Etymologie edit
Uut Middelnederlands paert, langere variante van pert. In vee 'Ollandse dialecten wier, net as in 't Zeêuws, de lange aa as ae [æː ~ ɛː] uutgesproke. De klienker van paert viel daemee in de laete middeleêuwen saemen. In de laeter opkommende standaerdtaele wier d'uutspraek [aː] verwacht. Dat goeng ok gelde vò de woôrden mee 'n verlenge e vò r. Ondanks peugiengen om de vurm peerd in te voeren, won uutendelienge d'uutspraek mee aa 't. Ziet vò veddere afkomst bie paerd.
Omschrievienge edit
paard o
Uutspraek edit
- [paːrt], [paːɹt], [paːʀt] Nederlands in Nederland
- [paːrt] Belgs-Nederlands, Surinaoms-Nederlands
Verbugienge edit
paarden meêrvoud, paardje verkleinwoôrd
Uutdruksels edit
- Een blind paard kan er geen schade doen, d'r is dae niks van waerde
- Het beste paard struikelt weleens, ok de besten gae wel is de fout in
- Het beste paard van stal, de beste van aollemaele
- Het paard achter de wagen spannen, aolles glad verkeêrd doeë
- Het paard van Troje binnenhalen, willens en wetens j'n eigen ondergank bewerke, deu 'n onbetrouwbaer iemand of iets binnen t'aelen
- hoog te paard zitten, vee t'eisen 'ebbe
- Je moet een gegeven paard niet in de bek kijken, je moe niks anmerke op diengen die je verniet kriegt
- Op het verkeerde paard wedden, verkeêrd kieze
- over het paard getild, bedurve, deu z'n omgevienge te vee g'olpe
- Werken als een paard, vreêd 'ard werke
Varianten edit
Ontlêniengen en afstammeliengen edit
Opmerkienge: vee woôrden stammen feitelijk van 't 'Ollands. Ziet vedders ok bie paerd#Ontlêniengen in aore taelen.
Bronnen edit
- Hans de Groot c.s. (red.), Idioomwoordenboek. Verklaringen en herkomst van uitdrukkingen en gezegden. Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen, 1999: p. 624-6
- Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'paard'