မကွေးတိုင်းဒေသကြီး (အင်္ဂလိပ်: Magway Region သို့မဟုတ် Magwe Region၊ ဗွီလာဦး နာမည် - မကွေးတိုင်း)စော် ပြည်ထောင်စု သမ္မတ မြန်မာ နိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းဟိ အုပ်ချုပ်ရီး နယ်မြီ တစ်ခု ဖြစ်ပါရေ။ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးစော် မြန်မာနိုင်ငံဧ့ တိုင်းဒေသကြီး ခုနစ်ခုထဲက ဒုတိယအကြီးဆုံးဖြစ်ပြီးကေ ၄၄,၈၂၀ စတုရန်း ကီလိုမီတာ (၁၇,၃၀၆ စတုရန်းမိုင်) ကျယ်ဝန်းရေ။ မြို့တော်မှာ မကွေးမြို့ ဖြစ်ရေ။ ပခုက္ကူမြို့စော် တိုင်းဒေသကြီးဧ့ အကြီးဆုံးနန့် အစည်ကားဆုံးမြို့ ဖြစ်ရေ။ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးဟိ ဧရာဝတီတံတား (ပခုက္ကူ) စော် မြန်မာပြည်တွင် အရှည်ဆုံးတံတား ဖြစ်ရေ။မြန်မာနိုင်ငံဧ့ အဓိကဆီအိုးကြီးလည်း ဖြစ်ပါရေ။
မကွေးတိုင်းဒေသကြီး | |
|---|---|
 မကွေးတိုင်းဒေသကြီး နယ်နမိတ်အဝင် | |
 မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း မကွေးတိုင်းဒေသကြီး တည်နီရာ | |
| Coordinates: 20°15′N 94°45′E / 20.250°N 94.750°ECoordinates: 20°15′N 94°45′E / 20.250°N 94.750°E | |
| နိုင်ငံ |  Myanmar |
| တိုင်းဒေသကြီး | အလယ်ပိုင်း |
| မြို့တော် | မကွေးမြို့ |
| Government | |
| • ဝန်ကြီးချုပ် | ဦးတင့်လွင် |
| • အစိုးရအဖွဲ့ | မကွေးတိုင်းဒေသကြီး အစိုးရအဖွဲ့ |
| • ဥပဒေပြုလွှတ်တော် | မကွေးတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော် |
| • တရားလွှတ်တော် | မကွေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော် |
| Area | |
| • Total | ၄၄,၈၂၀.၆ km2 (၁၇,၃၀၅.၃ sq mi) |
| • Rank | စတုတ္ထ |
| လူဦးရေ (၂၀၁၄)[1] | |
| • Total | ၃၉၁၇၀၅၅ |
| • Rank | သတ္တမ |
| • Density | ၈၇/km2 (၂၃၀/sq mi) |
| Demographics | |
| • လူမျိုးစုတိ | ဗမာ၊ ချင်း၊ ရခိုင်၊ ရှမ်း၊ ကရင် |
| • ကိုးကွယ်မှု | ဗုဒ္ဓ ၉၈.၈% ခရစ်ယာန် ၀.၇% အစ္စလာမ် ၀.၃% ဟိန္ဒူ ၀.၁% animism ၀.၁% |
| Time zone | UTC+06:30 (မြန်မာစံတော်ချိန်) |
| HDI (၂၀၁၇) | ၀.၅၆၀[2] အလယ်အလတ် · ဆဋ္ဌမ |
တည်နီရာနန့် အကျယ်အဝန်း edit
ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်း၊ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၈ ဒီဂရီ ၅၀ မိနစ် နန့် ၂၂ ဒီဂရီ ၄၇ မိနစ်ကြား၊ အယှိလောင်ဂျီတွဒ် ၉၃ ဒီဂရီ ၄၇ မိနစ် နန့် ၉၅ ဒီဂရီ ၅၅ မိနစ် ကြားတွင် တည်ဟိပြီးကေ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ချင်းပြည်နယ်နန့်ရခိုင်ပြည်နယ်ရို့နန့် ဝန်းရံထားရေ။ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးစော် ၁၇,၃၀၅ စတုရန်းမိုင်ကျယ်ဝန်းရေ။
သမိုင်းကြောင်း edit
မြန်မာဘုရင်တိ လက်ထက်က အဂုမကွေးတိုင်းဒေသကြီးကို ပုခန်းနယ်စား၊ ရီနံချောင်းနယ်စားနန့် မင်းဘူးနယ်စားဆိုပနာ နယ်စားမင်းတိ ခန့်ထား အုပ်ချုပ်စီခရေ။ ကိုလိုနီခေတ်- ဗြိတိသျှအစိုးရလက်ထက် (၁၈၉၆) ခုနှစ်တွင် ပြည်နယ် (၂) ခုအဖြစ် စတင်ဖွဲ့စည်းခရေ။ မင်းဘူးပြည်နယ်နန့် ပခုက္ကူပြည်နယ်ရို့ဖြစ်ရေ။ မင်းဘူးပြည်နယ်ကို မင်းဘူးခရိုင်နန့် သရက်ခရိုင်ရို့နန့်ဖွဲ့စည်းထားပြီးကေ မြို့တော်မှာ ရီနံချောင်းမြို့ဖြစ်ရေ။ ပခုက္ကူပြည်နယ်ကို ပခုက္ကူခရိုင်နန့် ကန်ပက်လက်ခရိုင်ရို့နန့် ဖွဲ့စည်းထားပြီး ကေ မြို့တော်မှာ ပခုက္ကူမြို့ဖြစ်ရေ။
၁၉၀၆ ခုနှစ်တွင် ပခုက္ကူပြည်နယ်ကို မြောက်ပိုင်းချင်းတောင်တန်း၊ ကာရိုတောင်တန်း၊ လူရှိုင်းတောင်တန်း၊ ကချာနန့် ဂျိန်းတိယတောင်တန်း၊ အက္ကပတ်တောင်တန်း၊ မဏိပူရတောင်တန်းရို့နန့် တိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းပနာ ပခုက္ကူတောင်တန်းဒေသတိပြည်နယ်အဖြစ် နာမည်ပြောင်းလဲသတ်မှတ်လိုက်တေ။ ပြည်နယ်မြို့တော်မှာ ပခုက္ကူမြို့ဖြစ်ရေ။ ၁၉၃၆ခုနှစ်မှာ ပခုက္ကူပြည်နယ်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဧ့ ပြည်နယ်အဖြစ်ပူပေါင်းရီးနန့် ဗမာပြည်မနန့် ပူးပေါင်းရီး တွဲရီး၊ ခွဲရီးမဲခွဲစော်မှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံနန့်တွဲဖို့ဘက်က မဲအသာစီးရခကေလည်း ပခုက္ကူခရိုင်နန့် ချင်းတောင်တန်းက ခေါင်းဆောင်တိက ဗမာပြည်မနန့်ရာတွဲဖို့ တောင်းဆိုအတွက်နန့် ပခုက္ကူခရိုင်နန့် ချင်းတောင်တန်းတိကို ဗြိတိသျှဗမာပြည်ဧ အစိတ်အပိုင်းတိအဖြစ် ၁၉၃၇ ခုနှစ်တွင် ပါဝင်ဖွဲ့စည်းလိုက်ရေ။ ယကေလည်းသော လူရှိုင်းတောင်တန်းဒေသက ချင်းခေါင်းဆောင်များကတော့ခါ အိန္ဒိယနိုင်ငံနန့်ရာပူးပေါင်းဖို့ ဆုံးဖြတ်ခအတွက်နန့် နောင်အခါ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ဆိုပနာ ဖြစ်လာခဲ့ရေ။ ကချာ၊ ဂျိန်းတိယ၊ မဏိပူရနန့် အက္ကပတ်အပါအဝင် ကျန်ဒေသတိမှာလည်း အိန္ဒိယနိုင်ငံဧ့ အစိတ်အပိုင်းများရာဖြစ်လာခရေ။ ပခုက္ကူပြည်နယ်ကို ပခုက္ကူခရိုင်၊ ဖလမ်းခရိုင်နန့် ကန်ပက်လက်ခရိုင်ရို့နန့် ပြန်လည်ပနာဖွဲ့စည်းရေ။
၁၉၃၈ ခုနှစ်မှာ မင်းဘူးခရိုင်မှာပါဝင်ခရေ တောင်တွင်းကြီးစီရင်စုနန့် ရေနံချောင်းစီရင်စုရို့ကို မကွေးခရိုင်အဖြစ်ဖွဲ့စည်းလိုက်ပြီးကေ မင်းဘူးပြည်နယ်ကို ခရိုင် (၃) ခုနန့် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းလိုက်ရေ။ ဗြိတိသျှအစိုးရက အမိန့်ဒီဂရီထုတ်ပြန်ပနာ မကွေးတိုင်းလို့ နာမည်ပြောင်းလဲ သတ်မှတ်ရေ။ တိုင်းမြို့တော်ကတော့ခါရီနံချောင်းမြို့အဖြစ်ရာ ဆက်လက်တည်ဟိရေ။
လွတ်လပ်ရီးခေတ်- ၁၉၄၉ခုနှစ်တွင် ပခုက္ကူပြည်နယ်က ဖလမ်းခရိုင်ကို ရခိုင်တောင်တန်းဒေသက ပလက်ဝမြို့နန့်တွဲဖက်ပနာချင်းဝိသေသတိုင်းအဖြစ်ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းရာ ပခုက္ကူပြည်နယ်ကို ပခုက္ကူခရိုင်နန့် ကန်ပက်လက်ခရိုင် (၂) ခုနန့်ရာ ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခရေ။ ၂၂.၃.၁၉၄၉ တွင် မတူပီမြို့ကိုကန်ပက်လက်ခရိုင်၌ တည်ထောင်လိုက်ရေအခါ ပခုက္ကူပြည်နယ်တွင် မြို့နယ် (၁၁) ခု ပါဝင်လာခရေ။
- ↑ Census Report. The 2014 Myanmar Population and Housing Census. Vol. 2. Naypyitaw: Ministry of Immigration and Population. May 2015. p. 17.
- ↑ "Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org. Retrieved 2018-09-13.