Wt/zea/bange

Zeêuws

Etymologie

Uut be- en Middelnederlands anghe 'benauwd, bange'. Be- is 'ier niks as 'n versterkend element. Verwant mee angst en eng. Oôrsproenkelijk in d'n datief: dat is mi banghe. Mee 't verdwienen van vee onpersoônlijke constructies in 't Vroegnieuwnederlands wier ok dit uutdruksel nae de nominatief omgeklapt.

Omschrievienge

bange bievoegelijk naemwoôrd

1. kort van aesem, deu 'n gebrek of ziekte, 't weêr, zwaere inspannienge, verpeste lucht of nog om 'n aore reden
2. benauwd, vol mee angst Walchers, Zuud-Bevelands, Zeêuws-Vlaonderen, altoos nessens benauwd
3. mee 'n bange maekende lucht
   • Me zaete mee vuven in dat kaemertje, 't wier d'r nae drie uren wè 'n bitje bange.
4. slecht, misselijk
5. werkwoôrd in 't uutdruksel 'ange en bange

Opmerkienge: deu Nederlandsen invloed kan bang(e) ok in de rest van 't Zeêuwse taelgebied in de tweêde beteikenisse vòkomme.

Uutspraek

[ˈbɑŋə]

Verbugienge

bangen m, bangs partitieve genitief

Trappen van vergliekienge

banger, bangst

Vervoegienge

Komt dienkelijk nie in vervoegde vurm vò.

Saemenstelliengen

• bangebroek

Aore vurmen

• bang
• bangen (in bet. 5)

Vertaeliengen

kort van aesem

• Duuts: beklemmt, schwühl (van weêr gezeid)
• Frans: oppressé
• Iengels: oppressed

• Latijn: angustus
• Limburgs: benäödj, benauwd, drökkend
• Nederlands: benauwd
• Spaons: angustioso

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 58

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank