|
ဘာသာတရား | |
| သမိုင်း | |
| ဆရာ (အာစရိယ) | |
| အယူဝါဒ | |
| ဂိုဏ်းတိ | |
| နိုင်ငံနန့်ဒေသတိ | |
ခရစ်ယာန်သာသနာ (ဂရိ စာလုံး Xριστός မှ၊ ခရစ်စရို့စ်၊ “ယေရှု”၊ စာပေအရ “ ဘိသိက်ခံရေသူ”) ရေတွ ဓမ္မသစ်ကျမ်းင် ဖော်ပြထားရေ နာဇရက်မြို့သား ယေရှုဧ ဘဝအသက်တာနန့် သွန်သင်မှုတိအပေါ် အခြေခံရေ တစ်ဆူတည်းရေ ထာဝရဘုရားကို ယုံကြည်ရေဘာသာရီးဖြစ်ရေ။ ခရစ်ယာန်တိရေ ယေရှုကို ထာဝရဘုရားသခင်ဧ သားတော်၊ လူ့ဇာတိအဖြစ်ကို ခံယူရေ ဘုရားသခင်နန့် လူသားရို့ဧ ကယ်တင်သျှင်အဖြစ် ယုံကြည်ကတ်ရေ။ ထို့ကြောင့် ခရစ်ယာန်တိရေ ယေရှုကို ခရစ်တော် သို့မဟုတ် မေရှိ ဟု အတိအားဖြင့် ရည်ညွှန်းကတ်ရေ။ ခရစ်ယာန်တိဟု လူသိတိရေ ခရစ်ယာန်အယူဝါဒကိုထောက်ခံသူရို့က ယေရှုရေ ဟီဘရူးကျမ်းစာ (ခရစ်ယာန်သာသနာနန့် ဂျူးဘာသာအယူဝါဒရို့တွင် တူညီရေသမ္မာကျမ်းဧ အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး ခရစ်ယာန်သာသနာတွင် "ဓမ္မဟောင်းကျမ်း"ဟု ရည်ညွှန်းရေ) တွင် နိမိတ်ဖတ်ထားရေ မေရှိယဟု ယုံကြည်ရေ။
ခရစ်ယာန်ယုံကြည်မှုကို သက်ဝင်လိုက်လျှောက်သူတိက ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံထားရေ အချက်အလက်တိပါဟိရေဟုဆိုရေ ရှေးဦး ခရစ်ယာန်သာသနာ တစ်ရပ်လုံးနန့်ဆိုင်သည့်အယူဝါဒတိတွင် ခရစ်ယာန် ယုံကြည်မှုနန့်ဆိုင်ရေ အခြေခံအုတ်မြစ်ကို သျှင်းလင်းစွာဖော်ပြထားရေ။ ဤဖွင့်ဟထုတ်ဖော်ချက်တိက ယေရှုရေဝေဒနာခံစားပြီး လက်ဝါးကပ်တိုင်ပေါ်တွင် အသေခံခကာမြှုပ်နှံခံခရရေ။ ယင်းနောက်မှယုံကြည်သူရို့အတွက်အပြစ်မှခွင့်လွှတ်ပြီး (ကယ်တင်ခြင်း) ကောင်းကင်ဘုံတံခါးဖွင့်ပီးရန် ပြန်လည်သျှင်ပြန်ထမြောက်ခရေဟုဖော်ပြရေ။ ၎င်းရို့က ယေရှုရေခမည်းတော်ထာဝရဘုရားသခင်နန့်အတူ အုပ်ချုပ် စိုးစံသည့် ကောင်းကင်ဘုံသို့ ခန္ဓာကိုယ်နန့်တကွ တက်ကြွသွားခရေကို ထပ်လောင်း ထိန်းသိမ်းဆုပ်ကိုင်ထားကတ်ရေ။
ဧဝံဂေလိတရား
editခရစ်ယာန်ဂိုဏ်းခွဲအတိစုက ယေရှုရေ သက်ရှိနန့်သေလွန်ပြီးလူသားအားလုံးကို တရားစီရင်ရန်နန့် ယေရှုကို ယုံကြည်လက်ခံသူတိအား ထာဝရအသက်တာပီးရန်တစ်ဖန်ပြန်လည်ကြွလာဦးမည်ဖြစ် ကြောင်း သွန်သင်ကတ်ရေ။ ယေရှုကို မြတ်ရေအကျင့်သီလနန့် ပြည့်စုံသည့် ဘဝအသက်တာဧ စံပြပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ်သာမက ဘုရားသခင်ဧ ဗျာဒိတ်တော်ကို ဖော်ပြရေသူ၊ ဘုရားသခင်မှ လူ့ဇာတိအဖြစ်ခံယူခြင်းဟူ၍လည်းမှတ်ယူကတ်ရေ။ ခရစ်ယာန်တိကယေရှုခရစ်တော်ဧတရားဒေသနာတိကိုဧဝံဂေလိတရား(“သတင်းကောင်း”)ဟုခေါ်ဆိုရေကြောင့်ရှေးအကျဆုံးရီးသားဖော်ပြချက်တိတွင် သူဧ သာသနာပြု ခြင်းကို ဧဝံဂေလိတရားတိအဖြစ် ရည်ညွှန်းရေ။
ခရစ်ယာန်သာသနာရေ ဂျူးဘာသာအယူဝါဒ ဂိုဏ်းခွဲတစ်ခုအဖြစ် စတင်ခပြီး အာဗြဟံဘာသာတရားဟုသတ်မှတ်ခွဲခြားထားရေ။ အရှေ့မက်ဒီတာရီးနီးယမ်းတွင်အစပြုပြီးဆယ်စုနှစ်အနည်းငယ် အတွင်း လျင်မြန်စွာ ကြီးထွားလာပြီး ဩဇာလွှမ်းမိုးလာခရေ။ ၄ ရာစုတွင် ရောမအင်ပါယာအတွင်း၌ အဓိကလွှမ်းမိုးကြီးစိုးရေ ဘာသာတရား ဖြစ်လာခရေ။ အလယ်ခေတ်တွင် ဥရောပတိုက်၌ ကျန်ဟိရေနိုင်ငံ အတိစုကို ခရစ်ယာန်သာသနာအုပ်စိုးခရေ။ အရှေ့အလယ်ပိုင်း၊မြောက်အာဖရိက နန့်အိန္ဒိယနိုင်ငံဧအချို့ဒေသတိတွင်လည်း ခရစ်ယာန်အနည်းစု(တစ်ခါတစ်ရံတိရေလည်းဟိရေ) ဟိလာရေ။ စတင်တွိဟိရာနှစ်တိနောက်တွင် သာသနာပြုလုပ်ငန်းနန့် လက်အောက်ခံ ကိုလိုနီအဖြစ် သိမ်းယူခြင်းရို့မှတဆင့် ခရစ်ယာန်သာသနာရေ အမေရိကနိုင်ငံတိ၊ ဩစထရေလာဆီးယားနန့် ကျန်ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတိသို့ ပျံ့နှံ့သွားရေကြောင့် ခရစ်ယာန်သာသနာရေ အနောက်တိုင်း ယဉ်ကျေးမှုကို ပုံသွင်းရာတွင် အဓိက လွှမ်းမိုးရာ ဖြစ်ခရေ။ ၂၁ ရာစုအစောပိုင်းအထိ ခရစ်ယာန်ဘာသာ ယုံကြည်သူ သန်းထောင်ပေါင်း ၂.၂ ပတ်ဝန်းကျင်ခန့် ဟိနီခရေ။ ခရစ်ယာန်သာသနာရေ ကမ္ဘာ့လူဦးရေဧ သုံးပုံတစ်ပုံခန့်ကို ကိုယ်စားပြုပြီး ကမ္ဘာ့အကျယ်ပြန့်ဆုံး ဘာသာတရား ဖြစ်ရေ။ ထို့အပြင် ခရစ်ယာန်သာသနာရေ နိုင်ငံအတော်တိတိဧ နိုင်ငံတော်ဘာသာလည်းဖြစ်ရေ။ ခရစ်ယာန်သာသနာကို အဓိကအားဖြင့်သုံးအုပ်စုခွဲခြားနိုင်ရေ။ ကက်သလစ်ဘာသာ၊ ပရိုတက်စတင့်ဘာသာ နန့် အော်သိုဒေါ့က်စ် ရို့ဖြစ်ရေ။
ယေရှု ခရစ်တော်
editခရစ်ယာန်တိဧ ယုံကြည်မှုမှာ ယေရှုကို ထာဝရဘုရားသခင်ဧသားတော် အဖြစ်နန့် မေရှိယ (ခရစ်တော်) အဖြစ် ယုံကြည်ခြင်းဖြစ်ရေ။ “မေရှိယ” ဟူသော ဘွဲ့အမည်ရေ ဟီဘရူးစာလုံး מָשִׁיחַ (māšiáħ) မှ ဆင်းသက်လာပြီး ဗျာဒိတ်ခံရေသူ ဟုအဓိပ္ပာယ်ရရေ။ ဂရိဘာသာပြန် Χριστός (Christos) ရေ အင်္ဂလိပ်စာလုံး “Christ” ဧ အရင်းအမြစ်ဖြစ်ရေ။ Christianity သူငယ်တော်ယေရှုကို မိခင် မာရိနန့်အတူ သရုပ်ဖော်ပုံ၊ ဗလာဒီမာဧ သီယိုတိုကို့စ် (၁၂ ရာစု)
ခရစ်ယာန်တိက မေရှိရ ဖြစ်ရေ ယေရှုရေ လူသားတိဧ ကယ်တင်သျှင်အဖြစ် အဖဘုရားသခင်က ဗျာဒိတ်ပီးထားရေသူဖြစ်ရေဟု ယုံကြည်ကတ်ပြီး ယေရှုရေ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းတွင် ဖော်ပြပါဟိရေ ကယ်တင်သျှင်အကြောင်း နိမိတ်တိကို ပြည့်စုံစေခြင်းငှာ လာရေဟု ယူဆကတ်ရေ။ ခရစ်ယာန်ရို့ဧ မေရှိရ နန့်ပတ်သက်ရေ အယူအဆရေ ခေတ်ပြိုင်ဖြစ်ရေ ဂျူးရို့ဧ အယူအဆနန့် သိသာထင်ရှားစွာ ကွဲပြားရေ။ ခရစ်ယာန်ရို့ဧ အဓိက ယုံကြည်မှုမှာ ယေရှုဧ အသေခံခြင်းနန့် သျှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ အပြစ်တိရေ လူသားတိရေ ဘုရားသခင်နန့် ပြန်လည် သင့်မြတ်ခွင့်ရနိုင်ပြီး၊ ထိုအကြောင်းကြောင့် ဘုရားသခင်ကပီးသည့် ထာဝရအသက်တာအတွက် ကယ်တင်ခြင်း ဆုကျေးဇူးနန့် ကတိတော်ကိုလည်းကောင်း ယုံကြည်လက်ခံခြင်း ဖြစ်ရေ။
သမ္မာကျမ်း
editခရစ်ယာန်တိဧ ကျမ်းစာဖြစ်ရေ။ ဓမ္မသစ်(၂၇ကျမ်း)နန့် ဓမ္မဟောင်း(၃၉ကျမ်း) စုစုပေါင်း ၆၆ကျမ်းပါရေ။ သမ္မာကျမ်း ထာဝရဘုရားဧ နှုတ်ကပတ်တော်ဖြစ်ရေ။ သျှင်ဘုရင်မှအစ တံငါရေအထိ လူ၊ ကျမ်းတတ်ဆရာ၊ ပရောဖက်ပေါင်းတိစွာ ရီးသားထားသည့် ကျမ်းစာဖြစ်ရေ။ ခရစ်ယာန်တိဧ အခြေပြုကျမ်းစာဖြစ်ရေ။ မြန်မာနိုင်ငံကျမ်းစာအသင်းမှ စာအုပ်တိစွာ ထုတ်ဝေခရေ။ အွန်လိုင်းကျမ်းစာ Online Bible တိစွာဟိရေ။
တရားစီရင်ခြင်းနန့် ဘုရားသခင်
editခရစ်ယာန် သမိုင်းကြောင်းဧ အစောဆုံးရာစုနှစ်တိတွင် ယေရှုဧ သဘာဝနန့် ပတ်သက်ရေ ဘာသာရီးဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုတိ မြောက်မြားစွာဟိနီစဉ် အချိန်ကာလတွင် ခရစ်ယာန်တိက ယေရှုရေ လူ့ဇာတိကို ခံယူရေဘုရားသခင်နန့် “စစ်မှန်ရေ ဘုရားသခင်နန့် စစ်မှန်ရေ လူသား” (သို့မဟုတ် တစ်ချိန်တည်းတွင် ဘုရားသခင်စစ်စစ်နန့် လူစစ်စစ်ဖြစ်ခြင်း) ဖြစ်ရေဟု အတိအားဖြင့် ယူဆကတ်ရေ။ ယေရှုရေ လူသားအဖြစ်လုံးလုံးရောက်ဟိပြီး သေမျိုးဖြစ်ရေ လူသားရို့ကဲ့သို့ နာကျင်မှုဝေဒနာနန့် သွေးဆောင်မှုရို့ကို ခံစားခရကေလည်း အပြစ်မှကင်းစင်သူ ဖြစ်ရေ။ ဘုရားသခင်အဖြစ်ဖြင့် ယေရှုရေ သေခြင်းမှ သျှင်ပြန်ထမြောက်ခရေ။ သမ္မာကျမ်းစာအရ “ဘုရားသခင်က ယေရှုကို သေခြင်းမှ ထမြောက်စေခရေ”၊ ယေရှုရေ ကောင်းကင်သို့ တက်ကြွသွားခရေ၊ “ခမည်းတော်ဧ လက်ယာဘက်၌ ထိုင်နီတော်မူရေ”၊ ကျန်ဟိရေ ကယ်တင်သျှင်အကြောင်း နိမိတ်ဖြစ်သည့် သေခြင်းမှ သျှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်း၊ နောက်ဆုံးရေ တရားစီရင်ခြင်းနန့် ဘုရားသခင်ဧ နိုင်ငံတော်ကို နောက်ဆုံး ပြန်လည်တည်ထောင်ခြင်းကို ပြည့်စုံစေရန် နောက်ဆုံးအကြိမ် ပြန်လည် ကြွရောက်လာဦးမည် ဖြစ်ရေ။ သျှင်မဿဲနန့် သျှင်လုကာ ကျမ်းရို့အရ၊ ယေရှုရေ သန့်သျှင်းရေဝိညာဉ်တော်အားဖြင့် ပဋိသန္ဓေစွဲယူ၍ အပျိုစင်မာရိ မှ ဖွားမြင်ခရေ။ ယေရှုဧ ငယ်စဉ်ဘဝကို ခရစ်ဝင်ကျမ်းတိတွင် မှတ်တမ်းတင်ထားရေ။ သို့သော် ရှေးယခင်ကာလတိတွင် ငယ်စဉ်ဘဝအကြောင်း ကျမ်းစာတိမှာ လူသိတိခရေ။ နှိုင်းယှဉ်ရကေ ယေရှုဧ အရွယ်ရောက်ပြီးဘဝ၊ အထူးသဖြင့် မသေဆုံးမီ ရက်သတ္တပတ် တစ်ပတ်အတွင်း သူဧဘဝကို ဓမ္မသစ်ကျမ်းဟိ ကျမ်းတိတွင် ကောင်းစွာ မှတ်တမ်းတင်ထားရေ။ သမ္မာကျမ်းစာကိုးကားချက်တိအရ ယေရှုဧ ဓမ္မအမှုတော်ဆောင်ခြင်းတိတွင် သူဧ ဗတ္တိဇံခံယူခြင်း၊ သူပြုရေ အံ့ဩဘွယ်ရာအမှုတိ၊ ဒေသနာတော်ဟောကြားခြင်း၊ သွန်သင်ခြင်းနန့် လုပ်ဆောင်ချက်တိ ပါဝင်ရေ။
ယေရှုဧ သေဆုံးခြင်းနန့် သျှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်း
editခရစ်ယာန်ရို့က ယေရှုဧ သေလွန်ပြီးမှ ပြန်လည် သျှင်ပြန်ထမြောက်တော်မူခြင်းရေ ၎င်းရို့ယုံကြည်ခြင်းဧ အဓိက အကြောင်းအရင်း ဖြစ်ပြီး (၁ ကောရိန်သု ဩဝါဒစာပဌမစောင် ၁၅ တွင်ရှု) လူ့သမိုင်းကြောင်းတွင် အရီးအကြီးဆုံး ဖြစ်ရပ် ဖြစ်ရေဟု မှတ်ယူကတ်ရေ။ ခရစ်ယာန်ယုံကြည်မှုတိထဲတွင် ယေရှုဧ အသေခံခြင်းနန့် ပြန်လည် သျှင်ပြန်ထမြောက်တော်မူခြင်းရေ ခရစ်ယာန် အယူဝါဒနန့် ဘာသာရီးဆိုင်ရာ ယုံကြည်မှုရို့ တွင်အခြေခံကျရေ အဓိက ဖြစ်ရပ်နှစ်ခု ဖြစ်ရေ။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းအရ ယေရှုရေ လက်ဝါးကပ်တိုင်တွင် တင်၍အသတ်ခံခရပြီး ခန္ဓာကိုယ်အားဖြင့် သေဆုံးခရေ၊ သင်္ချိုင်းတွင် မြှပ်နှံခံခပြီးမှ သုံးရက်အကြာတွင် သေခြင်းမှ သျှင်ပြန်ထမြောက်ခရေ။
ယောဟန်. ၁၉၊ ၃၀-၃၁-] မာကု. ၁၆၊ ၁-] [၁၆၊ ၆-] ယေရှု ကောင်းကင်သို့ တက်ကြွခြင်းမတိုင်မီ အချိန်အမျိုးမျိုးတွင် “တစ်ပြိုင်နက်ညီအစ်ကိုငါးရာမက” အပါအဝင် ကောရို့နန့် နောက်လိုက်တိအား ယေရှု သျှင်ပြန်ထမြောက်ပြီးမှ ကြိမ်ဖန်တိစွာ ကိုယ်ထင်ရှားပြခြင်းအကြောင်း ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ဖော်ပြထားရေ။ ယေရှုဧ သေဆုံးခြင်းနန့် သျှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်းကို ခရစ်ယာန်ရို့က ဝတ်ပြုကိုးကွယ်ခြင်းအားလုံးတွင် အမှတ်ရကျင်းပရေ။ အထူးသဖြင့် မင်္ဂလာ သောကြာ နန့် အီစတာတနင်္ဂနွေ အပါအဝင် သန့်သျှင်းရေ ရက်သတ္တပတ် အတောအတွင်းတွင် ကျင်းပကတ်ရေ။ ယေရှုဧ အသေခံခြင်းနန့် သျှင်ပြန်ထမြောက်တော်မူခြင်းကို ခရစ်ယာန် ဘာသာရီးဆိုင်ရာ ယုံကြည်မှုတွင် အရီးအကြီးဆုံးရေ ဖြစ်ရပ်နှစ်ခုဟု အတိအားဖြင့် ယူဆကတ်ရေ။ ဤဖြစ်ရပ်ရို့ရေ ယေရှုတွင် အသက်သျှင်ခြင်းနန့် သေခြင်းအပေါ် ပိုင်စိုးရေအစွမ်းဟိပြီး ထို့အတွက်ကြောင့် လူသားတိကိုလည်း ထာဝရအသက်တာကို ပီးရန် အာဏာနန့်အစွမ်း ဟိရေကို ဖော်ပြရေကြောင့် ဖြစ်ရေ။ ခရစ်ယာန် အသင်းတော်တိရေ ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ဖော်ပြပါဟိရေ ယေရှုဧ သေခြင်းမှ သျှင်ပြန်ထမြောက်တော်မူခြင်းအကြောင်းကို ချွင်းချက် အနည်းငယ်မျှနန့် လက်ခံပြီး သွန်သင်ကတ်ရေ။ အချို့ ခေတ်သစ်ပညာသျှင်တိက ယေရှုနောက်လိုက်တိဧ ယုံကြည်ချက်ဖြစ်ရေ သေခြင်းမှ သျှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်းကို သမိုင်းဝင် ယေရှုကို ဆက်လက်တည်ဟိစေခြင်းနန့် ရှေးကနဦး အသင်းတော်တိဧကြေညာချက်တိကိုဖယ်ရှားမှုအချက်တစ်ခုအဖြစ်အသုံးပြုရေ။ အချို့လွတ်လပ်ခွင့်ကို လိုလားရေခရစ်ယာန်တိရေ ကိုယ်ခန္ဓာနန့်တကွပြန်လည်သျှင်ပြန်ထမြောက်ရေကို လက်မခံကတ်ပေ။ ထိုအဖြစ်အပျက်ကို အလွန်သင်္ကေတဆန်ပြီး ဝိညာဉ်ရီးရာ အားပီးရေ ဒဏ္ဍာရီအဖြစ် ရှုမြင်ကတ်ရေ။
သေလွန်ခြင်းနန့် သျှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်းရို့နန့်ပတ်သက်၍ ပြောဆိုမှုတိအပေါ် အငြင်းပွားမှုတိရေ ဘာသာရီးဆိုင်ရာ စကားရည်လုပွဲတိနန့် ဘာသာရီးနှီးနှောဖလှယ်ပွဲတိ အတိအပြားတွင် ဖြစ်ပွားကတ်ရေ။ ရှေးဦး ခရစ်ယာန်ပြောင်းလဲသူနန့် သာသနာပြုဖြစ်ရေ တမန်တော် သျှင်ပေါလုက “ခရစ်တော်ရေ ထမြောက်တော်မမူကေ၊ ငါရို့ဟောပြောခြင်း၌ အကျိုးမဟိ သင်ရို့ယုံကြည်ခြင်း၌လည်း အကျိုးမဟိ။” ဟုရီးသားခရေ။
ဓမ္မမင်္ဂလာအမှုတိ
editခရစ်ယာန်ယုံကြည်မှုနန့် အကျင့်တွင် ဓမ္မမင်္ဂလာအမှုရေ ခရစ်တော်က စတင်ခရေ ဘုရားဝတ်ပြုခြင်း တစ်ခု ဖြစ်ရေ။ ကျေးဇူးတော်နန့် အထွတ်အမြတ်ထားရေ ထူးခြားဆန်းကြယ်မှုကို ကိုယ်စားပြုလုပ်ဆောင်ခြင်း ဖြစ်ရေ။ ဤဝေါဟာရရေ လက်တင်စကားလုံး sacramentum မှ ဆင်းသက်လာပြီး ထူးခြားဆန်းကြယ်မှု ဟူရေ စကားလုံးကို ဂရိသို့ ဘာသာပြန်ရန် အသုံးပြုလေ့ ဟိရေ။ မည်သည့် ဘုရားဝတ်ပြုခြင်းတိရေ မင်္ဂလာဟိရေ ဆိုရေနန့် ၎င်းရေ မင်္ဂလာဟိစေရန် မည်သည့် လုပ်ရပ်ကို ဆိုလိုရေဟူရေ နှစ်ရပ်စလုံးအပေါ် ရှုမြင်မှုတိရေ ခရစ်ယာန် ဂိုဏ်းတိနန့် ဓလေ့ထုံးစံတိအကြားတွင် ကွဲပြားမှုဟိရေ။
ဓလေ့ထုံးစံအရ အတိဆုံးပြုလုပ်ရေ ဓမ္မမင်္ဂလာအမှုတစ်ခုဧ လုပ်ဆောင်မှုဆိုင်ရာအဓိပ္ပာယ် ဖွင့်ဆိုချက်မှာ ခရစ်တော်က စတင်ခရေ အပြင်ပန်း အမှတ်အသားတစ်ခု ဖြစ်ပြီး အတွင်းကျရေ အဓိပ္ပာယ်အားဖြင့် ခရစ်တော်မှတဆင့်ခံစားရဟိရေ ဝိညာဉ်တော်ဆုကျေးဇူး ဖြစ်ရေ။ အကျယ်ပြန့်ဆုံး လက်ခံထားရေ ဓမ္မမင်္ဂလာအမှုနှစ်ခုမှာ ဗတ္တိဇံခံခြင်းနန့် ပွဲတော်မင်္ဂလာယူခြင်း ဖြစ်ရေ။ သို့ရာတွင် ခရစ်ယာန်အတိစုရေ ဓမ္မမင်္ဂလာအမှု သို့မဟုတ် မွန်မြတ်ရေ အံ့ဖွယ်ရာ ခုနစ်ခုကို အသိအမှတ်ပြုကတ်ရေ- ဗတ္တိဇံခံခြင်း၊ အတည်ပြုခြင်း(အော်သိုဒေါ့က်စ် ဓလေ့တွင် ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်ခြင်း)၊နန့် ပွဲတော်မင်္ဂလာယူခြင်း၊ သန့်သျှင်းရေ အမိန့်တော်တိ၊ အာပတ်ဖြေခြင်း (အပြစ်ဝန်ခံခြင်း)၊ နာမကျန်းသူကို ဆီမွှေးသုတ်လိမ်း၍ ဘိသိက်ပီး ခြင်း၊ နန့် လက်ထပ်မင်္ဂလာပြုခြင်းရို့ ဖြစ်ရေ။
အတူအကွအားဖြင့် ၎င်းရို့ရေ အင်္ဂလိကန်ရိုးရာ အသင်းတော်တိဖြစ်သည့်- ရိုမန်ကက်သလစ်၊ အရှေ့ပိုင်း အော်သိုဒေါ့က်စ်၊ အရှေ့တိုင်း အော်သိုဒေါ့က်စ်၊ လွတ်လပ်ရေ ကက်သလစ်၊ ကက်သလစ်ဟောင်းနန့် အင်္ဂလိကန်အချို့ ရို့က အသိအမှတ်ပြုထားရေ ဓမ္မမင်္ဂလာအမှု ခုနစ်ခုဖြစ်ရေ။ အခြားရေ ဂိုဏ်းခွဲတိနန့် အစဉ်အလာ အတိစုရေ ပုံမှန်အားဖြင့် ဗတ္တိဇံခံခြင်းနန့် ပွဲတော်မင်္ဂလာယူခြင်းကိုသာ ဓမ္မမင်္ဂလာအမှုဟု အတည်ပြုကတ်ရေ။ ကွေ့ကားစ်(Quakers) ကဲ့သို့ အချို့ ပရိုတက်စတင့် အုပ်စုတိက ဓမ္မမင်္ဂလာအမှုဆိုင်ရာ ဘာသာရီးအယူဝါဒကို ငြင်းပယ်ကတ်ရေ။ဤဓမ္မမင်္ဂလာအမှုရို့ရေ ကျေးဇူးတော်တရားနန့် ပတ်သက်မှုမဟိဟု ယုံကြည်ရေ အချို့ခရစ်ယာန် ဂိုဏ်းခွဲတိက ၎င်းရို့ကို ဓလေ့ထုံးစံတိဟု ခေါ်ရန် နှစ်သက်ကတ်ရေ။
နိုင်ငံအလိုက် ခရစ်ယာန်သာသနာ
editခရစ်ယာန်သာသနာကို နိုင်ငံတော်ဘာသာအဖြစ် သတ်မှတ်ထားရေ နိုင်ငံတိအော်သိုဒေါ့က်စ် ခရစ်ယာန်သာသနာ ပရိုတက်စတင့်ဘာသာ ရိုမန်ကက်သလစ်ဘာသာ ကက်သလစ်၊ ပရိုတက်စတင့်နန့် အော်သိုဒေါ့က်စ်ဟူရေ အဓိက ဂိုဏ်းခွဲ၃ အုပ်စုကွဲပြားနီသည့် ယုံကြည်သူ ခန့်မှန်းအရေအတွက်ဖြစ်ရေ သန်းထောင်ပေါင်း ၂.၁ ခန့် ကြောင့်ခရစ်ယာန်သာသနာရေ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ဘာသာတရား ဖြစ်နီရေ။ လွန်ခရေ နှစ်တစ်ရာအတွင်း ခရစ်ယာန်တိရေ ကမ္ဘာ့လူဦးရေဧ ၃၃ ရာခိုင်နှုန်းနန့် ရပ်တည်နီခရေ။ ၎င်းရေ ခရစ်ယာန် ယုံကြည်သူလူဦးရေကို အဓိက ပြောင်းလဲစေခရေ။ ဖွံ့ဖြိုးဆဲ နိုင်ငံတိတွင် (တစ်နိ့ကေ ၂၃၀၀၀ ခန့်) ကျယ်ပြန့်စွာ ပွားတိလာမှုရေ ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံတိတွင် အလွန်အမင်းကျဆင်းမှုနန့် အတူတွဲလျက် ဖြစ်ပေါ်နီရေ။ အဓိကအားဖြင့် ဥရောပနန့် မြောက်အမေရိက (တစ်နိ့ကေ ၇၆၀၀ ခန့်) တွင် အတိဆုံး ဖြစ်ရေ။ ၎င်းရေ ဥရောပ၊ အမေရိကနိုင်ငံတိ၊ ဖိလိပိုင်နိုင်ငံနန့် တောင်အာဖရိကနိုင်ငံရို့တွင် အဓိကကိုးကွယ်သည့်ဘာသာ ဖြစ်နီဆဲ ဖြစ်ရေ။ သို့သော် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဧ မြောက်ပိုင်းနန့် အနောက်ပိုင်း၊ သမုဒ္ဒရာပိုင်းဒေသတိ (ဩစတြေးလျနန့် နယူးဇီလန်)၊ ဥရောပမြောက်ပိုင်း (ဂရိတ်ဗြိတိန်၊စကင်ဒီနေဗီးယားနန့် အခြားနီရာတိ အပါအဝင်)၊ ပြင်သစ်၊ ဂျာမနီ၊ အွန်တေးရီးယိုဧ ကနေဒီးယန်း ပြည်နယ်တိ၊ ဗြိတိသျှကိုလံဘီယာနန့် ကွိဘက်နန့် အာရှဧအချို့အစိတ်အပိုင်းတိ (အထူးသဖြင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်း၊တောင်ကိုရီးယား၊ထိုင်ဝမ်နန့် မကာအို) အပါအဝင် နီရာအတိအပြားတွင် လျော့ပါးလာလျက် ဟိရေ။
ခရစ်ယာန်သာသနာကိုအခြေခံဘာသာရီးအဖြစ်ထားဟိရေနိုင်ငံတိ
editကမ္ဘာပေါ်ဟိ ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံအတိစုတွင် ပြီးခရေ ဆယ်စုနှစ် အနည်းငယ်အတွင်း ခရစ်ယာန် ဝတ်ပြုအစည်းအဝေးတိကို တက်ရောက်သူတိအထဲမှ ခရစ်ယာန်ဟု မိမိကိုယ်မိမိ သတ်မှတ်ရေသူတိ လျော့ကျလျက် ဟိရေ။ အခြားသူတိက ယေဘုယျအားဖြင့် ဘာသာရီးဧ အရီးကြီးမှုကို ယုံကြည်ခြင်းကို ငြင်းပယ်ခြင်း လက္ခဏာတိနန့် ဆက်စပ်ပြောဆိုကတ် စဉ်တွင်အချို့အရင်းအမြစ်တိက ၎င်းကို မိရိုးဖလာ အသင်းဝင်မှုမှ ဝေးလွင့်ခြင်းဧ တစ်စိတ်တစ်ဒေသသက်သက်သာ ဖြစ်ရေဟု ရှုမြင်ကတ်ရေ။ ခရစ်ယာန်သာသနာရေ အောက်ပါနိုင်ငံတိဧ နိုင်ငံတော် ကိုးကွယ်မှု အခြေခံ ဘာသာရီးအဖြစ် ပုံစံ တစ်မျိုးသို့မဟုတ်တစ်မျိုးဖြင့် တည်ဟိရေ- အာမေးနီးယား(အာမေးနီးယန်း အပိုစတော်လစ်)၊ဘိုလီးဗီးယား (ရိုမန်ကက်သလစ်)၊ကော်စတာရီကာ (ရိုမန်ကက်သလစ်)၊ဒိန်းမတ် (အီဗန်ဂျဲလ်လိကယ် လူသေးရန်း)၊အယ်လ်ဆာဗေဒေါ (ရိုမန်ကက်သလစ်)၊အင်္ဂလန် (အင်္ဂလိကန်)၊ဖင်လန် (အီဗန်ဂျဲလ်လိကယ် လူသေးရန်းနန့် အော်သိုဒေါ့က်စ်)၊ဂျော်ဂျီယာ(ဂျော်ဂျီယန် အော်သိုဒေါ့က်စ်)၊ဂရိ (ဂရိ အော်သိုဒေါ့က်စ်)၊အိုက်စ်လန် (အီဗန်ဂျဲလ်လိကယ် လူသေးရန်း)၊လိချ်တန်စတိုင်း (ရိုမန်ကက်သလစ်)၊မဲလ်တာ (ရိုမန်ကက်သလစ်)၊မိုနာကို (ရိုမန်ကက်သလစ်)၊နော်ဝေ (အီဗန်ဂျဲလ်လိကယ် လူသေးရန်း)၊ဆွစ်ဇာလန်(ရိုမန်ကက်သလစ်၊ ရှေးရိုးကက်သလစ်၊သို့မဟုတ် ပရိုတက်စတင့်- ပြည်နယ်အလိုက် ပြောင်းလဲမှုဟိရေ ဘာသာရီးဂိုဏ်းခွဲ) နန့် ဗာတီကန်စီးတီး (ရိုမန်ကက်သလစ်)။ တည်ဆောက်ထားရေ ဘုရားဟိခိုးကျောင်း တစ်ခုမျှ မဟိကေလည်း တစ်ခုရေ ခရစ်ယာန်ဘာသာရီး ဂိုဏ်းအဖြစ် တရားဝင် အသိအမှတ်ပြုထားဆဲ ဖြစ်သည့် ဆိုက်ပရပ်စ် ကဲ့သို့သော အခြားနိုင်ငံတိစွာလည်း ဟိရေ။
ခရစ်ယာန်သာသနာဧ အဓိက ဂိုဏ်းခွဲတိ
editခရစ်ယာန်သာသနာဧ အဓိက အစိတ်အပိုင်း သုံးမျိုးမှာ ရိုမန်ကက်သလစ်အသင်းတော်၊ အော်သိုဒေါ့က်စ် အသင်းတော်နန့် ပရိုတက်စတင့်အသင်းတော်ရို့ ဖြစ်ရေ။ ပရိုတက်စတင့် အသင်းတော်ရေ မြန်မာနိုင်ငံတွင် နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန် အသင်းတော်ဆိုပနာ ခေါ်ဆိုရေ။ ဒေအမျိုးအစား သုံးခုထဲမှ တစ်ခုခုနန့် မကိုက်ညီရေ အခြား ခရစ်ယာန် အုပ်စုတိဟိရေ။ နိုင်စင်းခရိဒ် (Nicene Creed) ကို “ရိုမန်ကက်သလစ်၊ အရှေ့ပိုင်း အော်သိုဒေါ့က်စ်၊ အင်္ဂလိကန် နန့် အဓိက ပရိုတက်စတင့် အသင်းတော်တိက ခိုင်လုံမှုဟိရ ယုံကြည်ထိုက်ရေဟု လက်ခံထားရေ”။ ၎င်းရို့ကိုယ်ကို ၎င်းရို့ ခရစ်ယာန်ဟု ခေါ်ဆိုရေ အုပ်စုတိအကြား ခြားနားရေ အယူဝါဒတိနန့် အလေ့အကျင့်တိ ဟိရေ။ ဘာသာရီးဆိုင်ရာ အယူအဆတိအရ အုပ်စုအတိအပြားရေ ဒေအမျိုးအစားခွဲခြားမှုစနစ်ကို ငြင်းပယ်ရေဟု သုံးသပ်ကေလည်း ဒေအုပ်စုတိကို တစ်ခါတစ်ရီ ခရစ်ယာန်ဂိုဏ်းခွဲတိအောက်တွင် သတ်မှတ်ရေ။ အခြားကွဲပြားမှုမှာ အရှေ့ပိုင်း ခရစ်ယာန်သာသနာနန့် အနောက်ပိုင်း ခရစ်ယာန်သာသနာအကြား အာရုံစိုက်စရာတိ ဟိခြင်းဖြစ်ရေ။ ဂနိခေတ်တွင်း ပါရာချာပ် ( ဂိုဏ်းကြီးတိမှ ခွဲထွက်) ဆိုပနာ အသင်းတော်ချေတိလည်း ပေါ်ပေါက်ပြီးကေ သာသနာ ပြန့်ပွားရီးကို ဆောင်ရွက်နီကတ်ရေ။ ယင်းအသင်းတော်လေးတိရေ ဇာဂိုဏ်းဟု တိကျစွာ မဟိပေ။
မြန်မာနိုင်ငံဟိ ခရစ်ယာန် အသင်းအဖွဲ့တိ
edit- မြန်မာနိုင်ငံ ခရစ်ယာန် လူငယ်အဖွဲ့အစည်း YMCA
- မြန်မာ့နိုင်ငံ ခရစ်ယာန် အသင်းတော်တိ ကောင်စီ MCC
- ဒေသအလိုက် ခရစ်ယာန် အသင်းချုပ်တိ