22′E / 27.06°N 93.37°E | |
देश | भारत |
केन्द्रशासितप्रदेश | २१ जनवरी १९७२ |
राज्यके दर्जा | २० फरवरी १९८७[2] |
राजधानी | ईटानगर |
सबसे बड़ नगर | ईटानगर |
मण्डल | : २५ |
सरकार | |
• अङ्ग | अरुणाचलप्रदेश सरकार |
• राज्यपाल | लेफ्टिनेण्ट जनरल कैवल्य त्रिविक्रम परनाइक, पीवीएसएम, यूवाईएसएम, वाईएसएम (सेवानिवृत्त)[3] |
• मुख्यमन्त्री | पेमा खाण्डू[4] (भाजपा)[5] |
• विधानमण्डल |
|
• संसदीय क्षेत्र | |
• उच्चन्यायालय | गुवाहाटी उच्चन्यायालय - ईटानगर बेञ्च |
क्षेत्रफल | ८३७४३ किमी२ (Formatting error: invalid input when rounding वर्गमील) |
• क्रम | १४मा |

प्रदेशके सीमा दक्खिनदन्ने असम दक्खिनपूरुबदन्ने नागालैण्ड पूरुदन्ने म्यान्मार/बर्मा पच्छिदन्ने भूटान आउ उत्तरदन्ने तिब्बतसे मिलहै । ईटानगर राज्यके राजधानी है । प्रदेशके बोलचालके मुख्यभाषा हिन्दी है । अरुणाचलप्रदेश चीनके तिब्बत स्वायत्तक्षेत्रके साथे १,१२९ किलोमीटरके सीमा साझा करहै ।
भारतके जनगणना २०११ के अनुसार अरुणाचलप्रदेशके जनसङ्ख्या १,३८२,६११ आउ ८३,७४३ वर्ग किलोमीटरके क्षेत्रफल हे । ई नैतिकरूपसे विविधराज्य हे, जेकरामे मुख्यरूपसे पच्छिदन्ने मोनपा लोग, केन्द्रमे तानी लोग, पूरुदन्ने ताई लोग आउ राज्यके दक्खिनदन्ने नागा लोग हथिन ।
राज्यके एगो बड़का भाग दक्खिन तिब्बतके भागके रूपमे चीन जनवादी गणराज्य आउ चीन गणराज्य (ताइवान) दुनोद्वारा दावा करल जाहे । १९६२ के भारत-चीन युद्धमे, अरुणाचलप्रदेशके आधोसे बेसी भागपर चीनी पीपल्स लिबरेसन सेना अस्थायीरूपसे कब्जा कर लेलकैहल । फिन चीन एकतरफा युद्धबिराम घोषित कर देलकै आउ ओकर सेना मैकमहोन रेखाके पीछे लौट गेलै ।
भौगोलिक दृष्टिसे पूर्बोत्तरके राज्यमे ई सबसे बड़का राज्य है । पूर्बोत्तरके अन्य राज्य नियन ई प्रदेशोके बेकत तिब्बती-बर्मी मूलके हथिन । वर्तमान समयमे भारतके अन्यभागसे बड़ी लोग आके हियाँ आर्थिक आउ सांस्कृतिक गतिविधि करहथिन ।
इतिहास
editअरुणाचल प्रदेशके पहिले पूर्वात्तर सीमान्त एजेन्सी (नॉर्थ इस्ट फ्रण्टियर एजेन्सी- नेफा) के नामसे जानल जा हलै । एहाँके इतिहास लिखित रूपमे उपलब्ध न है । मौखिक परम्पराके रूपमे कुछ तनीसुन साहित्य आउ ऐतिहासिक खण्डहर है जे ई पर्वतीय क्षेत्रमे भेटहै । ई सब स्थानके खुदाई आउ विश्लेषणके द्वारा पता चलहै कि ई ईस्वी वर्ष प्रारम्भ होवेके समयके है । ऐतिहासिक प्रमाणसे पता चलहै कि ई जानल-पहचानल क्षेत्रे न हलै वरन जे लोग एहाँ रहहलथिन आउ उनकर देशके अन्य भागसे भिरुके सम्बन्ध हलै । अरुणाचलप्रदेशके आधुनिक इतिहास २४ फरवरी १८२६ के 'यण्डाबू सन्धि' होवेके बाद असममे ब्रिटिश शासन लागू होवेके बादसे प्राप्त होवहै । वर्ष १९६२ से पहिले ई राज्यके नार्थ-इस्ट फ्रण्टियर एजेन्सी (नेफा) के नामसे जानल जा हलै । संवैधानिक रूपसे ई असमेके एक भाग हलै परन्तु सामरिक महत्त्वके कारण १९६५ तक एहाँके प्रशासनके देखभाल विदेश मन्त्रालय करहलै । १९६५ के पश्चात् असमके राज्पालके द्वारा एहाँके प्रशासन गृह मन्त्रालयके अन्तर्गत आ गेलै हल । वर्ष १९७२ मे अरुणाचलप्रदेशके केन्द्रशासितप्रदेश बनावल गेलै हल आउ एकर नाम 'अरुणाचलप्रदेश' कैल गेलै । ई सबके बाद २० फरवरी १९८७ के ई भारतीय सङ्घके २४मा राज्य बनावल गेलै ।
सम्बन्धित लेख
editसन्दर्भ
edit- ↑ "State song needs to mirror unity in diversity!". Arunachal Observer. 22 January 2017. अभिगमन तिथि 23 April 2021.
- ↑ Government
Archived 2016-10-07 at the वेबैक मशीन - ↑ Mishra, BD (30 September 2017). "Retired Armyman BD Mishra Appointed New Arunachal Governor". NDTV News. मूलसे 30 September 2017 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 30 September 2017.
- ↑ "Pema Khandu sworn in as Chief Minister of Arunachal Pradesh". द हिन्दू.
- ↑ "भाजपा forms govt in Arunachal Pradesh". द हिन्दू. Arunachal Pradesh. 31 दिसम्बर 2016. मूलसे 3 मार्च 2018 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 31 December 2016.