ဆေးခြယ်ခြင်း (Painting) ဆိုစွာမှာ မျက်နှာပြင်တစ်ခုခု (စက္ကူ၊ ကင်းဗတ်စ၊ သစ်သား၊ မှန်) ပေါ်တွင် အရောင်ဖြင့် အသက်သွင်းခြင်းဟု ယေဘုယျ ဆိုနိုင်ရေ။ ယကေလည်း အနုပညာဉာဉ်ဖြင့်ဆိုရကေ ပန်းချီရီးခြင်းဟု သတ်မှတ်ရမည်ဖြစ်ပြီး ပုံတူဆွဲယူခြင်း၊ ပုံဖွဲ့ယူခြင်း (Composition) တိကို အနုပညာသျှင်ဒေ အယူအဆအလိုက် ဖန်တီးမည် ဖြစ်ရေ။
ပန်းချီရီးခြင်းစွာ ပြင်ပလောက၌ ဟိနီစွာတိကို ပြန်လည် သရုပ်ဖော် အသက်သွင်းခြင်းပင်ဖြစ်ရေ။ ပန်းချီပုံသဏ္ဌာန်ဖြင့် ပြန်လည်တင်ပြရာတွင် ပုံစံအမျိုးမျိုးဟိနိုင်ရေ။ မြန်မာ့ရှေးရိုး တစ်ကြောင်းရီးပန်းချီ မှစွာ ယခုခေတ် ပို့စ်မော်ဒန် အထိဖြစ်နိုင်ရေ။ မြန်မာပန်းချီတွင် အခြေပြု လွှမ်းမိုးခစွာမှာ ဗုဒ္ဓဝင်ဆိုင်ရာတိနန့်မင်းခမ်းမင်းနား မှတ်တမ်းတင်ချက်တိအပြင် နှောင်းပိုင်းတွင် ပုံတူရီးဆွဲခြင်းတိဖြစ်ရေ။
ခြုံငုံဖော်ပြချက်
editပန်းချီရီးဆွဲရာတွင် အရောင် နန့် တုန်း (Tone) ဟုခေါ်သည့် အသွေးနုရင့် ခွဲခြား အသုံးပြုမှု၊ အသုံးချကစားနိုင်မှုမှာ အရီးပါရေ။ ပန်းချီကျော်တိတွင် သူရို့ဒေ“ဟန်”ဟု ဆိုရမည့် အရောင်အသုံးပြုမှုတိဟိရေ။ ပန်းချီရီးဆွဲမှုတွင် Theory သဘောအလိုက် တိစွာကွဲပြားမှုဟိရေ။ ကျူဘစ်ဆင်၊ အင်ပရက်သျှင်၊ ပို့စ် အင်ပရက်သျှင်၊ အိပ်က်စ်ပရက်သျှင်၊ ဒါဒါရီဇင် စသည်ဖြင့်။
မော်ဒန် (Modern) နန့် ခေတ်ပြိုင် ပန်းချီ (Contemporary Art) တိစွာ ရှေးရိုးအယူတိမှ သိသိသာသာခွဲထွက်လာကတ်ရေ။
ပန်းချီသမိုင်း
editရှေးအကျဆုံးပန်းချီရုပ်ပုံကို ပြင်သစ်နိုင်ငံ Grotte Chauvet မှာ တွိ့ရရေ။ သမိုင်းပညာသျှင်တိဒေ အဆိုအရ နှစ်ပေါင်း ၃၂,ဝဝဝ သက်တမ်းဟိပြဟုဆိုရေ။ ဂူနံရံပေါ်တွင် မြေစေးတစ်မျိုးကို သုံးပြီးရီးထားတာဖြစ်ပြီး ရုပ်ပုံကားချပ်ထဲတွင် မြင်း၊ ကြံ့၊ ခြင်္သေ့၊ ကျွဲ၊ ကမ္ဘာဦးဆင်ကြီးတွေနန့် လူပုံတိပါပြီး အများအားဖြင့် အမဲလိုက်နီကတ်စွာကို မှတ်တမ်းတင်ထားခြင်းဖြစ်ရေ။ ပြင်သစ်မှာကဲ့သို့ ဂူနံရံဆေးရီးပန်းချီတိကို စပိန်၊ ပေါ်တူဂီ၊ တရုတ်၊ ဩစတြေးလျ နန့် အိန္ဒိယရို့တွင်လည်း ဟိကတ်ရေ။
အနောက်တိုင်းတွင် ဆီဆေး၊ ရေဆေး အသုံးပြုပြီး ပန်းချီရီးဆွဲမှုအတတ်စွာ အသုံးလည်းတိ၊ အလွန်လည်း ထွန်းကားလှရေ။ အရှေ့တိုင်းမှာတွင်မူ မှင်ကို အားပြုရီးဆွဲပြီးမှ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်လာစွာကို တွိ့ရရေ။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် တစ်ကြောင်းရီးပန်းချီ၊ ပရပိုက်ပန်းချီ၊ ယွန်းပန်းချီ စသည်ဖြင့် ဖြစ်ရေ။
ရသသဘောနန့် ပန်းချီသီအိုရီ
editအနုရသ (Aesthetics) ဆိုစွာမှာ “အလှတရားကို စနစ်တကျ ပုံဖော်တင်ပြမှု” (Science of Beauty) ဖြစ်ရေ။ ၁၈ ရာစုနဲ့ ၁၉ ရာစုလောက်တွင် ဒဿနပညာသျှင် ကန့်တ် (Kant) နန့် ဟေဂယ် (Hegel) ရို့က အထူးတလည် ဆွေးနွေး တင်ပြခကတ်ရေ။ ရှေးရိုးဂန္ထဝင်ဒဿနသမားကြီးတိဖြစ်ကတ်ရေ ပလေတို နန့် အရစ္စတိုတယ် ရို့က အနုပညာနန့် ပန်းချီအပေါ် ဖွင့်ဆိုခကတ်ခြင်းတိ ဟိရေ။ ပလေတိုကမူ ပန်းချီဆရာတိကိုရော၊ ပန်းပုဆရာမျာကိုပါ သူဒေ အတွေးအခေါ်တင်ပြချက်တိထဲတွင် အကောင်းမပြောခချေ။ ပန်းချီစွာ ပကတိတရား (Truth) ကို မထင်ဟပ်နိုင်၊ အမှန်တရားကို တုပရုံမျှ (လောက တွိ့သိတတ်မှုကို အရိပ်ထင်ရုံမျှ) သာဟု ဆိုခရေ။ ပုံသွင်းအတတ်၊ ဖိနပ်ချုပ်အတတ်နန့် သံပုံသွန်းတဲ့ အတတ်သာသာပဲဟုလည်း ပြောပါသိမ်းရေ။ ပြောရမည်ဆိုလျင်လည်း ရှေးခေတ်ဂရိပန်းချီတိစွာ လီယိုနာဒို ဒါဗင်ချီရို့ ခေတ်ဘက်ပိုင်းကကဲ့သို့ သဘာဝကျကျ ရီးပြနိုင်ခြင်းတော့ မဟိသိမ်းပါ။ လီယိုနာဒို ဒါဗင်ချီကမူ တမျိုးယူဆပါရေ။ "Pittura est cousa mentale" ဟုဆိုဒေ။ အင်္ဂလိပ်လို "painting is a thing of the mind"ဖြစ်ရေ။ “ပန်းချီရီးစွာရေ စိတ်အလုပ်ပါ၊ နာမ်ခံစားမှုနဲ့ လားစွာပါ”ဟု ဆိုရေ။ ဒဿနပညာသျှင် ကန့်တ်က အလှတရား (Beauty) နန့် သိမ်မွေ့နက်နဲမှု (Sublime) ကို ထပ်ပြီး ခွဲခြားပါသိမ်းရေ။ Sublime ကို အသားပီးခကေလည်း ကန့်တ်က ပန်းချီကို ညွှန်းဆိုခစွာ မဟုတ်ပါ။ နောက်ပိုင်းတွင် ပန်းချီဆရာတိဖြစ်ရေ တာနာ (Turner) နန့် ကပ်စပါ ဒေးဗစ် ဖရက်ဒရစ် (Caspar David Friedrich) ရို့က Sublime အယူကို ပန်းချီတွင် ရည်ညွှန်း သုံးစွဲလာခရေ။
ဟေဂယ်က “အလှတရား”ကို အားလုံးအလိုကျ ရေရေရာရာမဖွင့်ဆိုနိုင်ဟူ၍ အသိအမှတ်ပြုခရေ။ ရသဆိုင်ရာ သူဒေအက်ဆေးထဲတွင် လူဒေ အနုသယစိတ်ကို အနိုးထနိုင်ဆုံးအဖြစ် ပန်းချီကို ကဗျာ၊ ဂီတရို့နန့် ယှဉ်တွဲဖော်ပြခရေ။ ပန်းချီကို သီဝရီသဘောဖွင့်ဆိုကတ်သည့် ပန်းချီဆရာတိထဲတွင် ကန်ဒင်စကီ (kandinsky) နန့် ပေါကလီး (Paul Klee) ရို့ ပါဝင်ရေ။ ကန်ဒန်စကီက သူဒေ အက်ဆေးထဲတွင် “ပန်းချီစွာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တန်ဖိုး (spiritual value) တိပါရေ”ဟု ရီးခရေ။ “အဓိကအရောင်တိစွာ ခံစားမှုနန့် ထင်မြင်ယူဆမှုကို နိုးထစီရေ”ဟု ဂိုထေး (Goethe) နန့် အခြားစာရီးဆရာတိနည်းတူ ဖော်ပြခရေ။
ပုံရုပ်တုကို လိလာအဓိပ္ပာယ်ဖော်ရေပညာရပ် (Iconography) အနီနန့်လည်း ပန်းချီကားတွင် ပါဝင်စွာတိကို လိလာကတ်ပါသိမ်းရေ။ အာဝင် ပါနော့ဖ်စကီ (Erwin Panofsky) နန့် အခြားရေ ပန်းချီသမိုင်းပညာသျှင်တိစွာ ပထမအဆင့်တွင် ပန်းချီကား၌ ဖော်ပြလိုရေ ပါဝင်ဖွဲ့စည်းမှု၊ ယပြီးကေ ကြည့်ရှုခံစားသူတိ နားလည်ခံယူမှုနန့် ထိုသူရို့ဒေ ကျယ်ပြန့်ရေ ယဉ်ကျေးမှု၊ ဘာသာရီး၊ လူမှု အဓိပ္ပာယ်တိကို သုံးသပ်စိစစ်ကတ်ရေ။
၁၉၈၀-ပြည့်နှစ်တွင် ပါရီမြို့သား ပန်းချီဆရာ မောရိုက်စ် ဒင်းနစ် (Maurice Denis) က ထင်ရှားလှရေ အဆိုပြုချက်တစ်ခုကို တင်ပြလာရေ။ “စစ်မြင်း၊ ကိုယ်လုံးတီးမိန်းမ၊ ဇာတ်ကွက်သရုပ်ဖော်၊ ဇာပုံတိပဲဖြစ်ဖြစ် ပန်းချီကားဆိုစွာ အဓိက,ကတော့ မျက်နှာပြင်ပြားပြားပေါ်မှာ အရောင်တိကို စနစ်တကျစုစည်းထားခြင်းဖြစ်ရေ ဆိုစွာ မမိပါကေ့” [1] ဟုဆိုရေ။ ဒေပိုင်နန့် ကျူဗစ်ဆင်စသည့် ပန်းချီနိဿယတိ ဖွံ့ဖြိုးလာခပြီး ရှေးယခင်က အဓိကဖြစ်ခသည့် ပြင်ပကမ္ဘာနန့် သဘာဝကို လိုက်လံ ထင်ဟပ်နီရစွာဆိုခြင်းထက် ပန်းချီစွာ ပန်းချီပဲဆိုသည့် အယူအဆဘက်သို့ ရွေ့လျောလာရေ။ မကြာသိမ်းမီက ပန်းချီနန့် ပတ်သက်ရေ အတွေးအခေါ်တိကို ရီးခသူမှာ ပန်းချီဆရာ၊ စာရီးဆရာ ဂျူလီယန် ဘဲလ် (Julian Bell) ဖြစ်ရေ။ “ပန်းချီဆိုတာ ဘာလဲ” (What is Painting?) ဆိုသည့် သူဒေ စာအုပ်ထဲတွင် ဘဲလ်က သမိုင်းတလျောက် ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုတွင် ပန်းချီစွာ ခံစားချက်နန့် ဒဿနကိုဖော်ပြစွာဟု ခံယူထားရေ။ “In Mirror of the World” တွင် ဘဲလ်က “A work of art seeks to hold your attention and keep it fixed: a history of art urges it onwards, bulldozing a highway through the homes of the imagination.” ဟု ရီးခရေ။ “ပန်းချီလက်ရာစွာ အာရုံကိုဖမ်းစားဖို့နန့် နစ်မျောနီစီဖို့ပါ။ ပန်းချီသမိုင်းက ဒေပိုင်ဆက်လားဖို့ ညွှန်းနီပါရေ။ မှန်းဆမြင်ယောင်ခြင်းဆိုရေ နီရာအိမ်တိအထိ အဝီးပြေးလမ်းမကြီး ဖောက်လားဖို့လီပါဖို့”ဟု။
ပန်းချီကြားခံသုံးပစ္စည်းတိ
editခေတ်စားရေ ပန်းချီရီးနည်း နိဿယတိ
edit- ဒြပ်မဲ့ပန်းချီ (Abstract)
- ဒြပ်မဲ့အိပ်က်စ်ပရက်သျှင် (Abstract Expression)
- ဒစ်ဂျစ်တယ်ပန်းချီ (Digital Art)
- ခေတ်ပြိုင်ပန်းချီ (Contemporary Art)
- (Graffiti Art)
- ကျူဘစ်ဆင် (Cubism)
- အိပ်က်စ်ပရက်သျှင်ဝါဒ (Expressionism)
- အင်ပရက်သျှင်ဝါဒ (Impressionism)
- မော်ဒန် (Modern Art)
- ပို့စ်မော်ဒန် (Post Modern)
- သရုပ်မှန် (Realism)
ရည်ညွှန်းကိုးကား
edit- ရိုးရာမှသည် ခေတ်သစ်ဆီသို့ - ဗဂျီအောင်စိုး
- ↑ "မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ". Archived from the original on 4 July 2008. Retrieved 21 February 2009.