ဖိုတိုဆင်းသီးဆစ် ခေါ် အလင်းမှီစုဖွဲ့ခြင်း (အင်္ဂလိပ်: Photosynthesis ) ရေ အပင်နန့်အချို့သက်ဟိတိ သုံးရေ ဆဲအသက်ရှုနည်းနန့် အလင်းစွမ်းအင်မှ ဓာတုစွမ်းအင်သို့ ကူးပြောင်းရေ နည်းစဉ်တခု ဖြစ်ရေ။ [1][2][3] ကာဘွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်နန့် ရေရို့ကို အလင်းစွမ်းအင်သုံးကာ သကြားဓာတ်၊ ကဆီဓာတ် စရေ ကာဘိုဟိုက်ဒရိတ်မော်လီကျူးတိအဖြစ် ပြောင်းလဲပြီး ဓာတုစွမ်းအင်အဖြစ် သိုလှောင်ခြင်းတည်း။ ရရေ ဓာတုစွမ်းအင်ကို ၎င်းရို့လုပ်ဆောင်ချက်တိအတွက် လောင်စာအဖြစ် သုံးရေ။ ဖိုတိုဆင်းသဆစ်ဆိုရေဝေါဟာရမှာ ဂရိစကား အလင်းဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည့် ဖို (φῶς) နန့် ပေါင်းစပ်ခြင်းဟု အဓိပ္ပာယ်ရရေ ဆန်းသဆစ် (σύνθεσις) ရို့ကို စုရုံးခေါ်ဝေါ်ခြင်း ဖြစ်ဧ။[4][5][6] တိရေအားဖြင့် စွန့်ပစ်ပစ္စည်းအဖြစ် အောက်ဆီဂျင်ကို ထုတ်ပီးရေ။ အပင်၊ ရေညှိနန့် ဆိုင်ယန်နိုဘက်တီးရီးယားရို့ရေ ဒေနည်းကိုသုံးကာ အစာချက်ကြအတွက်နန့် အလင်းသုံးအစာချက်သက်ဟိတိ (photoautotrophs) ဟု ခေါ်ရေ။ ဖိုတိုဆင်းသဆစ်ရေ ကမ္ဘာ့လေထုဟိ အောက်ဆီဂျင်ပါဝင်မှုကို အဓိကဖြစ်စီတည်စီရေ အကြောင်းခံဖြစ်ရေ။ ကမ္ဘာပေါ်ဟိ သက်ဟိရို့ဧ အဓိကလိုအပ်ရေစွမ်းအင်ကို ထောက်ပံ့ပီးရေ။ [7]
ကိုးကား
edit- ↑ ကိုနေ (ရုက္ခ)။ "မြမြစိမ်းစိမ်း လန်းလန်းလှလှ စိုစိုပြေပြေ"။ ရတနာပုံနှစ်လည်မဂ္ဂဇင်း။ ၂၀၁၂-၁၃။ စာ ၁၅၃။
- ↑ မောင်တင်ဦး (ရုက္ခ)။ "ကာဗွန်နန့်အောက်ဆီဂျင်သံသရာလည်ခြင်းတိ"။ ရွှေသွီးဂျာနယ်။ ၂၀၁၃ မတ် ၂၃။ စာ ၅။
- ↑ သီတာချို၊ ဒေါက်တာ ဌေးဌေးလွင်။ "နဘဲခေါက်မှ ဆီးဘက်ဝင် Quercetin (Flavonoid) နန့် ဆက်စပ်ဒြပ်ပေါင်းတိကို တည်ဆောက်ပုံအားဖြင့် သီးခြားခွဲထုတ်ခြင်း"။ မိတ္ထီလာတက္ကသိုလ်။ ၂၀၁၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄။ စာ ၉။
- ↑ "photosynthesis". Online Etymology Dictionary. Archived from the original on 2013-03-07. Retrieved 2013-05-23.
- ↑ Template:Wp/rki/LSJ
- ↑ Template:Wp/rki/LSJ
- ↑ Bryant DA, Frigaard NU (Nov 2006). "Prokaryotic photosynthesis and phototrophy illuminated". Trends in Microbiology. 14 (11): 488–496.