Прибор за єдзенє то прибор хтори ше хаснує у цеку єдзеня. Основни прибор за єдзенє ше состої зоз штирох предметох: нож, видлїчка, ложка и ложичка яґод и погари и танєри. Основни прибор за єдзенє мож достац у вецей формох, у зависносци за цо су наменєни: прибор за рибу, прибор за колачи, прибор за овоц, прибор за торти, прибор за сладоляд итд. Прибор за єдзенє ше оддавна прави од поцинкованого желєза, а найчастейше зоз челїку хтори нєардзави, дакеди зоз металу лєбо стрибла.
Особа хтора прави лєбо предава прибор за єдзенє вола ше ножар (анґл. cutler). Город Шефилд у Анґлиї познати по продукциї прибору за єдзенє ище од 17. вику, а по тей индустриї наволани и гайзибан – Мастер Катлер – хтори окончує транспорт медзи Шефилдом и Лондоном. Челїк хтори нє ардзави розвити у Шефилду на початку 20. вику и тот пренаходок подаровал туньши прибор за єдзєнє доступни цалому чловечеству.
Хаснованє
Видлїчку ше кладзе зоз лївого боку танєра а нож и ложку з правого боку (нож блїжей ґу танєру). Ложичка за десерт при верху танєра. Прибор за єдзенє ше склада по рядошлїду хаснованя з тим же перши єдла найоддалєнши од танєра. Погари розпоредзени при верху танєра, над прибором за десерти, зоз лїва на право (вода, чарне вино, биле вино), од найвекшого по найменши[1].
Етимолоґия
Анґлийске слово cutler походзи од штреднєанґлийского слова „cutele” а воно од старофранцузкого слова „coutelier” хторе походзи од „coutel”, а означує нож (сучасни французки: coteau). Найстарше походзенє слова може ше видзиц у латинским слове „culter”(нож).
Композиция
Метални прибор за єдзєнє
Стерлинґ стрибло традицийна сировина зоз хторого ше прави квалитетни прибор за єдзєнє. Патраци през историю, стрибло мало векшу предносц у одношеню на други метали прето же є менєй хемийно реактивне. Хемийни реакциї медзи одредзену поживу и прибором за єдзєнє можу привесц до нєприємного смаку. Злато ище менєй реактивне од стрибла, алє хаснованє златного прибора за єдзєнє було огранїчене на винїмково богатих, як цо то монархи.
Челїк ше вше хасновал за каждодньово ножи, а калай хасновани за туньши предмети, окреме за ложки. Од дзеветнастого вику, ґалванизоване никловане стрибло (EPNS) хасноване як туньша замена за стерлинґ стрибло.
Року 1913. британски металурґ Гари Брирли нєсподзивано пренашол челїк хтори нє ардзави и оможлївел жительству приступачни прибор за єдзєнє. Тот метал постал доминантни метал хтори ше хасновал за прибор за єдзєнє. Алтернатива и мелхиор, леґура никла и бакра хтора одпорна на ардзу, хтора у составе може мац манґан и никл-желєзо.
Пластика
Пластични прибор за єдзєнє направени за єдноразове хаснованє и часто ше хаснує вонка, на кратким одпочивку у природи, вилєту, при готовеню єдла на роштилю. Пластични прибор за єдзєнє ше тиж так звичайно хаснує у предавальньох швидко порихтаного єдзеня або за одношенє дому и достава ше зоз порцию у економскей класи. Пластика ше тиж так хаснує як дзєцински прибор за єдзєнє. Частейше є грубши и витримовнєйши од пластичного прибору за єдзєнє за єдноразове хаснованє.
Древени прибор за єдзенє
Древени прибор за єдзєнє за єдноразове хаснованє доступни як популарна биорозпадаюца можлївосц. Бамбус (гоч є нє древо) и явор популарни вибори.
Прибор за єдзєнє хтори мож поєсц
Прибор за єдзєнє хтори мож поєсц направени зоз осушених житаркох. Часци такого прибору ше першенствено правя зоз ризкаши, проса або жита. З оглядом же за пестованє ризкаши потребне вельо води, продукователє понукаю продукти зоз проса як еколоґийно найприлапївши. Цесто ше пече у фурмочкох хтори го стварднюю. Даєдни продукователє понукаю пахняци прибор за єдзєнє. Прибор за єдзєнє хтори ше може поєсц розпада ше после тижня кед ше одложи.
Индустрия
У першей половки 19. вика, кед тунї мегки челїк постал доступни пре нови способ продукциї, нож (и други предмети зоз рубцом) ше правели зоз швайзованьом челїчней пантлїки на фалат желєза хтори ше требал формирац до ножа або до сендвича (челїчней пантлїки помедзи два фалати желєза). То зробене прето же челїк теди бул вельо драгши материял од желєза.
Сучасни часци за резанє на прибору за єдзєнє дакеди ламиновани, алє пре други причини. Понеже найтвардейши челїк ламаци, пасмо твардого челїка ше може поставиц медзи двома пасмами мегчейшого, менєй крегкого челїка, за нож хтори ма добри оштри бок и менєй вироятнє же ше зламе при хаснованю. После виробку, нож ше мушел наоштриц, першобутно на млїнским каменю, алє од позного штреднього вика на колєсу за оштренє або (як були познати у реґиону Шефилд) на резацим колєсу.
Прибор за єдноразове хаснованє
Пластика
Уведзени зоз цильом прикладносци (лєгки, нєпотребне помиванє после єдзеня), пластични прибор за єдзенє за єдноразове хаснованє постал популарни на шветовим тарґовищу[2]. Вєдно зоз другу судзину за єдноразове хаснованє[3] (паперово танєри, пластични партки за столи, погари за єдноразове хаснованє, паперово салветки, итд.), тоти продукти постали нєобходни за погосцительство и индустрию хтора пририхтує швидке єдзєнє. Тоти продукти символи трошительного дружтва и причина милион тонох нєрозпадаюцого пластичного одпаду. Европска уния забранєла таки пластични продукти од 01. юлия 2021. року у рамику Европскей стратеґиї за пластику. Забрани заплановани тиж так у Велькей Британиї и Канади.
Древени прибор за єдзєнє
Як еколоґийно прилаплїва алтернатива нєрозпадаюцей пластики, древени прибор за єдзенє постава вше популарнєйши. Даєдни продукователє премасцую свойо продукти зоз рошлїновима олєями, воском и лимуновим соком безпечним за поживу зоз цильом длугшого вику тирваня, прецо су и безпечнєйши за костиранє людзох. Прибор за єдзенє ше суши даскельо днї пред тим як напущи фабику[4].
Референци
- ↑ „Kako pravilno rasporediti pribor za jelo? Gde na stolu treba da stoje čaše za vino i vodu”Lepa i srećna
- ↑ „Environmental Impact of Plastic Cutlery and Some Affordable Solutions”Converse Energy Future
- ↑ „Eco-Friendly Disposable Tableware Hits Mainstream”Ecology Global Network
- ↑ „Wooden cutlery manufacturing”How it’s made