अण्डमान आउ निकोबार द्वीपसमूह भारतके एगो केन्द्रशासितप्रदेश हे । ई बङ्गालके खाड़ीके दक्खिनमे हिन्दमहासागरमे स्थित हे ।[5] अण्डमान आउ निकोबार दीपसमूह लगभग ५७२ छोट-बड़ द्वीपसे मिलके बनल हे जेकरामे से खाली कुछे द्वीपपर लोग रहहथिन । एकर राजधानी श्रीविजयपुरम् (पोर्ट ब्लेयर) है ।
अण्डमान आउ निकोबार द्वीपसमूह | |
---|---|
भारतके केन्द्रशासितप्रदेश | |
| |
| |
Lua error in Module:Wp/mag/Location_map at line 403: देशान्तरला कौनो मान प्रयोग नै कैल गेल. | |
निर्देशाङ्क (पोर्ट ब्लेयर): निर्देशाङ्क: अनुपलब्ध अक्षान्श Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function | |
देश |
![]() |
गठन | १ नवम्बर १९५६ |
राजधानी आउ सबसे बड़ नगर | श्रीविजयपुरम् (पोर्ट ब्लेयर) |
मण्डल | ३ |
सरकार | |
• उपराज्यपाल | एडमिरल (रेटेड) देवेन्द्र कुमार जोशी |
• मुख्य सचिव | जितेन्द्र नारायण, आइएएस |
• सांसद (लोकसभा) | बिष्णु पद रे |
• उच्चन्यायालय | कलकता उच्चन्यायालय (पोर्ट ब्लेयर बेञ्च) |
क्षेत्रफल | ८२४९ किमी२ (Formatting error: invalid input when rounding वर्गमील) |
• क्रम | २८मा |

भारतके ई केन्द्रशासितप्रदेश हिन्दमहासागरमे स्थित हे आउ भौगोलिक दृष्टिसे दक्खिन-पूरुब एसियाके भाग हे । ई इण्डोनेसियाके आचेहके उत्तरमे १५० किमी पर स्थित हे आउ अण्डमानसागर एकरा थाइलैण्ड आउ म्यान्मारसे अलगे करहै ।[6] दूगो प्रमुख दीपसमूहसे मिलके बनल ई दीपसमूहके १०° उ अक्षांश पृथक करहै, जेकर उत्तरमे अण्डमान द्वीपसमूह आउ दक्खिनमे निकोबार द्वीपसमूह स्थित हे । ई दीपसमूहके पूरुदन्ने हिन्दमहासागर आउ पच्छिदन्ने बङ्गालके खाड़ी स्थित हे ।
दीपसमूहके राजधानी श्रीविजयपुरम् (पोर्ट ब्लेयर) एगो अण्डमानी नगर हे । २०११ के भारतके जनगननाके अनुसार हियाँके जनसङ्ख्या ३,७९,९४४ हे । जेकरामे २,०२,३३० (५३.२५%) पुरुष आउ १७७,६१४ (४६.७५%) महिला हथिन । लिङ्गानुपात प्रति १,००० पुरुषमे से ८७८ महिला है । खाली १०% जनसङ्ख्या निकोबार द्वीपमे रहहै ।[7] पूरा क्षेत्रके कुल भूमिक्षेत्र लगभग ८,२४९ वर्ग किमी है ।
नाम
editअण्डमान शब्द मलयभाषाके शब्द हान्दुमन से ऐलै हे जे हिन्दु देवता हनुमान् के नामके परिवर्तित रूप है । निकोबार शब्दो एही भाषासे लेल गेलै हे जेकर अर्थ होवहै नग्न लोगके भूमि । हिन्दमहासागरमे बसल निर्मल आउ शान्त अण्डमान पर्यटकके मनके असीम आनन्दके अनुभूति करावैत भारतके एक लोकप्रिय द्वीप समूह है । अण्डमान अपन आञ्चलमे मूङ्गा भित्ति, साफ-स्वच्छ सागर तट, पुरान स्मृतिसे जुड़ल खण्डहर आउ अनेक प्रकारके दुर्लभ वनस्पति सञ्जोएले है । सुन्दरतामे एकसे बढ़के एक एहाँ कुल ५७२ द्वीप है । अण्डमानके लगभग ८६ प्रतिशत क्षेत्रफल जङ्गलसे झकाएल है । समुद्री जीवन, इतिहास आउ जलक्रीड़ामे रूचि रखेवाला पर्यटकके ई द्वीप बड़ी रास आवहै ।
इतिहास
editई द्वीप पर अङ्ग्रेजके आधिपत्य हलै आउ बादमे दोसर विश्वयुद्ध खनी जापान द्वारा एकरा पर अधिकार कर लेल गेलै । कुछ समयला ई द्वीप नेताजी सुभाषचन्द्र बोसके आजाद हिन्द फौजके अधीनो रहलै हल । बड़ी कमे लोगके मालूम होतै कि देशमे केनहुँ पहिला बेर पोर्टे ब्लेयर मे तिरङ्गा फहराया गेलै हल । हियाँ नेताजी सुभाष चन्द्र बोस ३० दिसम्बर १९४३ के यूनियन जैक उतारके तिरङ्गा झण्डा फहरौलन हल । एहीसे अण्डमान निकोबार प्रशासन दनेसे ३० दिसम्बरके प्रत्येक वर्ष एक भव्य कार्यक्रम मनावेके शुरुआत कैल गेलै हे । जनरल लोकनाथनो एहाँके गवर्नर रहलन हल । १९४७ मे ब्रिटिश सरकारसे मुक्तिके बाद ई भारतके केन्द्रशासितप्रदेश बनलै ।
ब्रिटिश शासन द्वारा ई स्थानके प्रयोग स्वाधीनता आन्दोलनमे दमनकारी नीतिके तहत क्रान्तिकारी सबके भारतसे अलगे रखेला कैल जा हलै । एही चलते ई स्थान आन्दोलनकारीके बीचे काला पानीके नामसे कुख्यात हलै । कैदला पोर्ट ब्लेयरमे एक अलग कारागार, सेल्यूलर जेलके निर्माण कैल गेलै हल जे ब्रिटिश इण्डियाला साइबेरिया नियन हलै ।
२३ दिसम्बर २००४ के सूनामी लहरके कहरसे ई द्वीप पर ६,००० से जादे लोग मर गेलथिन ।
सम्बन्धित लेख
editसन्दर्भ
edit- ↑ "Andaman and Nicobar Administration". And.nic.in. मूल से 18 फरवरी 2015 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 8 जुलाई 2013.
- ↑ भारतके जनगणना
Archived 14 June 2007 at the वेबैक मशीन, 2011. Census Data Online, Population. - ↑ 3.0 3.1 "50th Report of the Commissioner for Linguistic Minorities in India" (PDF). 16 जुलाई 2014. प॰ 109. मूल (PDF) से 22 मार्च 2015 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 6 नवम्बर 2016.
- ↑ "www.andaman.gov.in". मूलसे 20 नवम्बर 2016 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 27 नवम्बर 2016.
- ↑ "When British toyed with idea to unleash Gurkhas on Sentinelese". मूलसे 28 नवम्बर 2018 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 26 नवम्बर 2018.
- ↑ "Nicobar's bicycle diaries". मूलसे 7 अक्तूबर 2018 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 7 अक्तूबर 2018.
- ↑ "Census of India" (PDF). मूलसे 13 नवम्बर 2011 के पुरालेखित (PDF). अभिगमन तिथि 13 अप्रैल 2012.