Wp/wls/Kilikiti

Ko te kilikiti (''cricket'' i te lea fakapilitania) ko he faigao'i mai Pilitania e gao'i i 'Uvea.

Hau'aga

E mahino mai te fakamatala ne'e fai e Patita Toa mai Vailala kia Claire Moyse-Faurie i Aukusito 1999 ne'e ko he gao'i mai Toga.

"Ko te tagata ko "Te Kena" ne'e folau ki Toga. Ko te foha o Makakele, ko te 'aliki 'āfea 'aia o te kolo o Vailala.

Ne'e 'alu o nofo i Toga, fualoa tana nofo ai pea liliu mai leva ki 'Uvea nei. Ne'e ha'u Te Kena o 'alu o nofo i motu.

Pea hake mai leva i tana tahi ha'u o tānaki te fenua o Vailala nei o kamata ai leva te gao'i 'aia ko te kilikiti.

O hoki 'ilo'i mai e te 'ū palо̄kia 'aē o Mu'a mo Hahake pea hoki fai ai leva te kilikiti i 'Uvea nei.

Ko te kilikiti ko te gao'i ia mai Toga.

Ko te gao'i ne'e lagi higoa pē lā i Pilitania ko "kilikiti" kae ki tona 'aumai ki 'Uvea nei, ko Vailala nei 'aē ne'e ina 'aumai, ko te foha o Makakele.

Ko te tupu'aga aia o te gao'i 'aē ko te kilikiti i 'Uvea nei".

Me'a gao'i

Pate kilikiti i Ha'amoa

• Te sisi
• Te kolo
• Te pulu
• Te pate

Teuteu'i

• Tu moe
• Sea
• Kava
• Tae'ao
• Faka'apa'apa

Fo'i tau

Ko te higoa o te 'u fo'i tau fakakolo:

• Ha'afuasia: Te Hila
• Falaleu: Te Afā
• Ahoa: Te Lulu
• Matā'utu: Te Laione
• Aka'aka: Sagato Maulisio/Te Feke Fekai
• Liku: Te Feke Fekai
• Alele: Te Afi
• Mala'e: Te Famili Tapu/Fatuliki
• Vaitupu: Ahiohio
• Vailala/Tufu'one: 'Ukamea
• Vaimalau: Pipiki
• Halalo: Soana Taleka
• Kolopopo: Kalevalio
• Te'esi: Katolika
• Mala'efo'ou: Momoko
• Utufua: Kelekula/Tanike
• Gahi: Te Lifuka Matagi
• Ha'atofo: Te Gahoa'a
• Tepa: Te La'a
• Lavegahau: Te La'a

Matapuna

• Betty Vaitilingom - Faiva/Gao'i fakafenua 2016
• École de Vaitupu - Kilikiti 2016