Wy/ba/Шлиссельбург

Шлиссельбург — город в Кировском районе Ленинград өлкәһенең Киров районында урынлашҡан ҡала, Нева йылғаһы тамағында һул яҡ ярҙа ултыра. Шулай уҡ ҡалаға «Орешек» ҡәлғәһе булған Сәтләүек уртауы ла ҡарай.

Нисек барырға

Поезда

Неваның уң ярында ҡалаға ҡаршы «Петрокрепость» тимер юл станцияһы урынлашҡҡан. Санкт-Петербургтан уға Финляндия вокзалынан ҡала яны электричкаһында бер сәғәт тирәһендә барып етергә була.

Автомобилдә

Санкт-Петербургтан Шлиссельбургҡа Мурманск шоссеһы M18E105 буйлап барыу уңайлы. Нева аша һалынған Ладога күперенән һуң через уңға боролорға һәм күпер аҫтынан үтеп Шлиссельбургҡа тиклем төньяҡҡа барырға кәрәк.

Автобуста

Санкт-Петербургтан:

•   Дыбенко урамы: автобустар № 575 и 575К, 20-30 минут һайын иртәнән кискә тиклем йөрөй. Юлға 30-40 минут китә (шоссеның тығыҙлығына бәйле, ял көндәрендә "тығын"дар булыуы мөмкин), юл хаҡы — 80₽ (2020).
•   Рыбацкое: автобус № 440. иртәнән алып төнгә тиклем 30 минут һайын йөрөй. Юлға 1 сәғәт 30 минут китә. Отрадное ауылына тиклем генә барған 440А маршруты менән бутамағыҙ!

Карапта

Орешек ҡәлғәһенә Морозов исемендәге ҡасаба—Орешек—Шлиссельбург маршруты буйынса йөрөгән «Айгюн» теплоходында барырға мөмкин. Шулай уҡ Шлиссельбургтың үҙенең пристаненән ҡәлғәгә тиклем асыҡ палубалы, ябыҡ салонлы өс теплоход-паром йөрөй. Пассажирҙар күләменә ҡарап яҡынса 10 минут һайын. Юлға киткән ваҡыт - 15 минут самаһы. Ике яҡҡа бергә юл хаҡы - 300 һум, студенттарға, уҡыусыларға һәм пенсионерҙарға - 200, 7 йәшкә тиклемге балаларға - бушлай. Навигация, һауа шарттарына ҡарап, май башынан октябрь һуңына тиклем дауам итә. Ҡәлғәнең үҙенә билеттар утрауҙа, ингән ерҙә һатыла, билет хаҡына экскурсия хеҙмәтләндереүе инә.

Иҫтәлекле урындар

«Орешек» ҡәлғәһенең Неваның уң яҡ ярынан күренеше

Ҡәлғәлә һәләк булған революционерҙарға һәйкәле

Ҡыҙыл майҙанда собор комплексы

Орешек ҡәлғәһен һаҡлаусыларға емерелгән ҡорамдағы һәйкәл

1 «Орешек» ҡәлғәһе  «Орешек» ҡәлғәһе  , Сәтләүекле утрауҙа.  +7(812)498-06-79, 498-05-11.  1 майҙан 31 октябргә тиклем Дш—Йш 11:00—18:00, ял һәм байрам көндәрендә бер сәғәткә оҙағыраҡ. 250 һум. Ҡәлғә Нева йылғаһы тамағында урынлашҡан һәм Шлиссельбургтың төп иҫтәлекле урыны тип һанала. Уға 1323 йылда Александр Невскийҙың ейәне кенәз Юрий Данилович тарафынан нигеҙ һалына һәм атамаһын урман сәтләүеге үҫкән Сәтләүек утрауынан ала. XIV быуат урталарында беренсе ағас ҡәлғә урынына новгородтар башнялы таш диуар күтәрә. 1613 йылда ҡәлғә шведтар ҡулына күсә һәм Нотебург атамаһын ала, әммә 1702 йылда Пётр I уны ҡабат яулап ала һәм шунан бирле, Нева ярында ҡәлғә менән бер ваҡытта ҡалҡып сығҡҡан ҡала хәҙерге исемен ала. XVIII быуат башынан ҡәлғә сәйәси төрмә булараҡ файҙаланыла, унда билдәле сәйәси тотҡондар тотола, ҡайһы берҙә язалана. Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында ҡәлғәне ҡаһармандарса һаҡлау арҡаһында Ленинградты тулы блокаданан ҡотҡару мөмкин була. Хәҙер ҡәлғә Санкт-Петербургтың дәүләт музейы филиалы булып тора. 

Ҡәлғә сәйәхәтселәрҙе ылыҡтырыу нөктәһе булып торһа ла, ҡала үҙе лә иғтибарға лайыҡ. Ул каналдары менән матур. Улар буйлап Нева суднолар эшләү заводының боронғо һәм заманса корпустары урынлашҡан, ә үҙәктә, Иҫке Ладога (Петр) каналының ике яғында ҡаланың ике төп - Собор һәм Ҡыҙыл майҙаны урынлашҡан. Собор майҙанында бер нисә иҫтәлекле урын табыорға мөмкин:

2 Благовещен соборы  Благовещен соборы (1764). Был урында беренсе ағас сиркәү 1728 йылда төҙөлә һәм Орешек ҡәлғәһендә һүтелгән ҡорам хөрмәтенә атала. Барокко стилендәге таш ҡәлғә 1764 йылда төҙөлә, ә ҡыңғыраулыҡ - 1778 йылда. 1864 йылда сиркәү собор статусына эйә була, ә 1877-1882 йылдарҙа архитектор Карпов проекты буйынса реконструкциялана. 1935 йылда собор ябыла, әммә, Бөйөк Ватан һҡғышы йылдарында эшләй. Хәҙер бина реставрациялана. 

3 Никольск сиркәүе  Никольск сиркәүе (1770). 1990 йылда тергеҙелә. 

4 Ҡаҙан ғибәҙәтханаһы  Ҡаҙан ғибәҙәтханаһы (1845-1847). Архитектор Ершов проекты буйынса элекке ағас ғибәҙәтхана урынында төҙөлә. 

5 Сылбырлы күпер  Сылбырлы күпер. Тростар урынына сылбырҙар торған аҫылмалы күпер ҡалдыҡтары. 

6 Петр күпере  Петр күпере (1826-1832). Күпер Благовещенск соборы эргәһендә урынлашҡан һәм шлюзды реконструкциялау барышында Иҫке Ладога каналы аша һалынған. Төҙөлгән вваҡытта күперһәр ҡайһыһы 8,5 метр булған ике арауыҡтан тора. Күперҙән Иҫке Ладога каналының 1730 йылда уҡ төҙөлгән шлюздарына матур күренеш асыла. Канал ярында Петр осоронан ҡалған, Шлиссельбург районында Неванан күтәрелгән ҙур якорь бар. 

Ҡыҙыл майҙанда түбәндәгеләр урынлашҡан:

7 Элекке ҡунаҡһарай бинаһы  Элекке ҡунаҡһарай бинаһы. 1890 йылдарҙа инженер В.Н. Бобров тарафынан төҙөлә. 

8 Граф Савва Рагузинский һәйкәле  Граф Савва Рагузинский һәйкәле. Граф билдәле йәмәғәт эшмәкәре һәм Петр Беренсенең арҡаҙашы була, әмәм ул Рәсәйгә А. С. Пушкиндың ҡарт олатаһы Абрам Ганнибалды килтереүе менән билдәле. 

Ҡалала күп һанлы каналдар аша һалынған бер нисә күпер бар:

9 Шлюзлы көмөрө күпер  Шлюзлы көмөрө күпер. Малонеаск каналы аша һалынған берҙән-бер атамаһы булған йәйәүлеләр күпере. XX быуат башында ул айырылған. 

Аҙыҡ-түлек

Шлиссельбург үҙәгендә, әлбиттә, ашап алырға мөмкин, әммә йәмәғәт туҡланыу үҙәктәре даими рәүештә бинанан-бинаға күсеп йөрөй, асыла һәм ябыла. Шуға күрә юл күрһәткестә билдәләнгән йөмәғәт туҡланыуы урынын йәки элек үҙегеҙ ашап сыҡҡан урынды тапмауығыҙ ҙа ихтимал.

1 «Петровская трапеза» кафеһы  «Петровская трапеза» кафеһы, Песочная урамы, 1 (ҡалаға ингәндә).  11:00-00:45. Эҫе аш: 200–300 һум. Ҡала ситендәге ағас йортта урынлашҡан кафе. Төп залдан тыш, 40 кешелек бәләкәй зал, 12 кнешелек кабинкалар, урамда беседкалар бар. Ризыҡ нәзәкәтле итеп әҙерләнмәй, әммә Шлиссельбург кеүек ҡала өсөн бик тә яҡшы. июн 2018

2 «Шлиссельбургский Прованс» кафеһы  «Шлиссельбургский Прованс» кафеһы , Старосинявинск юлы , 2Б (ҡалаға ингәндә, «Фабрика Мир» автобус туҡталышы).  +79052078086.  35–40 һумдан. Урындағы икмәкхананан килтерелгән ҡамыр ашатары, кофе, сәй, эсемлектәр. Шундай уҡ урын күрше Кировскиҙа ла бар. июл 2020

Ҡайҙа туҡталырға

1 «Петровская» ҡунаҡханаһы  «Петровская» ҡунаҡханаһы, Иҫке ладога каналы, 1.  +7(81362)76-238. Бер урынлыҡ - 1500 һум, ике урынлыҡ 2300 һумдан.  

2 «Стархаус» мини-отеле  «Стархаус» мини-отеле, Чекалов урамы, 14.  +7(921)964-33-11. Ике урынлыҡ - 3000 һумдан.  

Тирә-яҡ

Шлиссельбургтан яҡынса 6 километрҙа Неваның түбәнге ағышында Кировск — ҙур булмаған сәнәғәт ҡалаһы бар. унда бик күп хәрби мемориалдар һәм бик күп ҡыҙыҡлы скульптуралар табырға мөмкин.