Wp/chn/ɬinkit-tilixam

< Wp‎ | chn
Wp > chn > ɬinkit-tilixam

14,000 ɬinkit (Lingít kʰapa ɬaska ləlang) tilix̣am ɬaska miɬayt kʰapa alaska-iliʔi, pi 2,110 kʰapa yukʰan-iliʔi. anqati ɬaska munk stik-laplash pus munk haws, hilu leklu. Alta hayu ɬinkit-man ɬaska munk-pish, pi hayu ɬinkit-ɬuchman ɬaska munk upqʼənəx̣. ~600 ɬinkit ɬaska kəmtəks ɬinkit-ləlang.

qʰa ɬinkit-tilix̣am ɬaska miɬayt, əbə "Lingít Aaní"
Ixt Łingit łuchman, 1899.

anqati ɬinkit tilixam ɬaska məkʰmək lakachi iləp wam-iliʔi, pi kʰapa wam-iliʔi ɬaska məkʰmək samən, samən-ulali, ulx̣ayu, pi sop-ulali. qʰenchi wam-iliʔi chaku, ɬinkit tilixam ɬaska məkʰmək skaləmən pi ulx̣ən, pi kʰapa kʰanawi-kʰul ɬaska məkʰmək mawich pi itsx̣ət.

ḵwáan

edit

hayu manaqi-tənəs tilixam-kʰompani, əbə ḵwáan kʰapa ɬinkit-ləlang, ɬaska miɬayt, yakwa mayka nanich kʰanawi ɬaska.

nim kʰapa ɬinkit-ləlang qʰata wawa ukuk nim nim kʰapa chinuk qʰa ɬaska miɬayt
G̱alyáx̱ Ḵwáan "qaɬyáx̣ qʰwáan" samən-stalu tilixam Yakataga-Controller Bay, alaska-iliʔi
Xunaa Ḵáawu "xunaa kʰáawu" kʰul-win-iwa tilixam Hoonah, alaska-iliʔi
S'awdáan Ḵwáan "sʼawtáan qʰwáan" kakwa-"djeyd"(ixt pchix stun)-iliʔi tilixam Sedum, alaska-iliʔi
Tʼaḵjik.aan Ḵwáan "tʼaqchikʰʔaan qʰwáan" wik-saya-saltsəqw-tʰawn tilixam Tuxekan, alaska-iliʔi
Laax̱aayík Kwáan "ɬaax̣aayík qʰwáan" kʰapa-ays-iliʔi tilixam Yakutat, alaska-iliʔi
Tʼaaḵu Ḵwáan "tʼaaqu qʰwáan" kʼəlakʼəlama-"tumach-tsəqw"-maɬx̣wəli tilixam Taku, alaska-iliʔi
Xutsnoowú/Xudzidaa Ḵwáan "xutsnuuwú qʰwáan" chetwut-skukum-haws tilixam

(əbə "chaku-kʰapa-pʰaya-stik tilixam")

Angoon, alaska-iliʔi
Hinyaa Ḵwáan "hinyaa qʰwáan" tsəqw-inatay tilixam Klawock, alaska-iliʔi
G̱unaax̱oo Ḵwáan "qunaax̣uu qʰwáan" kʰanumakwst-"stik-sawash" (Athapascans) tilixam Dry Bay, alaska-iliʔi
Deisleen Ḵwáan "teesɬiin qʰwáan" hayash-ushkʰələx̣-lop tilixam Teslin, yukʰan-iliʔi
Sheetʼká Ḵwáan "shiitʼkʰá qʰwáan" stik-lima-ɬax̣ani-bit tilixam Sitka, alaska-iliʔi
Shtaxʼhéen Ḵwáan "shtaxʼhíin qʰwáan" tʼɬiɬ-tsəqw tilixam Wrangell, alaska-iliʔi
Séet Ká Ḵwáan "síit kʰá qʰwáan" ayaq-tsəqw tilixam Petersburg, alaska-iliʔi
Jilḵáat Ḵwáan "chiɬqʰáat qʰwáan" tʼuʔan-hayu-ipsut-samən tilixam Klukwan, alaska-iliʔi
Áa Tlein Ḵwáan "áa tɬeen qʰwáan" hayash-leyk tilixam Atlin, kʰinchuch-kolombi-iliʔi
Ḵéex̱ʼ Ḵwáan "qʰíix̣ʼ qʰwáan" gitəp-san tilixam Kake, kʰinchuch-kolombi-iliʔi
Taantʼa Ḵwáan "tʰaantʼa qʰwáan" qʼwəlan-ulx̣ayu tilixam Tongass skukum-haws (anqati)

kʰichx̣aan, alaska-iliʔi (alta)

Jilḵoot Ḵwáan "chiɬqʰuut qʰwáan" hilu nsayka kəmtəks Haines, alaska-iliʔi
Áakʼw Ḵwáan "áakʼw qʰwáan" tənəs-leyk tilixam Auke Bay, alaska-iliʔi
Kooyu Ḵwáan "kʰuuyu qʰwáan" kʼwətʰin tilixam Kuiu-aylən, alaska-iliʔi
Saanyaa Ḵwáan "saanyaa qʰwáan" qʰa-wam-chaku tilixam Cape Fox tʰawn (anqati)

Saxman, alaska-iliʔi (alta)

 
ixt ɬinkit totim-stik.

ɬinkit pi ɬaska iwa

edit

kʰanumakwst ɬinkit-tilixam, "kʼakʼaʔ"-tilixam pi "chakchak/lilu" tilixam ɬaska miɬayt. ixt "kʼakʼaʔ" mayka pus ixt "kʼakʼaʔ" mayka mama, pi ixt "chakchak/lilu" mayka pus ixt "chakchak/lilu" mayka mama. ɬush pus ixt "kʼakʼaʔ" yaka malyi ixt "chakchak/lilu". qʰənchi tilixam ɬaska chaku-tənas, chaku-miməlust, iskam nim, əbə malye, ɬinkit-tilixam ɬaska munk hayash "koo.éex'", ixt luʔlu qʰa tilixam ɬaska paɬach hayu ikta. kʰapa bastən-wawa ɬaska kəmtəks ixt "koo.éex" kakwa ixt "potlatch".

nawitka, tilixam ɬaska kəmtəks ɬinkit-tilixam pus ɬaska "totim-stik". ɬaska munk kʰalakwati-stik pus munk "totim-stik."

ləlang

edit

nanich ukuk pipa: Lhinkith-lvlang

ikta ɬaska məkʰmək

edit

iysi pus mayka iskam məkʰmək qʰa ɬinkit-tilixam ɬaska miɬayt. ɬinkit-tilixam ɬaska wawa: "qʰənchi saltsəqw chaku-kikwəli, latam chaku-reti", pi "kʰəpit piltən ɬaska chaku-miməlust-qʰiwa-hilu-məkʰmək kʰapa Lingít Aaní "ɬinkit ɬaska iliʔi". pus kʰəpit mayka məkʰmək "pulali-iliʔi-məkʰmək-iktas" (una, lakachi, smitʼaqs, saltsəqw-tipsu, ɬəqʼəɬ tʼsikʰwən-lima, pi ikta kakwa ukuk), tʼɬunas ɬaska kəmtəks: hilu ikta əbə dala mayka.

anqati ɬinkit-tilixam ɬaska munk qʼəlax̣ kʰapa ixt stalu pus iskam hayu samən. wəx̣t anqati ɬinkit-tilixam ɬaska məkʰmək hayu ulx̣ən, ulx̣ayu, ulali, pʰawich, mawich, itsx̣ət, pi ina. wik ɬinkit tilixam ɬaska məkʰmək kwanis.

alta hayu ɬinkit-tilixam ɬaska məkʰmək lays (koox) pi pʰaylət-libiskʰwi (gháatl).