Wp/isv/Vtora světova vojna
Vtora světova vojna byla vsesvětova vojna od 1939 do 1945 goda. Večinstvo držav světa, vključajuči vsi velike državy, bojevali čestju dvoh protivnyh vojennyh aliansov: Sojuznikov i držav Osi. Mnoge učestniki pustili svoje ekonomične, industrialne i naučne resursy za tutu totalnu vojnu. Lětala igrali važnu rolju, daduči možlivost strategičnogo bombardovańja gradov i dostavu jedinyh dvoh jedrnyh orudij, ktore byli kogdykoli koristane v času vojny. Druga světova vojna stala najsmrteljnějšim konfliktom v historiji, v rezultatu ktorogo umrěli od 70 do 85 milionov ljudij, glavno srěd civilov. Desetky milionov umrěli vslěd narodobijstv (vključajuči Holokaust), glada, masakr i hvorob. Poslě poražky sil Osi Němcija i Japonija byli okupovane, a protiv němečskyh i japonskyh voditeljev prošli sudy o vojennyh zločinah.
Pričiny Vtoroj světovoj vojny obgovarjajut historiki, ale pomočne faktory vključali Vtoru Italo-etiopsku vojnu, Špansku gradžansku vojnu, Vtoru Kitajsko-japonsku vojnu, Sovětsko-japonsky pograničny konflikt, rast fašizma v Evropě i evropejske napružeńja poslě Prvoj světovoj vojny. Početkom Vtoroj svetovoj vojny razvažajut 1 septembra 1939 goda, kogdy nacistična Němcija pod vladoju Adolfa Hitlera počela napad na Poljsku. Objedinjeno kraljevstvo i Francija vslěd objavili Němcije vojnu 3 septembra. Po dogovoru Molotova-Ribentropa medžu Sovětskym sojuzom i Němcijeju one razdělili Poljsku i svoje "sfery interesov" v Finlandiji, Estoniji, Latviji, Litvě i Rumuniji. Od konca 1939 goda do početka 1941 goda v seriji kampanij i dogovorov Němcija zavojevala ili kontrolovala veliku čest kontinentalnoj Evropy, buduči v vojennom aliansu s Italijeju, Japonijeju i inymi državami pod nazvoju "Os". Poslě kampanij na sěveru i vozhodu Afriky i upada Francije v srědině 1940. goda vojna prodolžala glavno medžu evropejskymi silami Osi i Britanskoju imperijeju, ktore vojevali na Balkanah, v vozdušnoj bitvě za Britaniju, v bombardirovanjah Britanije pod nazvoju Blic i v bitvě za Atlantičny okean. 22 junija 1941 goda Němcija vedla evropejske sily Osi v napadu na Sovětsky sojuz, čto odkrylo Vozhodny front, najveliky pozemny teatr vojny v historiji.
Japonija hotěla dominovati v Aziji i Tihom okeanu i vojevala s Kitajskoju republikoju od 1937 goda. V decembru 1941 goda Japonija napadla na amerikanske i britanske ozemje v Jugovozhodnoj Aziji i Tihom okeanu, vključajuči ataku na amerikansku flotu v Perl-Harboru, vslěd čego SŠA i Objedinjeno kraljevstvo objavili Japonije vojnu. Evropejske sily Osi v solidarnost s Japonijeju takože objavili SŠA vojnu. Japonija skoro okupovala veliku čest zapadnyh ozemij v Tihom okeanu, ale jej nastup byl ustavany v 1942 godu poslě poražku v kritičnoj bitvě za Midvej. Pozdněje Němcija i Italija byli poražene v Sěvernoj Afrikě zapadnymi Sojuznikami i v bitvě za Stalingrad Sovětskym sojuzom. Ključne neadekvatnosti v 1943 godu, vključajuči red němečskyh poražek na Vozhodnom frontu, vpad Sojuznikov na Siciliju i Apeninsky poluostrov, i ataky Sojuznikov v Tihom okeanu, koštovali silam Osi jih iniciativy i prinudili jih odstupati na vsih frontah. V 1944 godu zapadne Sojuzniki počeli vpad v okupovanu Němcijeju Franciju, a Sovětsky sojuz dobyl ponovno svoje utračene ozemje i napiral protiv Němcije i jej sojuznikov. V 1944 i 1945 godah Japonija imala poražky v kontinentalnoj Aziji, a Sojuzniki oslabili japonsku flotu i zajeli ključne zapadne tihookeanske ostrovy. Vojna v Evropě zakončila se osvobodžeńjem okupovanyh Němcijeju ozemej i vpadom Sojuznikov v Němciju, čto završilo se upadom Berlina do Črvenoj armije, samoubijstvom Hitlera i bezuslovnoju kapitulacijeju Němcije 8 maja 1945 goda. Poslě odklonjeńja Japonijeju uslovij Pocdamskoj deklaracije, ktoru opublikovali 26 julija, SŠA bombardovali japonske grady Hirosima (6 avgusta) i Nagasaki (9 avgusta) prvymi v historiji jedrnymi bombami. Vslěd prědstoječego vpada na Japonsky arhipelag, možlivosti dodatočnyh jedrnyh bombardovanij i pristupom Sovětskogo sojuza do vojny protiv Japonije i jego vpada v Mančžuriju, Japonija objavila 10 avgusta svoj naměr kapitulovati, i 2 septembra 1945 goda podpisala dokument o kapitulaciji.
Vtora světova vojna izměnila političny ustroj i socialnu strukturu světa i stala osnovoju modernogo medžunarodnogo poredka v ostalom 20. stolětju i do dnes. Organizacija sjedinjenyh narodov byla osnovana, da by propagovati medžunarodnu surabotu i unemožniti buduče konflikty, a državy-poběditelji — Kitaj, Francija, Sovětsky sojuz, Objedinjeno kraljevstvo i Sjedinjene štaty — stali postojannymi členami jej Sověta bezpečnosti. Sovětsky sojuz i SŠA stali glavnymi superdržavami i jih superničstvo stalo početkom bez malogo polustolětnej Hladnoj vojny. Vslěd razoreńja Evropy vliv jej velikyh držav snizil i to stalo početkom dekolonizacije Afriky i Azije.
Vněšnje linky
edit- Tutoj članok imaje prěvod iz članka "World War II" v Vikipediji na anglijskom (spis avtorov; dozvoljeńje CC BY-SA 4.0).