बङ्गालके खाड़ी खाड़ी हे[3] आउ हिन्दमहासागरके पूर्बोत्तरभाग हे । ई मोटरूपमे त्रिभुजाकार खाड़ी हे जे पच्छिदन्नेसे अधिकांशतः भारत आउ शेष श्रीलङ्का, उत्तरसे बङ्गलादेश आउ पूरुदन्नेसे म्यान्मार (बर्मा) आउ अण्डमान आउ निकोबार द्वीपसमूहसे घिरल हे । बङ्गालके खाड़ीके क्षेत्रफल २१,७२,००० किमी२ हे । प्राचीन हिन्दुग्रन्थके अनुसार एकरा महोदधि कहल जाहल ।[4]
बङ्गालके खाड़ी | |
---|---|
![]() बङ्गालके खाड़ीके मानचित्र | |
Lua error in Module:Wp/mag/Location_map at line 403: देशान्तरला कौनो मान प्रयोग नै कैल गेल. | |
स्थान | दक्खिन एसिया |
प्रकार | खाड़ी |
मुख्य अन्तर्वाह | हिन्दमहासागर |
द्रोणी देस | भारत, बङ्गलादेश, थाइलैण्ड, म्यान्मार्, इण्डोनेसिया, मलेसिया, श्रीलङ्का[1][2] |
अधिकतम लम्बाई | 2090 कि॰मी॰ |
अधिकतम चौड़ाई | १६१० कि॰मी॰ |
सतही क्षेत्रफल | 2,172,000 वर्ग कि॰मी॰ |
औसत गहराई | 2,600 मी॰ |
अधिकतम गहराई | 4,694 मी॰ |
बङ्गालके खाड़ी २,१७२,००० वर्ग किमी के क्षेत्रफलमे विस्तृत है, जेकरामे सबसे बड़ नदी गङ्गा आउ ओकर सहायक पद्मा एवं हुगलि, ब्रह्मपुत्र एवं ओकर सहायक नदी जमुना एवं मेघनाके इलावा अन्य नदी जैसे इरावती, गोदावरी, महानदी, कृष्णा, कावेरी आदि नदी सागरसे सङ्गम करहै । एकरामे स्थित मुख्य बन्दरगाहमे चेन्नै, चटगाँव, कलकता, मोङ्गला, पारादीप, विशाखापट्टनम् एवं याङ्गून है ।
परिधि
editअन्तर्राष्ट्रिय जल सर्वेक्षण सङ्गठन बङ्गालके खाड़ीके परिधि ई प्रकार बतौलकै हे::[5]
- पूरुदने बर्मा स्थित केप नेग्राइस (16°03'उ.) से आरम्भ होवैत एक रेखा जे अण्डमान आउ निकोबार द्वीपसमूहके बड़ द्वीप सबसे ई प्रकार निकलहै कि द्वीप सबके बीचे के सब जलस्थान रेखाके पूर्वमे आएल एवं बङ्गालके खाड़ीसे बाहिरे गिनल जाए, लिटिल अण्डमान (10°48'उ. 92°24'पू.) स्थित एक बिन्दु तक जा होतै से सीमित होके अण्डमान सागरके दक्षिण-पश्चिमी सीमाके साथे [ओएद्जॉन्ग राजा (निर्देशाङ्क: अनुपलब्ध अक्षान्श
Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function) नामक सुमात्राके एक स्थानसे पोएलो ब्रास (Breuëh) तक सीमित होत आउ दोसर दने निकोबार द्वीपसमूहके पश्चिमी द्वीपसे होवैत लिटिल अण्डमान द्वीप स्थित सैण्डी प्वाइण्ट तक, ई प्रकार के सब सङ्करा जलस्थान बर्मा-सागर से जुड़ल रहे] जा है ।
- पूरुदने बर्मा स्थित केप नेग्राइस (16°03'उ.) से आरम्भ होवैत एक रेखा जे अण्डमान आउ निकोबार द्वीपसमूहके बड़ द्वीप सबसे ई प्रकार निकलहै कि द्वीप सबके बीचे के सब जलस्थान रेखाके पूर्वमे आएल एवं बङ्गालके खाड़ीसे बाहिरे गिनल जाए, लिटिल अण्डमान (10°48'उ. 92°24'पू.) स्थित एक बिन्दु तक जा होतै से सीमित होके अण्डमान सागरके दक्षिण-पश्चिमी सीमाके साथे [ओएद्जॉन्ग राजा (निर्देशाङ्क: अनुपलब्ध अक्षान्श
नामकरण
editप्राचीन हिन्दु ग्रन्थ एवं मान्यता अनुसार बङ्गालके खाड़ी नामक जलराशिके महोदधि[6][7] नाम से जानल जा हलै । एकर इलावा अन्य मध्यकालीन मानचित्रमे एकरा साइनस गैञ्जेटिकस या गैञ्जेटिकस साइनस, अर्थात् "गङ्गाके खाड़ी" नामोसे देखावल गेलै हे ।[8] १०मा शताब्दीमे चोल राजवंशके नेतृत्त्वमे निर्मित ग्रन्थमे एकरा चोल सरोवर नामो देल गेलै हे । कालान्तरे एकरा बङ्गाल क्षेत्रके नाम पर बङ्गालके खाड़ी नाम भेटलै ।[9]
सन्दर्भ
edit- ↑ "संग्रहीत प्रति". मूलसे 3 जुलाई 2013 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 22 अगस्त 2013.
- ↑ "संग्रहीत प्रति". मूल से 17 जुलाई 2012 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 22 अगस्त 2013.
- ↑ "Bay of Bengal". Wildlife Conservation Society. मूलसे 9 दिसम्बर 2012 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 1 December 2012.
- ↑ कुट्टन (2009). द ग्रेट फिल‘ओस्फर्स ऑफ इण्डिया. ऑथरहाउस. आई॰ऍस॰बी॰एन॰ 978-1434377807.
- ↑ "लिमिट्स ऑफ ओश्नस एण्ड सीज, तृतीय संस्करण" (PDF). अन्तर्राष्ट्रिय जल सर्वेक्षण सङ्गठन. 1953. मूल (PDF) से 8 अक्तूबर 2011 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 7 फरवरी 2010.
- ↑ कुट्टन (२००९). द ग्रेट फिलॉस्फर्स ऑफ इण्डिया (अङ्ग्रेजी मे). ऑथरहाउस. आई॰ऍस॰बी॰एन॰ 978-1434377807.Wp/mag/सीएस१ रखरखाव: नामालूम भाषा (link)
- ↑ "धनुषकोडि" (अङ्ग्रेजी मे). indiatourism4u.in. मूल से 8 मार्च 2014 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 21 August 2013.Wp/mag/सीएस१ रखरखाव: नामालूम भाषा (link)
- ↑ "1794, Orbis Veteribus Notus by Jean Baptiste Bourguignon d'Anville". मूलसे 25 फरवरी 2014 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 22 अगस्त 2013.
- ↑ बंगाल की खाड़ी का मानचित्र
Archived 2012-04-26 at the वेबैक मशीन। (अङ्ग्रेजी) अभिगमन तिथि: २२ जनवरी, २००७