ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်ရေ မက်ခရိုအာဟာရဓာတ်တိဖြစ်ပြီး အကွျှန်ရို့ဧခန္ဓာကိုယ်ရေ ၎င်းဧစွမ်းအင်ကိုရဟိရန် အဓိကနည်းလမ်းသုံးမျိုးထဲမှတစ်ခုဖြစ်ရေ။ ၎င်းရို့တွင် ကာဗွန် ၊ ဟိုက်ဒရိုဂျင် နန့် အောက်ဆီဂျင် ပါဝင်ရေကြောင့် ကာဗွန်ဟိုက်ဒရိတ်ဟုခေါ်ရေ ။ ကာဘိုဟိုက်ဒရိတ်ရေ သကြားဓာတ်၊ အမျှင်ဓာတ်နန့် ကစီဓာတ်တိ ပါဝင်ရေ မဟိမဖြစ်လိုအပ်ရေ အာဟာရဓာတ်တိဖြစ်ရေ။ ၎င်းရို့ကို အစီ့အဆန်တိ၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တိ၊ သစ်သီးတိနန့် နို့နန့် အခြားနို့ထွက်ပစ္စည်းတိတွင် တွိ့ဟိရရေ။ ၎င်းရို့ရေ ကျန်းမာရေဘဝတွင် အရီးပါရေ အခန်းကဏ္ဍမှပါဝင်သည့် အခြီခံအစားအစာအုပ်စုတိဖြစ်ရေ။
ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ် ပါဝင်ရေ အစားအစာတိရေ အစာခြေစနစ် ဖြင့် အစာချေသည့် လုပ်ငန်းစဉ်တွင် ဂလူးကို့စ် သို့မဟုတ် သွီးတွင်းသကြားအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲလားပါရေ ။
အကွျှန်ရို့ဧခန္ဓာကိုယ်ရေ ဆဲလ်တိ၊ ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါတိနန့် တစ်ရှူးတိအတွက် စွမ်းအင်အရင်းအမြစ်အဖြစ် ဒေသကြားကို အသုံးပြုရေ။ အပိုစွမ်းအင် သို့မဟုတ် သကြားပမာဏကို နီာက်ထပ်လိုအပ်ချက်အတွက် အကွျှန်ရို့ဧကြွက်သားတိနန့် အရီးထဲတွင် သိမ်းဆည်းထားရေ။ 'ကာဗွန်ဟိုက်ဒရိတ်' ဆိုစွာ ဝေါဟာရရေ ပြင်သစ်ဘာသာစကား ' hydrate de carbone ' မှ ဆင်းသက်လာခြင်းဖြစ်ပြီး ' ကာဗွန်ဟိုက်ဒရိတ် ' ဟု အဓိပ္ပာယ်ရရေ။ ဒေအော်ဂဲနစ်ဒြပ်ပေါင်းတိဧ ယေဘုယျဖော်မြူလာမှာ C n (H 2 O) n ဖြစ်ရေ ။
ကာဘိုဟိုက်ဒရိတ် အမျိုးအစားခွဲခြားခြင်း။ edit
ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်တိကို ၎င်းရို့ဧ ဓာတုဖွဲ့စည်းပုံနန့် ပေါ်လီမာပြုခြင်းဧ အတိုင်းအတာပေါ်မူတည်၍ ရိုးသျှင်းပြီး ရူပ်ထွီးရေအဖြစ်သို့ ထပ်မံခွဲခြားထားရေ။
ရိုးသျှင်းရေ ကာဘိုဟိုက်ဒရိတ်တိ (Monosaccharides၊ Disaccharides နန့် Oligosaccharides)
ရိုးသျှင်းရေ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်တွင် သကြားမော်လီကျူး တစ်ခု သို့မဟုတ် နှစ်ခုဟိရေ။ ရိုးသျှင်းရေ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်တွင်၊ မော်လီကျူးတိကို အစာချေဖျက်ပြီး လျင်မြန်စွာ ပြောင်းလဲခြင်းကြောင့် သွီးတွင်းသကြားဓာတ်အဆင့်ကို မြင့်တက်စီရေ။ နို့ထွက်ပစ္စည်း၊ ဘီယာ၊ သစ်သီးဝလံတိ၊ သန့်စင်ရေသကြားတိ၊ သကြားလုံးတိ စရေရို့တွင် ကြွယ်ဝစွာတွိ့ဟိရပါရေ။ ၎င်းရို့တွင် အမျှင်ဓာတ်၊ ဗီတာမင် နန့် သတ္တုဓာတ်တိ မပါဝင်ရေကြောင့် ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်တိကို အလွတ်ကယ်လိုရီဟုခေါ်ရေ ။
ထုတ်လုပ်သူတိဖြစ်သည့် အပင်တိရေ ဂလူးကို့စ် (C 6 H 12 O 6 ) ကို နီရောင်ခြည်တွင် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်နန့် ရေပိုင် ကုန်ကြမ်းတိကို အသုံးပြု၍ ပေါင်းစပ်ထုတ်လုပ်ရေ။ ဓါတ်ပုံတိ ပေါင်းစပ်ခြင်း လုပ်ငန်းစဉ်ရေ နီရောင်ခြည်စွမ်းအင်ကို ဓာတုစွမ်းအင်အဖြစ် ပြောင်းလဲပီးရေ။ စားသုံးသူတိရေ အပင်တိကို ကျွေးမွေးပြီး အပင်တိမှ ပေါင်းစပ်ထားရေ ဒြပ်ပေါင်းတိဧ အနှောင်အဖွဲ့တိတွင် သိုလှောင်ထားရေ စွမ်းအင်ကို ရိတ်သိမ်းကတ်ရေ။
ယင်းချင့်အပြင်၊ Photosynthesis အကြောင်းပိုပြီးကေဖတ်ပါ။
1. Monosaccharides edit
ဂလူးကို့စ်ရေ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်မိုနိုမာ သို့မဟုတ် မိုနိုဆာကာရိုက်ဧ ဥပမာတစ်ခုဖြစ်ရေ။ monosaccharides ဧအခြားဥပမာတိတွင် mannose၊ galactose၊ fructose စရေရို့ပါဝင်ရေ။ monosaccharides ဧဖွဲ့စည်းပုံမှာအောက်ပါအတိုင်းဖြစ်ရေ။
Monosaccharides
ကာဗွန်အက်တမ် အရေအတွက်ပေါ်မူတည်၍ Monosaccharides ကို ထပ်မံခွဲခြားနိုင်ရေ-
(i) Trioses (C 3 H 6 O 3 ) : ၎င်းရို့တွင် မော်လီကျူးတစ်ခုကေ ကာဗွန်အက်တမ်သုံးလုံးဟိရေ။ ဥပမာ- Glyceraldehyde
(ii)Tetroses (C 4 H 6 O 4 ) : ဒေမိုနိုဆာခရိုက်တိရေ မော်လီကျူးတစ်ခုကေ ကာဗွန်အက်တမ် လေးခုဟိရေ။ ဥပမာ- Erythrose
အလားတူပါပဲ၊
(iii) Pentoses ၊
(iv) Hexoses နန့်
(v) Heptoses
2. Disaccharides edit
monosaccharides နှစ်ခုကို disaccharide အဖြစ်ဖွဲ့စည်းရေ။ monomer နှစ်ခုပါဟိရေ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ် ဥပမာတိတွင်- Sucrose၊ Lactose၊ Maltose စရေရို့ဖြစ်ရေ။
Disaccharides
3. Oligosaccharides edit
2-9 monomers ဧ ငွေ့ရည်ဖွဲ့မှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာရေ ကာဘိုဟိုက်ဒရိတ်တိကို oligosaccharides ဟုခေါ်ရေ။ ဒေစည်းဝီးကြီးအရ၊ trioses၊ pentoses၊ hexoses အားလုံးရေ oligosaccharides ဖြစ်ရေ။
ရူပ်ထွီးရေ ကာဘိုဟိုက်ဒရိတ် (Polysaccharides) edit
ရူပ်ထွီးရေ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်တွင် သကြားဓာတ် မော်လီကျူး နှစ်ခု သို့မဟုတ် ထို့ထက်ပို၍ ပါဝင်ရေကြောင့် ၎င်းရို့ကို ကစီဓာတ် အစားအစာတိဟု ခေါ်ရေ။ ရူပ်ထွီးရေ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်တွင်၊ မော်လီကျူးတိရေ ရိုးသျှင်းရေ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်တိနန့် နှိုင်းယှဉ်ပါက နှေးကွေးစွာ ကြေညက်လားပါရေ။ ၎င်းရို့ကို ပဲ၊ ပဲ၊ မြေပဲ၊ အာလူး၊ ပဲ၊ ပြောင်း၊ ဂျုံလုံးပေါင်မုန့်၊ စီရီရယ် စရေရို့တွင် ကြွယ်ဝစွာတွိ့ဟိရပါရေ။
Polysaccharides တိရေ monomer အတိအပြားကို ပေါ်လီမာပြုလုပ်ခြင်းဖြင့် ရူပ်ထွီးရေ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်တိဖြစ်ရေ။ polysaccharides ဧဥပမာတိတွင် ကစီဓာတ်၊ glycogen၊ cellulose စရေရို့ပါဝင်ပြီး ကျယ်ပြန့်ရေအကိုင်းအခက်တိကိုပြသပြီး homopolymers တိဖြစ်ရေ - ဂလူးကို့စ်ယူနစ်တိဖြင့်သာဖွဲ့စည်းထားရေ။
Polysaccharides တိ edit
ကစီဓာတ်ရေ အမိုင်လိုစ့်နန့် အမိုင်လိုပက်တင် ဟူ၍ အစိတ်အပိုင်း နှစ်ခုဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားရေ။ Amylose ရေ linear chain ကိုဖွဲ့စည်းပြီး amylopectin ရေ တိစွာရေ အကိုင်းအခက်ကွင်းဆက်တစ်ခုဖြစ်ရေ။
Glycogen ကို တိရစ္ဆာန်ကစီဓာတ်လို့ ခေါ်ပါတယ်။ ၎င်းတွင် ကစီဓာတ်နန့် ဆင်တူကေလည်း အကိုင်းအခက်တိ ပိုပြီးကေကျယ်ပြန့်ရေ။
Cellulose ရေ structural carbohydrate ဖြစ်ပြီး အပင်ဆဲလ်နံရံဧ အဓိကဖွဲ့စည်းပုံဆိုင်ရာ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်ရေ။ ၎င်းရေ ဆန့်နိုင်အားမြင့်မားရေ fibrous polysaccharide ဖြစ်ရေ။ ကစီဓာတ်နန့် glycogen နန့်ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့် cellulose ရေ linear polymer အဖြစ်ဖွဲ့စည်းရေ။
ကာဘိုဟိုက်ဒရိတ်ဧလုပ်ဆောင်ချက်တိ edit
ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်ဧ အဓိကလုပ်ဆောင်ချက်မှာ ခန္ဓာကိုယ်နန့် အာရုံကြောစနစ်ကို စွမ်းအင်နန့် အစားအစာတိ ထောက်ပံ့ပီးရန်ဖြစ်ရေ ။
ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်ကို အစီ့အဆန်တိ၊ သစ်သီးတိနန့် နို့ထွက်ပစ္စည်းတိတွင် ကြွယ်ဝစွာတွိ့ဟိရရေ သကြား၊ ကစီဓာတ်နန့် အမျှင်ဓာတ်တိ အပါအဝင် အစားအစာဧ အခြီခံအစိတ်အပိုင်းတိထဲမှ တစ်ခုအဖြစ် လူသိတိရေ။
ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်ကို ကစီဓာတ်၊ ရိုးရိုးသကြား၊ ရူပ်ထွီးရေ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်စရေဖြင့် လူသိတိရေ။
၎င်းရေ အဆီဇီဝဖြစ်စဉ်တွင် ပါဝင်ပြီး ketosis ကို ကာကွယ်ပီးရေ။
စွမ်းအင်အတွက် ပရိုတင်းတိ ပြိုကွဲမှုကို ဟန့်တားရေ။
Amylase နာမည်ဟိ အင်ဇိုင်းရေ ကစီဓာတ်ကို ဂလူးကို့စ်အဖြစ်သို့ ပြိုကွဲစီပြီး နီာက်ဆုံးတွင် ဇီဝြဖစ်ပျက်မှုအတွက် စွမ်းအင်ထုတ်လုပ်ရန် ကူညီပီးရေ။
ကာဘိုဟိုက်ဒရိတ်အရင်းအမြစ်တိ edit
- ရိုးသျှင်းရေသကြားတိကို အသီးအနှံတိစွာတွင် fructose ပုံစံဖြင့်တွိ့ဟိရရေ။
- Galactose ရေ နို့ထွက်ပစ္စည်းအားလုံးတွင် ပါဝင်ပါရေ။
- Lactose ကို နို့နန့် အခြားနို့ထွက်ပစ္စည်းတိတွင် ပေါတိစွာတွိ့ဟိရရေ။
- Maltose ရေ စီရီရယ် ၊ ဘီယာ ၊ အာလူး ၊ ပြုပြင်ထားရေ ဒိန်ခဲ ၊ ခေါက်ဆွဲ စရေရို့ တွင် ဟိနီရေ ။
- Sucrose ရေ ဗီတာမင်နန့် သတ္တုဓာတ် တဖဲ့ချေပါဟိရေ သကြားနန့် ပျားရည်ရို့မှ သဘာဝအတိုင်း ရဟိရေ။
သတ္တုဓာတ်နန့် ဗီတာမင်ဓာတ်တိပါဝင်ရေ ရိုးသျှင်းရေသကြားတိရေ နို့၊ သစ်သီးတိနန့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်တိတွင် အများအားဖြင့် ဟိနီပါရေ။ ဆန်ဖြူ၊ ဆန်ဖြူ၊ သကြားရို့လို သန့်စင်ပြီး တခြား ပြုပြင်ထားတဲ့ အစားအစာ အတိအပြားဟာ အရီးကြီးတဲ့ အာဟာရဓာတ်တွေ ချို့တဲ့တာကြောင့် သူရို့ကို “ ကြွယ်ဝ ” လို့ တံဆိပ်ကပ်ထားကြပါတယ်။ ဗီတာမင်၊ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ် နန့် အခြားရေ အော်ဂဲနစ် အာဟာရတိကို ၎င်းရို့ဧ ပုံမှန်ပုံစံတိဖြင့် အသုံးပြုခြင်းရေ အလွန်ကျန်းမာပါရေ။
ကာဘိုဟိုက်ဒရိတ်အစားအစာတိ edit
သကြားအလွန်အကျွံစားခြင်းက ကယ်လိုရီပုံမှန်မဟုတ်တဲ့တိုးလာစီပြီး နီာက်ဆုံးမှာ အဝလွန်ခြင်းကိုဖြစ်စီပြီး ကယ်လိုရီနည်းတာကြောင့် အာဟာရချို့တဲ့မှုကို ဖြစ်စီပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကျန်းမာရီးနဲ့ ညီညွတ်တဲ့ အစားအရေက်တွေကို ထိန်းထားဖို့ လိုပါတယ်။ ယင်းချင့်ကြောင့် မျှတရေ အစားအရေက်ကို အစားအရေက်သမားတိက အလွန်အလေးပီးရခြင်း အကြောင်းရင်းဖြစ်ရေ။
အောက်ပါရို့ရေ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်ဧ အရီးကြီးရေ ဥပမာတိဖြစ်ရေ။
- ဂလူးကို့စ်
- Galactose
- Maltose
- Fructose
- Sucrose
- Lactose
- ဓာတ်
- Cellulose
- Chitin