Ulcinj (na albanskom: Ulqini) je grad i opština u najužnijem dijelu Primorske regije Crne Gore koja ima površinu od oko 255 km2. Prostor opštine je otvoren prema moru. Graniči se sa opštinom Bar i sa državom Albanijom a granica ide rijekom Bojanom u dužini 24km a potom kopnom u dužini vazdušne linije 7 km.
Teritorija edit
Na teritoriji opštine Ulcinj živi 20265 stanovnika u 39 naselja. Grad Ulcinj (koji ima 10828 stanovnika) je opštinski, administrativni, ekonomski, kulturni, zdravstveni, turistički i saobraćajni centar za čitavu opštinu. Ulcinj je naselje sa najvećim brojem stanovnika u Opštini, skoro 11 puta veće od Donjeg Štoja koji je drugo po redu najveće naselje u Opštini sa 1176 stanovnika. Predstavlja napredan multi-kulturalni centar koji se sastoji od Starog grada, užeg gradskog centra i stambenih naselja Meterizi, Liman, Nova Mahala, Bijela Gora, Pristan, Pinješ, Totoši, Meraja i Đerane. Kao šire gradsko područje identifikovane su zone brda Mendra i Pinješ, dio Ulcinjskog polja do kanala Port Milena.
Vladimir (767 st.) je u opštini Ulcinj centar lokalnog značaja. Nalazi se u središtu Anamalskog polja i podmiruje potrebe većine seoskih naselja u zaleđu. Nalazi se na raskrsnici magistralnom putu M2, koji od Bara, preko Ulcinja, vodi do graničnog prelaza Sukobin i regionalnog puta R16 Vladimir-Ostros-Virpazar. Ova velika površina, uz okolno prvoklasno poljoprivredno zemljište ima izvanredne potencijale za razvoj poljoprivrede.
Osnovna karakteristika ulcinjske opštine je jasna podjela na brdovito planinske terene ne zapadu, śeverozapadu i śeveru, i ogranke pobrđa sa ravničarskim terenima u istočnom i središnjem djelu opštine. Posmatrano u cjelini područje je u pravcu śeverozapad-jugoistok podijeljeno sa nekoliko paralelnih grebena. Niski greben Mendra (164 mnv), na kome djelimično leži grad Ulcinj, pruža se od rta Mendre kod Valdanosa do rta Đerane jugoistočno od Ulcinja. U dodiru s njim paralelno leži greben Mavrijan (386 mnv) i Bijela Gora (322 mnv). Između ova dva grebena na śeverozapadu je uvala Valdanos sa šljunkovitim žalom,a na jugoistoku dolina u kojoj se najvećim dijelom nalazi grad Ulcinj. Treći greben koji se prostire od rta Stari Ulcinj na śeverozapadu pa sve do rijeke Bojane na istoku čine Možura (622 m) i Briska Gora (212 m). Dubokom dolinom Velike Brdele on je presječen na dva dijela. Između ovog grebena i prethodnog na śeverozapadu se nalazi uvala Kruče (Stari Ulcinj). Paralelno sa grebenom Možure i Briskom gorom, pruža se greben Šaskog brda (123 m) koji je preśečen kratkom dolinom Međureča. Izmedu Možure i Šaskog brda na zapadu formira se nešto niži teren. između Briske gore i ogranaka Šaskog brda je Šasko jezero. Śeverno od Šaskog brda proteže Medurečka planina koji djeli područje opštine od basena Skadarskog jezera. Od njega su se kao ostrva odvojila brda Rastiš (793 mnv), Vranje gnijezdo (634 mnv) i Vladimir (436mnv). Izmedu ovog grebena i pomenutih brda na severu i Šaskog brda na jugu, nalazi se Vladimirsko polje. Cijelo Ulcinjsko polje sa Adom i dolinom Bratice prema Baru pripada ravničarskom terenu. Prostrana ravan Ulcinjskog polja zahvata površinu od 72 . Jedan dio polja zahvata Luka Milena i Ulcinjska Solana (10). Ada, trouglasto ostrvo između rukavca Bojane i mora ima površinu 4 .
Duž ulcinjskog primorja je više klifova i ravničarskih djelova, lijepih pjeskovitih i šljunkovitih plaža. To su: Mala plaža, Valdanos, Vučja jama, zaliv Kruče, pjeskovite Velika plaža i Ada Bojana koje su zajedno duge 12 km.
Ulcinjsko primorje, nizija i brdoviti zaleđe su bogati raznolikom mediteranskom vegetacijom. Kraj je poznat po gajenju masline, mandarine, limuna, po bogatim lovištima pernate divljači, ribolovu na Bojani, jezerima i na moru.
Rijeka Bojana sa pritokama se izdvaja kao najveća rijeka. Formirana su dva jezera Šasko jezero i Zoganjsko jezero.
Klima edit
Ulcinj karakteriše umjerena mediteranska klima, obilje svjetlosti i toplote, sa 2 700 sunčanih sati godišnje. Srednja godišnja temperatura vazduha je 16, 5 stepeni Celzijusa, pa se Ulcinj smatra toplijim u odnosu na druge gradove na Crnogorskom primorju i jednim od najsunčanijih mjesta na Jadranu.
Temperatura vazduha ljeti ide do 38 stepeni, dok je prosječna julska 25,2 stepena Celzijusa, ali najčešće nije pretoplo zbog stalnog strujanja vazduha. U popodnevnim časovima tokom najtoplijih mjeseci gotovo svakodnevno duva (jugo)zapadni vjetar maestral i donosi prijatno osvježenje. Ljeti sunce grije i do 11, 5 sati dnevno, a sezona kupanja traje oko šest mjeseci, od maja do oktobra. U tom periodu temperatura mora kreće se uglavnom između 21 i 25 stepeni Celzijusa.
Zime su u Ulcinju blage, snijeg je veoma rijetka pojava i nikad se ne zadržava duže od jednog dana, a temperatura vazduha uglavnom je oko 10 stepeni. Proljeća stižu rano i uglavnom su topla sa umjerenim temperaturama kako vazduha tako i mora (s proljeca temperatura je 14, a s jeseni 17 stepeni Celzijusa).
Južno primorje kojem pripada i Ulcinj smatra se najvedrijim područjem Sredozemlja.
Srednja godišnja vlažost iznosi 67 %, u julu i avgustu dostiže 63 %, a u maju i novembru 71–72 %, sto ukazuje na pravilan odnos temperature i vlažnosti vazduha.
Srednja godišnja količina padavina, odnosno kiše, iznosi 134 mm/m².
Zaštićena prirodna dobra edit
Na prostoru opštine su zaštićena prirodna dobra:
- Plaža Valdanos (3 ha) spomenik prirode[1],
- Velika plaža (600 ha) spomenik prirode[2],
- Mala Ulcinjska plaža[3] (1,5 ha) spomenik prirode,
- Ulcinjska solana, Park prirode[4],
- Ostrvo Stari Ulcinj, predio izuzetnih odlika ( 2,5 ha),
- Zaštičena pojedinačna stabla i skupine, kao spomenici prirode zbog atraktivnog i markantnog izgleda, značajnih dimenzija i starosti,
- Maslinjaci, kao dobro od opšteg interesa, uživaju posebnu zaštitu. Posebno, maslinjak “Maslinada Valdanos“ je uživa zaštitu u skladu sa programom posebne zaštite maslina koji donosi Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja.
Na teritoriji opštine Ulcinj sljedeće oblasti su prepoznate za EMERALD mrežu zaštićenih područja:
- Rijeka Bojana, Ada Bojana, Šasko jezero i Knete (7397 ha)
- Velika plaža sa Solanom (2835 ha)
- Rumija - Površina 12221 ha. Od toga je u opštini Ulcinj 1916 ha, 1595 mnm.
Kulturna baština edit
Kulturnu baštinu ovog područja u prvom redu reprezentuju nepokretna kulturna dobra[5] (zaštićeni spomenici kulture). Na području Ulcinjske opštine ukupno je registrovano 10 nepokretnih spomenika kulture, i to pet sakralnih objekata, dva profana objekta, dvije urbane cjeline i jedan arheološki lokalitet. I kategorija
1. Stari grad Ulcinj, potiče iz ilirsko – grčko – turskog perioda,
2. Srednjevjekovni grad Svač, Vladimir, urbana cjelina iz VIII vijeka II kategorija
3. Crkva – Džamija, nastala u XIV – XVI vijeku kao crkva, zatim džamija, a danas je u objektu arheološki muzeg Ulcinja III kategorija
4. Saborna crkva sv. Nikole[6], zidana 1890. godine
5. Sahat kula, Podgrađe, nastala u XVIII vijeku
6. Pašina džamija[7], iz doba turske vladavine
7. Pašina kuća s tavanicom u duborezu, Podgrađe, Ulcinj, građena 1718. godine
8. Glavna džamija zvana “Namazjah”, zidana 1728. godine
9. Kruče - arheološki lokalitet, nastao u IV vijeku
10. Crkva sv.Nikole pod Bijelom Gorom, zidana je 1869. godine
Događaji edit
Ljetnja scena se tradicionalno održava tokom prve tri sedmice avgusta u ulcinjskom Starom gradu, na Trgu robova ispred Kule Balšića,. Turisti i mještani mogu svake večeri prisustvovati dramskim, muzičkim i književnim programima koje priređuju strani i domaći autori.
Sajam knjiga se održava krajem jula i početkom avgusta na Pristanu, a svoja najnovija izdanja predstavljaju renomirani izdavači iz zemlje i inostranstva.
Međunarodni dječji festival je takmičarska manifestacija na kojoj djeca izvode pjesme koje su za njih napisali renimirani stvaraoci iz Crne Gore i regiona. Održava se u decembru u ulcinjskom Domu kulture.
Motorijada, koju organizuje moto klub „ Pirates “, početkom juna okuplja ljubitelje dvotočkaša izzemalja regiona. Na ovom tradicionalnom okupljanju bajkera se organizuju i moto-igre, a najintereantniji dio manifestacije je defile na stotine dvotočkaša glavnim ulicama Ulcinja.
Pranvera në Anë të Malit se organizuje se u maju na ostacima ostataka grada Šasa. Ima svenarodni karakter i okuplja kulturne i književne stvaraoce i grupe sa ovog područja i iz regiona.
Dani bamije, manifestacija posvećena jelima od bamije, koja se u Ulcinju tradicionalno spremaju, održava se u avgustu na Servantesovom trgu u “Palati Venezia” u Starom gradu Ulcinju.
Plaže edit
Ulcinjska morska obala dugačka je 32,70 km, od čega plažama pripada 18,10 km.
Velika plaža je najduža pješčana plaža na Jadranu i proteže se na više od 12 kilometara. Udaljena je pet kilometara od Ulcinja, ima površinu od oko 600 hiljada m2 i može da primi 150.000 kupaca. Pijesak je ovdje veoma sitan, prečnika od 0.1 do 0.5 mm. Najveći njen dio je uređena, na svakih nekoliko stotina metara je drugi zakupac koji plažu održava u skladu sa važećim standardima. Zbog dugog plićaka, posebno je omiljena za porodice sa djecom.
Mala (gradska) plaža sa pješčanim zalom od najsitnijeg pijeska, dugačka je 376 m i ima površinu 12.787 m2. Po normativima od pet metara kvadratnih po čovjeku, ima kapacitet 2.557 kupača. Smještena je u uvali između poluostrva Ratislava i starogradskog utvrđenja, uz samo šetalište.
Ada Bojana, pješčana plaža na istoimenom ostrvu, proteže se cijelom njegovom morskom obalom. Uređeni dio ove plaže rezervisan je za nudiste. Pošto je ostrvo trouglastog oblika i dvije strane ga zapljuskuje mirna rijeka Bojana, istovremeno se može kupati u slanoj i u slatkoj vodi.
Albatros, plaža istoimenog hotela je u Borovoj šumi. Stjenovita je sa betonskim dijelovima i nekoliko mjesta adaptiranih za ulazak u vodu. Opremljena je sadržajima kao što su ležaljke i suncobrani, svlačionice, tuš-kabine i toalet, parking za automobile i kafe bar. Postoji zona za nudiste sa tuševima i ležaljkama.
Borići su gradska plaža koja se nalazi na početku Borove šume i sastoji se od stjenovitih ili betoniranih lokacija. Okružena sa svih strana borovima. Tu su kafe bar i svi ostali kupački sadržaji.
Ženska plaža, na kojoj je muškarcima zabranjen ulaz, nalazi se na otprilike pola puta između Borića i Albatrosa, u skrovitoj uvali. Čuvena je po izvoru vodonik-sulfida koja prema legendi pomaže ženama u liječenju neplodnosti.
Ludvigova plaža i Panevropa su na rt-u Rastislava, koji je između Male plaže i Borove šume. Betonske su, bez mnogo komercijalnih sadržaja i na njima uglavnom nema gužve.
Skalice, plaža nekadašnjeg hotela Galeb, je stjenovita sa betonskim pločama i nalazi se na početku Borove šume.
Starogradska plaža je jedina u antičkom dijelu Ulcinja. Do nje se dolazi kratkim, ali stmim stepenicama kroz bedeme Starog grada. Napravljena je na stijeni, na njoj se nalazi kafe bar, ležaljke, tuševi.
Liman I je mala šljunkovita plaža duga 80 metara, koja se nalazi iza Starog grada.
Liman II je šljunkovita plaža, djelimično betonirana, dužine 100 metara. Nalazi se u prirodnoj uvali na oko kilometar od Starog grada. U šljunkovitom dijelu ima lak pristup vodi, a na betonskom postoje stepenice za silazak u more.
Između Limana II i Valdanosa je niz šljunkovito-stjenovitih divljih plaža, do kojih je lakše doći s mora:
- Bašbuljuk - dužina 100 m, širina 10 m.
- Maslik – dužina 50 m.
- Opaljike - dužina 100 m.
- Džemilina plaža – dužina 150 m.
- Ljama – dužina 100 m.
- Velika (Rejmet) – dužina 100 m.
- Crnogorsko guvno - dužina 150 m.
Doce je šljunkovita plaža u naselju Kruče do koje se dolazi kratkom stazom kroz mediteransko rastinje ili s mora.
Rakita je šljunkovita plaža u Kručama sa mnogo uvala, i dosta plićaka sa pješčanim dnom.
Kruče, glavna plaža u istoimenom naselju, dugačka je 600, a široka deset metara. Kapaciteta je 1200 kupača, a sa prostorom u zaleđu 2.500. Šljunkovita je i sastavljena od oblutaka. Mogu se iznajmiti ležaljke i suncobrani, tu su restoran i toaleti.
Kristalna plaža se nalazi se nadomak nešto poznatije Hladne uvale, između Bara i Ulcinja, u blizini Kruča. Tačno preko puta nje je ostrvo Stari Ulcinj.
Hladna uvala se nalazi na granici ulcinjske i barske opštine. Ime je dobila po temperaturi vode koja zahvaljujući projnim podzemnim izvorima uvijek zadržava svježinu. Duž uvale se nalaze brojne sjenovite plaže sa betonskim pločana, brojni kafići i restorani, a sve je povezano pješačkim stazama uz obalu.