နက္ခတ္တဗေဒတွင် ဂြိုဟ်တိကို ရံရေ လပေါင်း ၃၁ လုံးဟိရေဟု သတ်မှတ်ထားလီရေ။ ကမ္ဘာ၌ ထွန်းလင်းရေ လရေ ကမ္ဘာကို ရံရေလ ဖြစ်ရေ။ ကမ္ဘာကြီးအကြောင်းပြောကေ လ(ကမ္ဘာရံဂြိုဟ်)ဧအကြောင်း မပါကေ မပြီးချေ။ လအား ကမ္ဘာမြေပေါ်မှ ကြည့်ရှုနိုင်ရေ။ အမှန်တကယ်အားဖြင့် လရေ အလွန်ကြီးမားရေ။ ကမ္ဘာကြီးဧ လေးပုံတစ်ပုံခန့် ကြီးမားကေလည်း ကျွန်ုပ်တိရေ အဝီးမှ ကြည့်မြင်ကတ်ရသဖြင့် သေးငယ်ရေဟု ထင်ရရေ။ လရေ ကမ္ဘာနန့် နီးလွန်းရကား အလွန်အားကောင်း ရေ မှန်ပြောင်းနန့်ကြည့်ကေ လကို ကမ္ဘာနန့် မိုင် ၅ဝ အကွာလောက်အထိ နီးလာအောင် မြင်ရရေ။ ထို့ပြင် လဧဆွဲအားရေ ကမ္ဘာမြေကြီးဧ ဆွဲအားထက် ၆ဆမျှ နည်းပါးရေကြောင့် ကျွန်ုပ်ရို့လပေါ်တွင်နီထိုင်ကေ ကမ္ဘာပေါ်တွင်နီထိုင်ရေထက် ၆ ဆမျှ ပိုမို ပေါ့ပါးနီမည် ဖြစ်ရေ။ လဧ မျက်နှာပြင်တစ်ခုလုံးရေ ဖုန်မှုန်တိ၊ ကျောက်တုံးကျောက်ဆောင်တိဖြင့် ပြည့်နှက်နီရေ။ ကမ္ဘာနန့် လဧ အကွာအဝီးရေ ပျမ်းမျှဟိရေ။[1]
== အရွယ်အစား ==့ ကျွန်ုပ်ရို့တွိ့မြင်နီကျဖြစ်ရေ မိုးပေါ်က လရေ ကမ္ဘာမြေဧ အရံဂြိုဟ်ဖြစ်ရေ။ နက္ခတ္တဗေဒတွင် ဂြိုဟ်တိကို ရံနီရေ လပေါင်း ၃၁ လုံး ဟိရေဟု မှတ်သားထားရေ။ အင်္ဂါဂြိုဟ်၌ လ ၂ လုံး၊ ဂျူပီတာဂြိုဟ်၌ လ ၁၂ လုံး၊ စနီဂြိုဟ်၌ လ ကိုးလုံး၊ နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်၌ လနှစ်လုံး အသီးအသီး ရံလျက်ဟိဧ၊ ကျွန်ုပ်ရို့မသိဟိသိမ်းရေ လတိလည်း ဟိကောင်းဟိပေဦးမည်။ ထို ၃၁ လုံးရေ လတိရေ တစ်ခုနန့်တစ်ခု အရွယ်ထုချင်း မတူကတ်ပေ။ စနီဂြိုဟ်ကို ရံထားရေ လတစ်လုံးဧ အချင်းရေ ၃၅၅ဝ မိုင်ဟိ၍ ကျွန်ုပ်တိကမ္ဘာကို ရံထားရေ လဧအချင်းမှာ ၂၁၆ဝ မိုင် ဟိလီရေ။ အမြင်အားဖြင့် လရေ ကြယ်တိ ဂြိုဟ်တိထက်ကြီး၍နီလုံးနီးနီးခန့် ဟိရေဟု ထင်မှတ်ရပေရေ။ သို့ရာတွင် အမှန်စင်စစ် လရေ နီစကြဝဠာတွင်ဟိရေ ဂြိုဟ်တိထက် ငယ်ဧ။ ကမ္ဘာနန့် နီးလွန်းသဖြင့် ကြီးရေဟု ထင်ရခြင်းသာဖြစ်ရေ။ လရေ ကမ္ဘာမှ ပျမ်းမျှခြင်းအားဖြင့် မိုင်ပေါင်း ၂၄ဝဝဝဝ ခန့် ဝီးကွာရေ။ နီမှာ ထိုအကွာအဝီးထက် အဆပေါင်း ၄ဝဝ ပို၍ ကမ္ဘာမှ ဝီးကွာရေ။ ကြယ်တိရေကားနီဧ အကွာအဝီးထက် အဆပေါင်း မြောက်မြားစွာပို၍ပင် ဝီးကွာပေသိမ်းရေ။ အလွန်အားကောင်းရေ မှန်ပြောင်းတိနန့် ကြည့်ကေ လကို ကမ္ဘာမှ မိုင် ၅ဝ အကွာလောက်အထိ နီးလာအောင် မြင်ရရေ။ ထိုမှန်ပြောင်းမျိုးနန့် ကြည့်ခြင်းဖြင့် နက္ခတ်ဆရာတိရေ လဧမျက်နှာပြင်အကြောင်းနန့် ဆိုင်ရေ ဗဟုသုတတိကို အတော်စုံစုံလင်လင် သိဟိခကတ်လီရေ။
မြင်ရပုံ
editကမ္ဘာကြီးရေ နီအား သူဧနီပတ်လမ်းကြောင်းအတိုင်း လှည့်ပတ်နီသကဲ့သို့ လရေလည်း ကမ္ဘာကြီးအား လပတ်လမ်းကြောင်းအတိုင်း လှည့်ပတ်နီရေ။ ဆိုလိုရေမှာ တစ်ခါတစ်ရံတွင် ကျွန်ုပ်တိရေ လပြည့်ရေကို မြင်တွိ့ရပြီး အခြားအချိန်တိတွင် လအား သေးငယ်စွာ သို့မဟုတ် လုံးဝ မြင်တွိ့ရခြင်း မဟိချေ။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုကေ လရေ ကိုယ်ပိုင်အလင်းရောင်မဟိခြင်းကြောင့်ဖြစ်ရေ။ ကျွန်ုပ်ရို့မြင်တွိ့နိုင်ရေ လရေနီဧအလင်းရောင် ပြန်နီရေ လဧအခြမ်းတစ်ခုသာကေ ဖြစ်လီရေ။ ထိုအချိန်၌ လဧအခြားဖက်အခြမ်းမှာ မဲမှောင်နီပြီး ၎င်းကို လဧပြောင်းလဲခြင်းအဆင့်ဟု ခေါ်ရေ။ ထိုသို့ ကြီးမားပြီး တောက်ပမှုမှ သေးငယ်ပြီး မဲမှောင်မှုအထိ အဆင့်ဆင့်ဖြစ်ပေါ်ရန်အတွက် ၂၉.၅၃ ရက်(၂၉ ရက်၊ ၁၂ နာရီ၊ ၄၄ မိနစ်) ကြာမြင့်ပြီး၊ ပြီးမှသာကေ အလွန်ကျယ်ဝန်းရေ စက်ဝိုင်းပုံသဏ္ဌာန် လအား မြင်တွိ့ရလီရေ။ ထိုကဲ့သို့ ကမ္ဘာနန့်နီအကြား လဧ ဖြတ်သန်းမှုကို နီကြတ်ခြင်းဟု ခေါ်ရေ။ နီနန့်လအကြား ကမ္ဘာဖြတ်သန်းခြင်းကို လကြတ်ခြင်းဟုခေါ်ပါရေ။ ယပြီးကေ လဧ ပထမ လေးပုံတစ်ပုံအား မြင်ရကေ လမျက်ခုံး၊ ယပြီးကေ လဧတစ်ဝက်၊ ပြီးမှသာကေ လပြည့်ကို မြင်တွိ့ရလီရေ။ လပြည့်ချိန်ရေနီနန့် ဝီးကွာပြီး ကမ္ဘာဧ ဆန့်ကျင်ဘက်အခြမ်း၌ လဟိမှသာကေ ဖြစ်ပွားရေ။ လရေ ၎င်းဧပတ်ကြောင်းအတိုင်း ဆက်လက် ရွေ့လျားလားရာမှ တတိယ လေးပုံတစ်ပုံကို မြင်တွိ့ရမည်ဖြစ်ပြီး နောက်ဆုံးတွင် လဆန်းသို့ ပြန်လည် ရောက်ဟိလားမည်ဖြစ်ရေ။ လဧမျက်နှာပြင် ရေ ကမ္ဘာမြေပြင်သက်သို့ လှည့်ပြီး တစ်နီရာထဲတွင်သာ တည်ငြိမ်နီပြီး(မျက်နှာပြင်ရေ တစ်နီရာတွင်သာအမြဲဟိ) အခြား ဘက်ခြမ်းကိုမူကား ကျွန်ုပ်ရို့မည်သို့မျှ မမြင်ရချေ။ ထို့ကြောင့်နီဧ အလင်းရောင်ရေ ထိုအခြမ်းပေါ်သို့ကျရောက်ကေလည်း လဧ မဲမှောင်ရေ အခြမ်းဟုသာကေ ခေါ်ကတ်ရေ။ လူတိရေ အချိန်တိုင်းတာရန်အတွက် လအား အသုံးပြုခကတ်ပြီးနိ့ရက်တိ အစားထိုးကာ လပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဉ် စက်ဝန်းနန့် ညီမျှမှုဟိစေရန်အသုံးပြုခကတ်ရေ။ လူတိရေ လအား မြင်တွိ့ပြီးနောက် စွဲလမ်းနှစ်ခြိုက်ကတ်ရေ။ လူအချို့ရေ လပေါ်တွင် မတ်တပ်ရပ်ပြီး ကမ္ဘာကြီးအား ကြည့်ရှုရန်အတွက်ထိပင် အိပ်မက်မက်၊ စိတ်ကူးယဉ်ကတ်သိမ်းရေ။
လဆန်းလကွယ်နန့် ကိုယ်တိုင်စမ်းသပ်ခြင်း
editရှေးက လ၌နီကဲ့သို့ ကိုယ်ပိုင်အလင်းရောင်ဟိရေဟု လူရို့ထင်မှတ်ခကတ်ရေ။ နက္ခတ်ပညာ ထွန်းကားလာရေအခါမှ လရေနီမှအလင်းရောင် ရဟိ၍သာ လင်းရကြောင်းကို သိလာကတ်ရေ။နီမှ လပေါ်သို့ အလင်းရောင် အစဉ်အမြဲ ထိုးလျက်နီခြင်းကြောင့်ပင် ဖြစ်ရေ။ လရေ ကမ္ဘာကို အနောက်မှ အရှေ့သို့ လှည့်ပတ်ရာတွင် ၂၇ ၁/၃ ရက်ခန့်ဖြင့် တစ်ပတ်ပတ်မိဧ။ သို့ရာတွင် ကမ္ဘာကိုယ်တိုင်က အနောက်မှ အရှေ့သို့ လည်နီသည့်အတွက် ကမ္ဘာမှ အမြင်အားဖြင့် ကမ္ဘာကို တပတ်ပတ်မိအောင် ရက် ပေါင်း ၂၉ ၁/၂ ရက်မျှ ကြာလားလီရေ။ ထိုအချိန်အတွင်း၌ လရေ မိမိဧ ဝင်ရိုးပေါ်တွင် လည်ပတ်နီသဖြင့် ကျွန်ုပ်တိရေ မြင်နီကျဖြစ်ရေ လဧ မျက်နှာကိုသာ အမြဲမြင်တွိ့နီကတ်ရလီရေ လ၌ ဝိုင်းစက်ရေ ပုံသဏ္ဌာန်ဟိဧ။ ယကေလည်းသော ကျွန်ုပ်တိရေ လပြည့်နိ့၌သာကေ လဧ ဝိုင်းစက်နီရေ လဝန်းပြည့် ပုံသဏ္ဌာန်ကို မြင်ရ၍ လဆန်း လဆုတ်ရက်တိတွင် လဧ တစ်စိတ်တစ်ဒေသဖြစ်ရေ လခြမ်းပုံတိကိုသာ မြင်ရရေ။ ဇာကြောင့် ထိုသို့ မြင်ရရေကို အောက်ပါလက်တွိ့စမ်းသပ်မှုဖြင့် စမ်းသပ်ဆင်ခြင်ကြည့်ပါ။
အခန်းတစ်ခန်းတွင် ပတ်လည် လှည့်နိုင်ရေ ဆုံလည်ကုလားထိုင် တစ်လုံးကို ထားပါ။ မှန်အိမ်၊ သို့မဟုတ် လျှပ်စစ်ဓာတ်မီးလုံးတစ်ခုကို အခန်းဧ တစ်နီရာတွင် ချိတ်ဆွဲထားပါ။ သင်ရေ ရှေးဦးစွာ ကုလားထိုင်ပေါ်တွင် မီးလုံးကို ကျောပီးထိုင်၍ လက်တစ်ဖက်ကို ရှေ့တည့်တည့်သို့ ဆန့်တန်းထား ပြီးကေ ထိုလက်တွင် ဘောလုံးအဖြူတစ်လုံးကို ကိုင်ထားပါ။ မီးကိုနီအဖြစ်၎င်း၊ဦးခေါင်းကို ကမ္ဘာလုံးအဖြစ်၎င်း၊ ဘောလုံးကို လအဖြစ်၎င်း သဘောထားပါ။ ကုလားထိုင်ကို မလှည့်မီ မီးလုံးရေ သင်ဧကျောဘက်တွင် ဟိပါစေ။ ဘောလုံးပေါ်သို့ ဦးခေါင်းဧ အရိပ် မထိုးရအောင် ဘောလုံးကို ခပ်မြှောက်မြှောက်ကိုင်ထားပါ။ မီးလုံးမှ အလင်းရောင်ရေ ထိုအချိန်၌ ဘောလုံးပေါ်သို့ တိုက်ရိုက်ကျနီသဖြင့် သင့်ဘက်ကို လှည့်နီရေ ဘောလုံးဧမျက်နှာရေအပြည့်လင်းနီလိမ့်မည်။ ထိုသို့ အပြည့်လင်းနီရေဘောလုံးမျက်နှာဧ ပုံသဏ္ဌာန်ရေ လပြည့်ဝန်းပုံသဏ္ဌာန်ပင် ဖြစ်ဧ။ ထိုနောက် ကုလားထိုင်ကို လှည့်ပီးရေအခါ ဘောလုံးပေါ်၌ အရိပ်ကျနီရေ အမှောင်ပိုင်းရေ အလင်းပိုင်းထက် တဖြည်းဖြည်း ပို၍တိလာလိမ့်မည်။ ကုလားထိုင်ကို လေးပုံတစ်ပုံ လှည့်ပီးမိရေအခါ ဘောလုံးဧမျက်နှာပြင်၌ တစ်ခြမ်းလင်း၍ တစ်ခြမ်း မှာ မှောင်နီရေကို တွိ့ရလိမ့်မည်။ ထိုသို့လင်းရေ ဘောလုံးမျက်နှာတစ်ခြမ်းဧ ပုံသဏ္ဌာန်ရေ လဆုတ် ၇ ရက် ၈ ရက်၌ ဟိရေ လခြမ်းဧ ပုံသဏ္ဌာန်မျိုးပင် ဖြစ်ရေ။ ယပြီးကေ ကုလားထိုင်ကို လေးပုံ တစ်ပုံ ထပ်မံလှည့် ပီးလိုက်၍ သင် ရေ မီးလုံးနန့် မျက်နှာချင်းဆိုင် ဖြစ်နီရေအခါ ဘောလုံးပေါ်မှာဟိရေ လင်းနီရေအပိုင်းရေ လုံးဝ ပျောက်ကွယ်လားပြီး မှောင်ရိပ်ကျနီရေ အပိုင်းကိုသာ မြင်ရလိမ့်မည်။ ထိုအနီအထားမျိုးကို လကွယ်ရေဟု ဆိုကတ်ရေ။ ယပြီးကေ ကုလားထိုင်ကို လေးပုံတစ်ပုံ လှည့်ပီးလိုက်ပြန်ရေအခါ ဘောလုံးဧ မျက်နှာတခြမ်း ပြန်လင်းလာ၍ တခြမ်းမှာ မှောင်နီလိမ့်မည်။ ထိုသို့ လင်းရေဘောလုံး မျက်နှာတစ်ခြမ်းဧ ပုံသဏ္ဌာန်ရေ လဆန်း ၇ ရက် ၈ ရက်၌ ဖြစ်ရေ လဧ ပုံသဏ္ဌာန်မျိုးပင် ဖြစ်ပေရေ။ ထိုနောက် ကုလားထိုင်ကို မူလနီရာရောက်အောင် တစ်ပတ်အပြည့် လှည့်ပီးလိုက်ရေအခါ ဘောလုံး၌ မျက်နှာပြင်အပြည့် ပြန်လည်လင်းလာပုံကို သင်တွိ့ရလိမ့်မည်။ လရေ ပြည့်ရာမှ ဆုတ်၊ ဆုတ်ရာမှ ကွယ်၊ ကွယ်ရာမှ ဆန်း၍ ဆန်းရာမှ ပြန်ပြည့်ပုံတိမှာ ဤအတိုင်းပင် ဖြစ်လီရေ။
အရွယ်အစားနန့် ဆွဲအား
editအရွယ်အစားတွင် သေးငယ်ရေကြောင့် လဧအနည်းဆုံး ဆွဲအားရေ ကမ္ဘာဆွဲအားထက် ၆ ဆ လျော့နည်းရေ။ ထိုကြောင့် အကယ်၍ သင်ဧ အလီးချိန်ရေ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပေါင် ၆၀ ဟိပါက လကမ္ဘာပေါ်တွင် ၁၀ပေါင်မျှသာ လီးလံလီဖိုဖြစ်ရေ။ လဧ ဒြပ်ဆွဲအားရေ ကမ္ဘာမြေထက် ပေါ့ရေမှန်ကေလည်း ထိုဆွဲအားရေ ထိုနီရာတွင်ပင် တည်ဟိနီနိုင်ရေ။ အကယ်၍ ကမ္ဘာမြေပေါ်တွင် သင်ရေ ဘောလုံးတစ်လုံးကို လီထဲတွင် ပစ်မြှောက်လိုက်မည်ဆိုပါက ထိုဘောလုံးရေ သင်ထံသို့ ပြန်လည်ရောက်ဟိလာမည် ဖြစ်ရေ။ မည်သို့ပင်ဆိုစေ၊ လကမ္ဘာပေါ်တွင် ထိုဘောလုံးအား ပစ်မြှောက်လိုက်မည်ဆိုပါက ဘောလုံးရေ သင့်ထံသို့ ပြန်လာမည်ဖြစ်ကေလည်း အလွန် နှေးကွေးစွာပင် ကျလာမည်ဖြစ်ရေ။ ပြီးနောက် သင်ရေ လကမ္ဘာပေါ်၌ အစွမ်းကုန် ခုန်နိုင်သလောက် ခုန်ပါက သင်ရေ မြေပြင်သို့ပင် ပြန်လည်ကျရောက်မည်ဖြစ်ရေ။ လပေါ်တွင်မူကား သင်ရေ လီထဲတွင်ခုန်၍ သင့်ဧ အလုပ်တိကို ပြုလုပ်နိုင်သိမ်းရေ။ ဇာကြောင့်ဆိုကေ လဧ ဆွဲအားရေ ကမ္ဘာ့ဆွဲအားလောက် ပြင်းထန်ခြင်း မဟိရေကြောင့် ဖြစ်ရေ။
ယခင်ဆိုထားသည့်အတိုင်း လပေါ်တွင် လီမဟိ၊ ရေမဟိချေ။ ထို့ကြောင့် ခြီရာရေလည်း သဘာဝအားဖြင့် ပျောက်ပျက်ရန် မလွယ်ကူချေ။ လပေါ်၌ လီထုမဟိသောကြောင့် သင်ရေ အေးခြင်း၊ ပူခြင်းကိုလည်း ကာကွယ်နိုင်မည်မဟုတ်ချေ။ ထို့ကြောင့် အာကာသယာဉ်မှူးတိရေ မိမိတိအသက်အန္တရာယ်ကာကွယ်ရန်အတွက် အလွန်လီးလံရေ အာကာသဝတ်စုံနန့် အသက်ရှူရန်အတွက် အောက်ဆီဂျင်ဘူးတိကိုသယ်ဆောင်လားကတ်ရလီရေ။ လကမ္ဘာရေ မြေကမ္ဘာကဲ့သို့ ဆွဲအား ပြင်းထန်မှု မဟိခြင်းကြောင့် ထိုဝတ်စုံတိရေလည်း မြေကမ္ဘာပေါ်တွင်ကဲ့သို့ လီးလံခြင်း မဟိတော့ချေ။
သွင်ပြင်လက္ခဏာတိ
editလပေါ်တွင် မြစ်ချောင်းတိနန့် သဏ္ဌာန်တူရေ အစင်းကြောင်းတိကိုလည်း တွိ့ရရေ။ အကယ်၍ ထိုအစင်းကြောင်းတိရေ မြစ်တိ ဖြစ်ကေ ရေမဟိရေ မြစ်တိရာ ဖြစ်ကတ်ပေမည်။ နှစ်ပေါင်းတိစွာက ပေါ်ပေါက်ခရေ မြစ်တိဖြစ်၍ ယခုအခါတွင် ရေလုံးဝမဟိတော့ဘဲ မြစ်ရိုးတိသာကေ ကျန်နီခြင်း ဖြစ်ရေဟု နက္ခတ်ဆရာရို့ယူဆကတ်လီရေ။ ဤကဲ့သို့ ရှေးအခါက စ၍ နက္ခတ်ဆရာတိရေ လဧ အကြောင်းကို မှန်ဘီလူး၊ မှန်ပြောင်း စရေရို့မပါဘဲနန့်လည်းကောင်း၊ မှန်ဘီလူး၊ မှန်ပြောင်း စရေတိဧအကူအညီဖြင့်လည်းကောင်း၊ ဓာတ်ပုံတိ ရိုက်ကူး၍လည်းကောင်း လေ့လာခဧ။ လဧမျက်နှာပြင်အကြောင်းကိုလည်း အတော်အတန် သိဟိလာခကတ်ဧ။ လမျက်နှာပြင်မှနီရာ အတိအပြားကိုလည်း အမည်အမျိုးမျိုး ပီးခဧ။ ယပြီးကေ ၂၀ ရာစုနှစ် ဒုတိယပိုင်းအစလောက်မှ စ၍ လမျက်နှာပြင် စူးစမ်းရီး အာကာသယာဉ်တိ တင်လွှတ်၍ စုံစမ်းလေ့လာခကတ်ဧ။
လ၌ အရောင်ဖြူနီရခြင်းမှာနီမှအလင်းရောင်ကြောင့်ဖြစ်ဧ။ အကယ်၍ နီမှအလင်းကို မရဟိပါက လရေ မည်းမှောင်၍နီလိမ့်မည်။ လရေ တစ်လကြာမှ တစ်ပတ်လည်သဖြင့် လပေါ်က တစ်ရက်ရေ ကမ္ဘာပေါ်က တစ်လနန့်ညီမျှရေ။ သို့အတွက် လပေါ်က တစ်နိ့တာအချိန်ရေ ရက်သတ္တနှစ်ပတ်ခန့် ကြာ၍ တစ်ညဉ့်တာအချိန်ရေလည်း ရက်သတ္တနှစ်ပတ်ခန့်ပင် ကြာရေ။ လပေါ်တွင် ညဉ့်အချိန် ကျရောက်ရေအခါနီမှ အပူနန့် အလင်းတိကို မရဟိသဖြင့် လရေ မည်းမှောင်၍ အလွန်အေးလျက် ဟိမည်။ သုည ဒီဂရီ အောက် ဒီဂရီ ၂ဝဝ၊ သို့မဟုတ် ဒီဂရီ ၄ဝဝ ရောက်အောင်ပင် အေးပေမည်။နီ့အချိန် ကျရောက် ရေအခါတွင်မူ ရေဆူလောက်အောင်ပင် ပူလိမ့်မည်ဟု ခန့်မှန်းရလီရေ။ လပေါ်တွင် ရေ၊ လီနန့် သက်ဟိအရာတိ မဟိကတ်ချေ။ အသံလည်း မဖြစ်ပေါ်နိုင်ပေ။ အကယ်၍ ကမ္ဘာမှ လွှတ်လိုက်ရေ ဒုံးပျံရေ အဟိန်ပြင်းစွာဖြင့် ကျရောက်ထိမှန်သည့် တိုင်အောင် ထိုထိမှန်သည့် အသံကြီးရေ ပေါ်ပေါက်မည် မဟုတ်ပေ။ အကြောင်းမှာ လဧပတ်လည်တွင် လီထုမဟိဘဲ လီဟာနယ် ဖြစ်နီရေကြောင့် ဖြစ်ဧ။
ကောင်းကင်ပြင်ကြီးအား ကမ္ဘာမှကြည့်ကေ အပြာရောင်ကိုသာမြင်ရပြီး ထိုအခြင်းအရာမှာနီမှလာရေ ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်တိရေ ဓာတ်ငွေ့တိဖြင့် ပေါင်းစပ်ဖွဲ့စည်းထားရေ လီထုအား ဖြတ်သန်းရရေကြောင့် ဖြစ်ရေ။ ထိုလီထုရေ ကောင်းကင်မှ အပြာရောင်အလင်းတိ လာသကဲ့သို့ ဖြစ်အောင် ပြုလုပ်ထားရေ။ ယကေလည်းသော လကမ္ဘာပေါ်တွင် လီထုမဟိရေကြောင့် ကောင်းကင်ရေနီ့ဘက်တွင်ပင် အမည်းရောင် ဖြစ်နီရေ။ ထိုသို့ လီထုဧ ကာကွယ်ထားမှု မဟိခြင်းကြောင့် အာကာသအပြင်မှ လာရေ ကျောက်စိုင်၊ ကျောက်တုံးတိရေ လကမ္ဘာပေါ်သို့ တိုက်ရိုက် ကျရောက်ကတ်ပြီး မီးလောင်ပေါက်ကွဲမှုတိ ဖြစ်ပေါ်ကတ်ပြီး ကြီးမားရေ ကျင်းကြီးတိကို ဖြစ်ပေါ်စေရေ။ ထိုသို့ ပေါက်ကွဲခြင်းကို မီးတောင်ပေါက်ကွဲခြင်း (crash)ဟု ခေါ်ရေ။ လကမ္ဘာပေါ်တွင် ထိုကျောက်တုံးတိဧ မီးလောင်ပေါက်ကွဲမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်နီရေ ကျင်းကြီးတိ အမြောက်အမြား ဟိလီရေ။ ထိုတွင်းကြီးတိရေ မိုးကျသံတွေခဲတိ လပေါ်သို့ ကျရောက်ရာမှ ဖြစ်ပေါ်ရေဟု အချို့ နက္ခတ်ဆရာတိက ဆိုရေ။ အချို့နက္ခတ်ဆရာတိကလည်း ထိုတွင်းကြီးတိရေ မီးတောင်သေတိဧ ထိပ်ဝတိဟု ဆိုကတ်ရေ။ အချို့တွင်းကြီးတိဧ ထိပ်ဝရေ မိုင် ၁ဝဝ ခန့်ပင် ကျယ်၍ မိုင် ၅ဝ ခန့် နက်ရေဟု ခန့်မှန်းကတ်လီရေ။
ရှာဖွေခြင်းဧ သမိုင်း
editလူသားရို့လကမ္ဘာပေါ်တွင် ခြီမချသိမ်းခင် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံးနိုင်ငံနှစ်ခုဖြစ်ရေ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနန့် ရုရှားနိုင်ငံ (ထိုချိန်က ဆိုဗီယက်ရုရှားနိုင်ငံ USSR) တိရေ စက်ရုပ်တိစေလွှတ်ပြီး လအား လေ့လာခကတ်ရေ။ ထိုစက်ရုပ်တိရေ လကမ္ဘာအား အနီးကပ်လေ့လာခကတ်ပြီး၊ လ ပတ်ပတ်လည် ပျံသန်းခကတ်ရေ။ ထို့ကြောင့်လည်း လူန ၂ ဟုခေါ်ရေ လကမ္ဘာလေ့လာရီးယဉ်ရေ ထိုအပေါ်တွင်ပင် ပျက်ကျခလီရေ။ ထိုစက်ရုပ်တိရေ လူသားတိပြုလုပ်ထားသည့် ပထမဆုံးရေ လပေါ်ခြီချခသည့် ယာဉ်တိပင်ဖြစ်ရေ။
ဤသို့ လမျက်နှာပြင် စူးစမ်းရီး အာကာသယာဉ်တိ တင်လွှတ်ရီးကိစ္စတွင် ဆိုဗီယက်ယူနီယံနန့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံတိရေ ငွေအမြောက်အမြား အကုန် အကျခံကာ ဆောင်ရွက်လျက်ဟိရာ ကမ္ဘာမြေမှ မမြင်ရသည့် လဧအစိတ်အပိုင်းတိကို ဓာတ်ပုံတိ ရိုက်ကူး ယူနိုင်ခရေ။ လမျက်နှာပြင်အကြောင်း ပိုမိုသိဟိလာပြန်ရေ။ ၁၉၅၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၂ ရက်နိ့တွင် ရုရှားရို့ရေ လဆီသို့ အရောက် ပစ်လွှတ်လိုက်ရေ ဒုံးပျံအထက်ပိုင်း (လမျက်နှာပြင် လေ့လာရီးယာဉ်)ရေ ကြံရွယ်ထားသည့် ပစ်ကွင်းနန့် မိုင် ၁၆ဝ အကွာ (မာရီစီရီနီတာတစ်ဒေသ)တွင် လနန့် ထိတွိ့ခရေ။ ၁၉၆၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၈ ရက်နိ့တွင် အမေရိကန်ရို့ပစ်လွှတ်လိုက်ရေ အက်တလတ် အေဂျီနာဒုံးပျံက တင်ဆောင်လားသည့် ရိမ်းဂျား ၇ အာကာသ ယာဉ်ရေ (ဂအာရစ်ကီချိုင့်ဝှမ်းအနီးတွင်) လမျက်နှာပြင်နန့် ထိတွိ့ခရေ။ ပါလားသည့် ကင်မရာတိက ဓာတ်ပုံရိုက်ကူး နိုင်ခ၍ အလုံးစုံ အောင်မြင်ရေ။ လမျက်နှာပြင်အကြောင်းလည်း ယခင်ကထက် ပိုမိုသိဟိလာခရပြန်လီရေ။
ယပြီးကေ လူသားတိရေ လကမ္ဘာပေါ်သို့ ဆင်းသက်ရန်ကြိုးစားခကတ်ပြီး ဇူလိုင်လ ၂၁ ရက်နိ့၊ အောက်တိုဘာလ၊ ၁၉၆၉ခုနှစ်တွင် ခြီချနိုင်ခရေ။ အမေရိကန်လူမျိုး အာကာသယာဉ်မှူးတိဖြစ်သည့် အယ်စထောင်းရ်၊ ဘက်ဇ် အယ်ဒရင်းတိရေ လဧမျက်နှာပြင်ပေါ်သို့ ၎င်းတိဧ သိန်းငှက်အမည်ဟိ လဆင်းယာဉ်ဖြင့် ဆင်းသက်ခကတ်ရေ။ ယပြီးကေ ကမ္ဘာပေါ်ဟိ ထက်ဝက်ခန့်ရေ လူတိရေ ၎င်းအား ရုပ်မြင်သံကြားမှတဆင့် ကြည့်ရှုနီခကတ်ရေ။ အမ်းစထရောင်းရေ သိန်းငှက်လှေကားမှတဆင့် အောက်သို့ဆင်းလာပြီး လဧ မြေမျက်နှာပြင်နန့် ပထမဆုံး ထိတွိ့ခလီရေ။ ယပြီးကေ သူက “ ဒီဟာက လူတစ်ဦးတွက် သေးငယ်တဲ့ အဆင့်ဖြစ်ပြီး လူလို သတ္တဝါတစ်ဦးဧအတွက် ကြီးမားတဲ့ ခုန်ပေါက်မှုတစ်ခုပါ” ဟုပြောလီရေ။ တိမကြာမီ ဘက်ဇ်အယ်ဒရင်း ရေလည်း လိုက်ဆင်းလာခရေ။ ယပြီးကေ သူတိနှစ်ဦးရေ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအလံအား ၎င်းတိယဉ်ဆင်းသက်သည့်နီရာနန့် မနီးမဝီးတွင် စိုက်ထူရန်ကြိုးပမ်းကတ်ရေ။ သူတိနှစ်ဦးဧ ခြီရာတိရေ လပေါ်တွင် ထင်ကျန်ရစ်ခပြီး အလွန်ကြာညောင်းကေလည်း ထိုနီရာတွင်ပင် ဟိနီလီရေ။ အကယ်၍ သင်ရေ ကမ္ဘာမြေပေါ်တွင် သင်ဧခြီရာအား ချန်ခမည်ဆိုပါက ထိုခြီရာရေ လီ၊ ရေ၊နန့် မိုးတိကြောင့် ပျက်စီးလားမည် ဖြစ်ရေ။ ယကေလည်းသော လတွင်မူကား လီမဟိ၊ ရေမဟိ၊ နန့် ဖြစ်လီရေ။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတိဧ ခြီရာတိရေ ပျောက်ကွယ်လားခြင်း၊ ပျက်စီးလားခြင်းမဟိခချေ။ လူအချို့က သူတိရေ လကမ္ဘာပေါ်သို့ အမှန်တကယ် မရောက်ခချေဟု ပြောဆိုကတ်ရေ။ ယပြီးကေ လပေါ်ဟိ လူရို့ဓာတ်ပုံတိမှာလည်း အတုတိသာကေဖြစ်ပြီး လပေါ်မှ ယူဆောင်လာရေ ကျောက်တုံးကျောက်ခဲတိမှလည်း အတုအယောင်တိသာကေ ဖြစ်ရေဟု ပြောဆိုကတ်ရေ။ ယကေလည်းသော ထိုသို့ပြောဆိုသူတိ မှားနီရေဟု သက်သေပြရန်အတွက်ကား အလွန်ပင် ရှုပ်ထွေးလှရေ အငြင်းအခုံတိပင် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။
၁၉၆၉ ခုနှစ်နန့် ၁၉၇၂ ခုနှစ်အကြား အာကာသသင်္ဘောတစ်ခုဖြစ်ရေ အပိုလို ၁၇ ရေ လကမ္ဘာပေါ်သို့ နောက်ဆုံးလည်ပတ်ခသည့်အထိ လူအတော်တိတိရေ လပေါ်သို့ ခရီးထွက်ခကတ်ရေ။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်ကတည်းကပင် ဦးဂျန်းနီ ဆာမန်းရေ အပိုလို ၁၇ တွင် ပါဝင်ရေ သူတစ်ဦးဖြစ်ပြီး သူရေ လကမ္ဘာပေါ်သို့ နောက်ဆုံးဆင်းသက်ခရေ လူသားပင်ဖြစ်လီရေ။
လပေါ်ဟိရေ
edit၂၀၀၉ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၃ ရက်နိ့က အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အာကာသစူးစမ်းလေ့လာရီးအဖွဲ့(NASA)နာဆာက လကမ္ဘာပေါ်တွင် ရေအမြောက်အမြား တွိ့ဟိရရေဟု ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခလီရေ။[2]
မြန်မာအယူအဆနန့် အခေါ်အဝေါ်
editမြန်မာကျမ်းဂန်တိတွင် လနန့် စပ်လျဉ်း၍ ဤသို့ ဖော်ပြ ပါဟိဧ။ ကမ္ဘာဦးအခါ၌ ဗြဟ္မာပြည်မှ ဗြဟ္မာတိရေ အသက်ကုန်သဖြင့်လည်းကောင်း၊ကံကုန်သဖြင့်လည်းကောင်း စုတေ၍ လူ့ပြည်သို့ ဥပပါတ် ကိုယ်ထင် ဖြစ်လာကုန်ဧ။ ထိုသူတိရေ ကိုယ်ရောင်ဖြင့်သာ ထွန်းပကုန်လျက် ဗြဟ္မာ့ပြည်မှာကဲ့သို့ ပီတိသာကေ အာဟာရ ကိစ္စကို ပြီးစေကုန်လျက် ကောင်းကင်၌ ငှက်ကဲ့သို့ ပျံဝဲ၍မွေ့လျော်ကုန်ဧ။ ယောက်ျား မိန်းမ ဟူ၍ အသွင် မဟိကုန်။ သတ္တဝါဟူ၍သာ ခေါ်ဝေါ်ကုန်ဧ။ ထိုသတ္တဝါတိရေ ရသ ပထဝီကို စားအံ့ရေငှာ အားထုတ်ကုန်ရေ ဟိကေ မိမိတိကိုယ်ရောင်ရေ ကွယ်ခ၍ အမိုက်အတိ ဖြစ်ရကား ကြောက်ခြင်း ပြင်းစွာ ဖြစ်ကုန်ဧ။
ထိုသူတိဧ ဘုန်းကြောင့်၎င်း၊ ဖြစ်မြဲရေ ဓမ္မာတာအားဖြင့်၎င်း ဘာနုရာဇာမည်ရေ ရောင်ခြည်တစ်ထောင် ဆောင်ရေနီမင်းရေ တပေါင်းလပြည့် တနင်္ဂနွေနိ့ ပုဗ္ဗဝိဒေဟကျွန်းဧ အလယ်၌ ဥဒည် ထောင်ထိပ်မှ ထွက်လာ၍ အလင်းကို ဖြစ်စေဧ။ ကမ္ဘာဦးသူတိရေ ကြောက်ခြင်းမှ ကင်းကုန်၍ ရဲရင့်ခြင်း ဖြစ်ကုန်ရေကြောင့် 'သူရိယ'ဟူရေအမည်ကို ခေါ်ဝေါ်ကုန်ဧ။ ထိုသို့ ပေါ်လာရေနီမင်းရေ နာရီ ၃ဝ လှည့်၍ ယုဂန္ဓိုရ်တောင် ကွယ်ရေဟိကေ အတွင်းကား ပတ္တမြား၊အပကား ငွေအတိပြီရေ အချင်း ၄၉ ယူဇနာဟိရေ ငြိမ်းရေအရောင်ကိုဆောင်ရေ လမင်းရေ ၂၇ လုံးရေ နက္ခတ်မှစ၍ တာရာကြယ်အပေါင်း ခြံရံလျက် ကန်ရာသီ ၁၃ လုံး ဖြစ်ရေ ဟဿတနက္ခတ်ကို စီးလျက် အရှေ့မျက်နှာမှ ထွက်လာရေဟိကေ ကမ္ဘာဦးသူတိရေ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ရွှင်မြူးစွာ ဖြစ်ကုန်လျက် ငါတိအလိုဆန္ဒ အတိုင်း ရပေမည်ဟူ၍ 'စန္ဒ'ဟူရေ အမည်ဖြင့် ခေါ်ဝေါ်ကုန်ဧ။ မြန်မာဘာသာ လခေါ်ရေမှာ အမရကောသ အဘိဓာန်ကျမ်းလာ ဂေါ်လဟူရေ မူလဘာသာတွင် ဂေါ်သဒ္ဒါကျေ၍ လ အက္ခရာတစ်လုံးကို မြန်မာဘာသာမှာ 'လမင်း'ဟု ခေါ်ဝေါ် ထင်ရှားရီးသားကတ်ရေဟု ယူရန်ဟိဧ။ တစ်ကြောင်းမှာလည်း လလိတသဒ္ဒါ၊ လလသဒ္ဒါနှစ်ပါးရေ တင့်တယ်ခြင်း စံပယ်ခြင်း အနက်ကို ဟောဧ။ လဗိမာန်မှာ နက္ခတ်ကြယ်အပေါင်းတိဖြင့် ခြံရံရေ ဖြစ်၍ တင့်တယ်ထွန်းလင်းရေ အရောင်အဝါ ဟိရေကို အစွဲပြု၍ လလိတသဒ္ဒါ၊ လလသဒ္ဒါတိတွင် လအက္ခရာတစ်လုံးကို မြန်မာဘာသာမှာ 'လ'ဟူ၍ ခေါ်ဝေါ် ထင်ရှားရေ ဆိုရန်ဟိဧ။ ထိုလမင်းကို တနင်္လာဂြိုဟ်ဟု ခေါ်ဝေါ်ရီးသားကတ်သည့် မြန်မာဘာသာ စကားမှာ ကမ္ဘာ့တန်းဆာ ရာဇမတ္တဏ်ကျမ်းလာ သသလနံ လက္ခဏံ ဟဿာတိ သသလနောဟု ပြုလုပ်ရာဧ။ ယဿ၊ အကြင် လမင်းအား။ သသလနံ၊ ယုန်ရီးတံဆိပ်ဟူရေ။ လက္ခဏံ၊ အမှတ်ရေ။ အတ္ထိ၊ ဟိဧ။ဣတိ၊ ထိုကြောင့်။ သသလနော၊ တနင်းလာဂြိုဟ်တည်း။ ကမ္ဘာ့တန်ဆာ ရာဇမတ္တဏ်၊ ယောဂယာတြာ နှစ်ကျမ်းတွင် တနင်္လာကား ယဝနတိုင်း ခိရောဒဓိ နို့ရည်သမုဒ္ဒရာမှ တနင်္လာ ဂြိုဟ်ဖြစ်ကြောင်းကို ဆိုရေ။[3]
မှတ်စုတိ
edit
- ↑ Scott, Elaine. Our Moon: New Discoveries About Earth's Closest Companion. Houghton Mifflin Harcourt (2016) . page 7.
- ↑ Moon - Simple English Wikipedia, the free encyclopedia
- ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၁)