Wp/chn/Xhaayda tilixam

manaqi-12,500 kʰul x̣aayda (X̱aayda)-tilixam ɬaska miɬayt kʰapa X̱aaydag̱a Gwaay.yaay saltsəqw-iliʔi (bastən-wawa: Haida Gwaii/Queen Charlotte Islands). 4,849 x̣aayda ɬaska miɬayt kʰapa kʰanada, pi 5,977 ɬaska miɬayt kʰapa bastən-iliʔi. dret kʰapa kʰinchuch-kolombi-iliʔi X̱aaydag̱a Gwaay.yaay.

x̣aayda

X̱aaydag̱a Gwaay.yaay

qʰa Daajing Giids, x̣aayda-gwaay. miɬayt kʰapa kʰinchuch-kolombi-iliʔi

Daajing Giids, x̣aayda-gwaay.

ixt x̣aayda-kənim.

anqati

x̣aayda-tilixam ɬaska wawa: anqati ɬun ɬuchmən ɬaska chaku kʰapa X̱aaydag̱a Gwaay.yaay: "ays-ɬuchmən", "tənəs-stalu-ɬuchmən", pi "saltsəqw-tʼux̣-ɬuchmən". x̣aayda-tilixam ɬaska munk hayash kʰalakwati-stik-haws.

kənim

x̣aayda-haws.

dret ɬush pi skukum x̣aayda-tilixam ɬaska kənim. anqati hayu sawash kʰapa alaska-iliʔi ɬaska t’uʔan hayu k’was pus x̣aayda, qʰiwa dret saxali pi skukum saliks-man x̣aayda-man.

anqati kʰəpit x̣aayda-tilixam ɬaska kəmtəks qʰata x̣aayda-tilixam ɬaska munk ɬaska bot, bət alta nsayka kəmtəks:

1. kʰimt’a wam-iliʔi pi iləp kʰul-iliʔi, ɬaska t’ɬap pi munk-xwim ixt dret ɬush kʰalakwati-stik pus munk kənim.
2. dret ɬaska munk bot kʰapa kʰul-iliʔi.
3. ɬaska tq’up ukuk kʰalakwati-stik pus munk bot. yuɬqat kakwa 50ft / 15m ukuk bot, pi p’iɬiɬ kakwa 3/4"/2cm ukuk kənim-q’əlax̣.
4. iləp-sax̣ali-kʰapa-kənim-katsaq, ukuk kənim-latet pi uk kənim-upʰuch.
5. ɬaska munk-tsəqw-pʰaɬ ukuk kənim, pi ɬaska munk stik-lima pus pʰush pus munk-dret-wik-kʰanumakwst kənim-q’əlax̣.
6. kikwəli kənim ɬaska munk-miɬayt hayu dret-wam stun pus munk-pʰaya kənim, wəx̣t munk-liplip tsəqw kʰapa ukuk kənim. alta dret skukum ukuk bot.

x̣aayda-kənim ɬatwa dret saya hilu-kakshət, pi ɬush 40 tilixam ɬaska mitxwit kʰapa ixt x̣aayda kənim.

smalpʰaks

kʰapa 1862, hayu x̣aayda-tilixam ɬaska chaku-smalpʰaks-sik qʰənchi ixt sik man yaka ɬatwa bankuba kʰapa Brother Jonathan stimbot.

x̣aayda ɬaska ɬatwa kʰapa alaska-iliʔi

300 kʰul anqati, wik-hayu x̣aayda ɬaska ɬatwa wik saya kʰichx̣aan kʰapa alaska-iliʔi. kʰa hayu x̣aayda ɬaska miɬayt kʰapa Hydaburg (mayka wawa ukuk kakwa "haydəbərg") əbə Higdáa G̱ándlaay, ixt tənəs tʰawn kʰapa alaska-iliʔi.