နယူတန်ဧ စကြဝဠာဆိုင်ရာ ဒြပ်ဆွဲအားနိယာမက ဖော်ပြရေမှာ စကြဝဠာထဲဟိ ဝတ္ထုတိုင်းရေ အခြားဝတ္ထုတိကို ဆွဲငင်ကတ်ရေ။ ၎င်းရို့ရေ ၎င်းရို့ဧ ဒြပ်ထုတိမြှောက်လဒ်နန့် တိုက်ရိုက်အချိုးကျပြီး အကွာအဝီးဧ နှစ်ထပ်ကိန်းဖြင့် ပြောင်းပြန်အချိုးကျရေ အားဖြင့် ဆွဲငင်ကတ်ရေ။ ယင်းရေ ရှေးရိုး မက္ကင်းနစ်ဧ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး ၁၆၈၆ ခုနှစ်တွင် ပထမဆုံး ပုံနှိပ်ထုတ်ဝီသည့် နယူတန်ဧ Principia စာအုပ်တွင် ပါဝင်ခရေ။ နယူတန်က သူဧ စာအုပ်ကို Royal Society တွင် ပြသရေအခါ ရောဘတ် ဟုဒ်က ပြောင်းပြန်နှစ်ထပ်ကိန်း နိယာမရေ သူ့ဆီက ရဟိခရေဟု ပြောဆိုခရေ။ ဂနိခေတ်စကားဖြင့် ဆိုရလျင် အားဆိုရေမှာ ထုထည်နှစ်ခုဧ ပေါင်းလဒ်နန့် အချိုးကျပြီး ယင်းရို့ဧအကွာအဝီးဖြင့် ပြောင်းပြန်အချိုးကျရေ။[1]
စကြဝဠာဆိုင်ရာ ဒြပ်ဆွဲအား နိယာမအတွက် ညီမျှခြင်းမှာ -
- ဖြစ်ရေ။
F ရေ အရာဝတ္ထုနှစ်ခုကြားဟိ သက်ရောက်နီရေ ဒြပ်ဆွဲအား၊ m1 နန့် m2 ရေ အရာဝတ္ထုဧ ထုထည်ဖြစ်ပြီး r ရေ ထုထည်ဗဟိုနှစ်ခုကြားဟိ အကွာအဝီးဖြစ်ကာ G ရေ ဒြပ်ဆွဲအား ကိန်းသေဖြစ်ရေ။
၁၇၉၈ ခုနှစ်တွင် Henry Cavendish ဆိုသူက နယူတန်ဧ ဒြပ်ဆွဲအားနိယာမအား ဓာတ်ခွဲခန်းထဲ၌ ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် စမ်းသပ်ခရေ။[2] နယူတန်ဧ Principia ကျမ်းကို ပုံနှိပ်ထုတ်ဝီပြီး ၁၁၁ နှစ်အကြာ၊ နယူတန် သေဆုံးပြီး ၇၁ နှစ်အကြာမှ ယင်းစမ်းသပ်ချက်ကို လုပ်ဆောင်ခခြင်းဖြစ်ရေ။
နယူတန်ဧ နိယာမရေ အိုင်းစတိုင်းဧ ယေဘုယျ နှိုင်းရသီအိုရီဖြင့် အစားထိုးခြင်း ခံခရရေ။ ယကေလည်း ဒြပ်ဆွဲအားနန့်ပတ်သက်လာလျင် သူဧနိယာမကို ဆက်လက်သုံးစွဲကတ်ရေ။ နှိုင်းရသီအိုရီရေ အင်မတန်တိကျလိုသည့်အခါတိ၌သာ အသုံးပြုရေ။
ကိုးကား
edit- ↑ Isaac Newton: "[In experimental] philosophy particular propositions are inferred from the phenomena and afterwards rendered general by induction": "Principia", Book 3, General Scholium, at p.392 in Volume 2 of Andrew Motte's English translation published 1729.
- ↑ The Michell-Cavendish Experiment Archived 6 September 2017 at the Wayback Machine., Laurent Hodges