Beran - krš (4.500 p.n.e. - 3.000 p.n.e.) praistorijsko je naselje na području Beran - sela na razdaljini od 3. km od centra opštine Berane.
Geografski položaj edit
Lokalitet se nalazi na brežuljku Beran - sela, koji dominira okolinom na čijemu se grebenu nalazi duguljasti plato sa blagime poprečnim śedlom. Ovo neolitsko (4500. p.n.e. kao godina doba neolita) naselje, zauzimalo je površinu od oko 350. m2. Brojalo je najviše dvadesetak kuća i sudeći po debljini kulturnoga sloja, koji prelazi četiri metra, naselje je stradalo i ponovo obnavljano čak 7. puta. Stanovnici zahvaljujući plodnoj Limskoj dolini su se intizivirano bavili zemljoradnjom, sto dokazuju nalazi kamenih žrvnjeva za mljevenje žita i figurine od pečene zemlje koje predstavljaju Veliku Boginju Majku, karakterističnu za zemljoradničke kulture. Arheološki nalazi su dokazali da su kuće bile pravougaone osnove, širine između tri i četiri metra i dužine između pet i šest metara, sa zidovima od uspravno pobodenih i gusto zbijenih oblica koje su najčešće sa obije strane bile premazane sa glinom. Krov kuca se oslanjao na bočnim zidovima a bio je pokriven slamom dok se pod sastojao od dobro nabijene gline. Kuće, kojih je bilo sedam ili osam, imale su kružne peći sa kalotom, napravljenom od kamena i gline koje su služile za zagrijavanje prostorija, a hrana se spremala na otvorenome ognjištu.
Istorijat edit
U dva istraživanja 1961. i 1976. otkriven je veliki kulturni sloj sa stratigrafijom, raščlanjenie na dva stratuma sa sedam stambenih horizonata, pokazuje razvoj mlađega neolita na crnogorskome području oblasti Polimlja. Bogati arheološki materijal, sa istaknutom keramikom različitih oblika i načina ukrašavanja, pokazuje da je kultura Beran-krša srodna sa mlađeneolitskim kulturama Podunavlja - sa vinčanskom kulturom. Analiza radioaktivnoga ugljenika metoda (C14) određuje godinu nastajanja i nestanka ovoga naselja.
Literatura edit
- Nikola Racković: Leksikon crnogorske kulture, DOB, Podgorica, 2009.
- Grupa autora: Istorijski leksikon Crne Gore, knjiga 1 - „ Dailly Press-Vijesti “, 2006.