Wp/tzm/Tusnakt

< Wp‎ | tzm
Wp > tzm > Tusnakt

Tga tusnakt yat tgrumma n tmesniwin timedwanin, d-ikkan asseɣẓen, zerrewnin mnnaw n tɣawsiwin zun d tigrummiwin n tusnakt, imḍanen, talɣiwin, tuẓkiwin, ilsilɣan, atg ; da zerrwent awed tuqqniwin d tmehlin llanin ger tɣawsiwin-a. Gant altu iger n urezzu ikkaten ad isnerni timesniwin-a, d awed taẓlayt tent-isseɣran.

Asseɣẓen amusnakt ɣef tfelwit

Tebḍa tusnakt ɣef kigan n yiẓlan zun d: tasnemḍant, Aljiber, aslaḍ, tanzeggit, tameẓla tamusnakt, atg. Illa awed yan usemzirey ger tusnakt tuzdigt d tusnakt tamesnast. Teqqen tusnakt, g unemgal n tussniwin yaḍen, ɣer tilawt acku ur da dig-s ittuga usniɣes d waram ɣef tɣawsiwin tigamanin ; Tusnakt ur tgi yat tussna tanaramt, maca tga yat tussna igan tamagerrawt s timmad-nnes. Teẓka tusnakt ɣef kra n tenfalalin mi tfaw tidet-nnsent d kra n tnedgagin nna ttudegganin min asseɣẓen. Tinfalalin-a ayd igan tirsal n tusnakt nna ur iẓkin ihi ɣef awed yat tsumert-yaḍen. Da nettini mas izri yan uwenni amusnakt ad day izrek yinaw alɣan itteɣsaren tidet-nnes kra n tuẓkiwt tameɣẓant ittsemman Asisken neɣ Aseɣẓen ameẓẓul-amseflu, ukan ittsemma akudann asekkud, tasumert, lemme, fait, scholie neɣ corollaire. Inaw nna ur ta mi ittugi usisken maca ittusiḍen meqqar d mkann mas iga "plausible" da as-nitti "conjecture".

Meqqar gant tyafutin n tusnakt id tidet ganin tilɣanin s timmad-nnsent, da ttafant isnasen-nnsent g tussniwin-yaḍen g yigran-akk° n tetiqnit. G umnid-a,isawel Eugene Winger ɣef « teṛwi targerrawt n tusnakt g tussniwin n ugama »[1].

Asala n tguri edit

D taguri tuddist inyen s wusliɣ tusn- ittusemrasen i yismawen n tussniwin ikk-d tussna d tguri tatergit aket igan s unamek asɣil; aswettu n wanect tla kra n tɣawsa.

Amezruy edit


 
Yan upurtṛi n Uklid n Mégare ittgensasen amusnakt Uklid

Yallfus mas isnerni ufgan kra n tsugar n tusnakt dat wuman n tirra. Tiɣawsiwin timezwura s ittusikez mas gant tugga ɣef tsugar n usiḍen gan-tent iɣeryan n usiḍen, zun d iɣess n Icangu (g Tefriqt) yaɣulen ar 20 000 n isegg°asen dat uzmez g nella. Iqqen usnerni n tusnakt, s mas tga tussna ittmattayen g tɣermiwin timezwura, ɣer isnasen-nnsent ikmamen: asɣenzi, aswuddu n tyafutin n tkerza, asɣil n tjummuwin, anneɣmes ɣef temsarin n testṛunumit, d kra n tikkal asnas n "les rituels" n usɣan.

Isnerniten imezwura g tusnakt hemman asufeɣ n iẓuran imekkuẓen, n iẓuran igasasen, aferru n tegdiwin tigetfulin, tasketkerdist, asiḍen awrẓi, tasnemḍant n wummiden igamanen... ttugan g tɣermiwin ikadiyin, tibabiliyin, tiqibṭiyin[2], ticinwiyin neɣ awed asif n Indus.

 
Yat tasna seg warra n El-xawarizmi

Taɣulin edit

Tafelsuft edit

Tirsal edit

Asselmed edit

Asnas edit

Azday aked tussniwin yaḍen edit

Azday aked l'astrologie, l'ésotérisme edit

Tazrirt tadelsant edit

Timessektiyin d isaɣulen edit

Timaruzin edit

  1. Template:Wp/tzm/Article.
  2. (fr)
    Les mathématiques de l'Égypte ancienne. Numération, métrologie, arithmétique, géométrie et autres problèmes, 2014
    , Template:Wp/tzm/lang.