Сайит Магьамматсайит (Сайитов Магьамматсайит) (1902-1985 йй.) — белгили дагъыстанлы къумукъ алим-арапчы.
Ахтарывлар edit
Оьзюню лакъырларындан: "Къумукъланы арасында инг де билимли алим дёргелили Назир эди", - деп кёп керенлер эсгере бола эди. Олай экенчин, Назир ким болгъан ва ол къайсы илму тармакълар булан машгъул болгъан экен деп, 80-нчи йылларда ахтарывлар юрютмеге гиришдим. Негетюгюл де, о вакътиге Назирни гьакъында язылып чыкъгъан айрыча бир сама да макъала ёкъ эди. 1989-нчу йылда, къумукъ халкъ авуз яратывчулугъундан диссертация иш язмагъа гьазирленип турагъан дёргелили жагьил улан Макашарип Гьамзатов кёмеклешип, Анжикъалада яшайгъан Гьажи Магьамматовда (Назирни иниси Абусайитни уланы) бир гиччирек китапча табулду. Ону дёргелили Назир оьз къолу булан 1933-нчю йылда арап гьарплар булан къумукъ тилде язып онгаргъан. Китапчада ону оьзюню уьягьлюсюню, ата-анасыны, тухум-тайпасыны гьакъында, оьзю тувгъан ва башлап яшап тургъан юрту Дёргелини ва савлай Дагъыстанны тарихинден маълуматлар бериле.
Маскевде edit
1960-нчы йыл Маскевде оьтгерилген Гюнтувушну ахтарагъан алимлени 25-нчи халкъара конгресинде М-С. Сайитов "XVIII-XIX асруларда арап тилде яратылгъан дагъыстан адабият" деген мавдугъа гёре чыгъып сёйлегени белгили. Ол оьзюню сёйлевюнде гелтирген кёп санавдагъы ва оьтесиз къужурлу маълуматлар Совет Бирликни гьар еринден жыйылгъанланы чы нечик де, шолай да тыш уьлкелерден гелген хыйлы алимлени де ажайыпгъа къалдыргъан: тамаша тюгюлмю дагъы - шунча гиччирек Дагъыстан деген вилаятда алъякъда онча да кёп алимлер болгъан экен. Амма М-С. Сайитовну шо билдирим, аслу гьалда, дёргелили Назирни эсгерилген уллу асарындагъы маълуматларына аркъа таяп этилгенлигин далиллер булан гёрсетмеге къыйын тюгюл экенни ташдырып айтма себеплер бар.