ဂျီဘူတီ (Djibouti) ဧ တရားဝင်နာမည်မှာ ဂျီဘူတီသမ္မတနိုင်ငံ (Republic of Djibouti) ဖြစ်ရေ။ အာဖရိကတိုက်ဧ အရှေ့ဘက်၊ ပင်လယ်နီဧ ထွက်ပေါက် ဖြစ်ရေ အရှေ့ဘက် ရေလက်ကြားအနီးဟိ အာဖရိက ဦးချိုဒေသ တွင် တည်ဟိရေ။ မြောက်ဘက်တွင် အီရီထရီးယားနိုင်ငံ၊ အနောက်ဘက်နန့်တောင်ဘက်တွင် အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ၊ အရှေ့တောင်ဘက်တွင် ဆိုမာလီယာနိုင်ငံရို့နန့် နယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်နေရေ။ ကျန်ရေအရပ်မျက်နှာတိတွင် ပင်လယ်နီ နန့် အေဒင်ပင်လယ်ကွေ့ ရို့နန့် ထိစပ်နေရေ။ ယခင်က ပြင်သစ် ဆိုမာလီနိုင်ငံ ဖြစ်သည့် အဖားနန့် အစ္စတ်နယ်နှစ်ခုပေါင်းစည်း ထားခြင်းဖြစ်ရေ။ ကျဉ်းမြောင်းရေ နိုင်ငံငယ်ဖြစ်ကေလည်း ဆူးအက်တူးမြောင်း ပင်လယ်ရေကြောင်း လမ်းခရီး၌ တည်ဟိရေကြောင့် ဒေနိုင်ငံငယ်ရေ အရီးပါနေလီရေ။၂၀၀၉ခုနှစ်သန်းခေါင်စာရင်းအရ လူဦးရေ ၈၆၅,၀၀၀ မျှသာဟိရေ ဂျီဘူတီနိုင်ငံရေ အာဖရိကတိုက်ဧ လူနေအကျဲပါးဆုံးရေတိုင်းပြည် ဖြစ်ရေ။ [6] အစ္စလမ်ဘာသာရေ လူဦးရေဧ ၉၄% က ကိုးကွယ်ကတ်ပြီး အများစုကိုးကွယ်ရာဘာသာဖြစ်ရေ။ ကျန်ရေ ၆%မှာ ခရစ်ယာန်ဘာသာ ဖြစ်ရေ။ ဂျီဘူတီနိုင်ငံတွင် ဆိုမာ လီအနွယ်ဝင် အစ်ဆာလူမျိုး၆၀ % ၊အက်ဖာ လူမျိုး ၃၅% နန့်အတူ ကျန် ၅% ရို့မှာ ဥရောပတိုက်သားတိ၊ အာရပ်လူမျိုးတိလည်း လူနည်းစုအဖြစ် နီထိုင်ကတ်ရေ။
ဂျီဘူတီ သမ္မတနိုင်ငံ
| |
|---|---|
| မြို့တော် နန့် အကြီးဆုံးမြို့ | ဂျီဘူတီမြို့ |
| ရုံးသုံး ဘာသာစကားတိ | ပြင်သစ်၊ အာရပ် [1] |
| အမျိုးသားဘာသာစကား | |
| လူမျိုးစု | |
| ကိုးကွယ်မှု | ၉၄% အစ္စလာမ် ၆% ခရစ်ယာန် |
| Demonym | Djiboutian |
| အစိုးရ | ပြည်ထောင်စု ကြီးစိုးပါတီ သမ္မတ သမ္မတနိုင်ငံစနစ် |
• သမ္မတ | Ismaïl Omar Guelleh |
| Abdoulkader Kamil Mohamed | |
| ဥပဒေပြုလွှတ်တော် | အမျိုးသားလွှတ်တော် |
| တည်ထောင်ခြင်း | |
| ၁၈၈၃ ခုနှစ် မေလ ၂၀ ရက် | |
| ၁၉၆၇ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၅ ရက် | |
• ပြင်သစ်မှ လွတ်လပ်ရီးရဟိခြင်း | ၁၉၇၇ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၇ ရက် |
| ၁၉၇၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂၀ ရက် | |
| ၁၉၉၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၄ ရက် | |
| ဧရိယာ | |
• စုစုပေါင်း | ၂၃,၂၀၀[2] km2 (၉,၀၀၀ sq mi)[2] (အဆင့်: ၁၄၆) |
• ရေထု (%) | ဝ.၀၉ (၂၀ km² / ၇.၇ sq mi) |
| လူဦးရေ | |
• ၂၀၂၀ ခန့်မှန်း | ၉၂၁,၈၀၄ |
• သိပ်သည်းမှု | ၃၇.၂/km2 (၉၆.၃/sq mi) (အဆင့် - ၁၆၈) |
| GDP (PPP) | ၂၀၁၈ ခန့်မှန်း |
• စုစုပေါင်း | $၃.၉၇၄ ဘီလီယံ[3] |
• Per capita | $၃,၇၈၈[3] |
| GDP (nominal) | ၂၀၁၈ ခန့်မှန်း |
• စုစုပေါင်း | $၂.၁၈၇ ဘီလီယံ[3] |
• Per capita | $၂,၀၈၄[3] |
| Gini (၂၀၁၇) |  ၄၁.၆[4]အလယ် |
| HDI (၂၀၁၉) |  ဝ.၅၂၄[5]အမှား။ မရီရာရေ HDI တန်ဖိုး · ၁၆၆ |
| ငွေကြေး | ဂျီဘူတီ ဖရန့် (DJF) |
| အချိန်ဇုန် | EAT (UTC+3) |
| ယာဉ်ကြောစနစ် | ညာ |
| တယ်လီဖုန်းကုဒ် | +၂၅၃ |
| Internet TLD | .dj |
မြို့တော်မှာ ဂျီဘူတီမြို့ ဖြစ်ရေ။ ၁၈၀၀ ပြည့်လွန်နှစ်တိတွင် ပြင်သစ်ရို့က ဆိုမာလီဆူလတန်ရို့နန့် စာချုပ်အမျိုးမျိုး ချုပ်ဆိုကာ ဂျီဘူတီနန့် ပြင်သစ်ဆိုမာလီ ရို့ကို ကိုလိုနီအဖြစ်သိမ်းပိုက်ခရေ။ [7] နှစ်ပေါင်း ၁ဝဝ ကျော် ပြင်သစ်ရို့ဧ ကိုလိုနီ ဘဝဖြင့် နီထိုင်ခရရေ ဂျီဗူတီနယ်သူ နယ်သားတိရေ ၁၉၆၇ ခုနှစ် မတိုင်မီကပင် နိုင်ငံရီး လှုပ်ရှားမှုတိ ပြုလုပ်၍ လွတ်လပ်ရီး တောင်းဆိုခကြ လီရေ။ ပြင်သစ်ရို့က လက်မလွှတ်လိုကြသကဲ့သို့ နယ်စပ်ချင်း ဆက်စပ်လျက်ဟိရေ အီသီအိုးပီးယားနိုင်ငံနန့် ဆိုမာလီးယား နိုင်ငံရို့ကလည်း ယင်းရို့ဧ နယ်ပယ်တိအတွင်းသို့ သွတ်သွင်းလိုကတ်ရေ။
၁၉၇၅ ခုနှစ်တွင် အီသီအိုးပီးယန်း လူမျိုးရို့နန့် နှီးနွှယ်ရေ အဖားတိုင်းရင်းသားရို့နန့် ဆိုမာလီရို့နန့် နှီးနွှယ်ရေ အစ္စတ်တိုင်းရင်းသားရို့ ပဋိပက္ခ ဖြစ်ခကြ သေးရေ။ ယကေလည်း အဖားတိုင်းရင်းသားတိနန့် အစ္စတ်တိုင်းရင်းသားတိဧ လွတ်လပ်ရီးကို စုပေါင်းတောင်းဆို ဆန္ဒပြမှုတိကြောင့် ၁၉၇၇ ခုနှစ် ဇွန် လ ၂၇ ရက် နေ့ တွင် ဂျီဘူတီနိုင်ငံအဖြစ် လွတ်လပ်ရီး ရခလီရေ။ လွတ်လပ်ရီးရပြီးကေလည်း ဂျီဘူတီနိုင်ငံရေ ပြင်သစ်နိုင်ငံနန့် နက်ရှိုင်းစွာဆက်ဆံပြီး စစ်ရီး၊ စီးပွားရီး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လျက် ဟိရေ။ ပြင်သစ်ထံမှာ လုံခြုံရီးနန့် စီးပွားရီးအကူအညီမြောက်မြားစွာ ရယူနေဆဲဖြစ်ရေ။ [8]
လွတ်လပ်ရီးရဟိခရေ ဂျီဗူတီသမ္မတနိုင်ငံအား ၁၄၈ နိုင်ငံမြောက် ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် အသိအမှတ် ပြုရန် လုံခြုံရီးကောင်စီက မဲပီးထောက်ခံခလီရေ။၁၉၇၇၊ စက်တင်ဘာလ (၂၀)ရက်တွင် ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂ သို့ အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ဝင်ရောက်ခရေ။ [9][10]
နိုင်ငံအတွင်း ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းနန့် မွေးမြူရီး လုပ်ငန်းတိမှအပ အခြားလုပ်ငန်း ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် မဟိလှချေ။ ဆားရေအဖိုးတန်ဆုံးရေ ထွက်ကုန်ဖြစ်ရေ။ အီသီအိုးပီးယားနိုင်ငံမှ နိုင်ငံခြားကုန်သွယ်ရီးရေ ဂျီဗူတီဆိပ်ကမ်းမြို့မှတစ်ဆင့် ဆက်သွယ်ရလီရေ။ [11]
နိုင်ငံဧ အကြီးအကဲမှာ သမ္မတဟက်ဆန်ဂူးလက်အက်တီဒွန် ဖြစ်ရေ။ ၁၉၇၇ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၇ ရက်နိတွင် နိုင်ငံလွတ် လပ်ရီးရသည့် အချိန်မှအစပြု၍ သမ္မတဖြစ်လာရေ အက်တီ ဒွန်ရေ ၁၉၈၁ ခုနှစ် ဇွန်လ ရွေးကောက်ပွဲတွင် နောက်သက် တမ်း ခြောက်နှစ်အတွက် ထပ်မံ၍ရွီးချယ်တင်မြှောက်ခြင်း ခံခ ရရေ။ ဝန်ကြီးချုပ် ဂူရက်ဟာမာဒူရေ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ အပြီး ဇွန်လ ၃ဝ ရက်နိတွင် အစိုးရအဖွဲ့ နုတ်ထွက်စာကို သမ္မတထံ တင်သွင်းခရေ။ သမ္မတက လက်ခံခပြီး ဇူလိုင်လ ၇ ရက်နိတွင် အစိုးရအဖွဲ့သစ်ကို အဓိက ရာထူးပြောင်းလဲမှု မဟိပဲ၊ ယခင်အများုင်း ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းပီးခရေ။ ပြည်သူ့လုပ် ငန်းနန့် စက်မှုဝန်ကြီးတိသာ လူသစ်တိဖြစ်ခပြီး ကျန်ပုဂ္ဂိုလ် တိမှာ အစိုးရအဖွဲ့ဝင်ဟောင်းတိဖြစ်ရေ။
ဂျီဗူတီနိုင်ငံရေ အီသီယိုးပီးယားနန့် ဆိုမာလီးယားနှစ်နိုင်ငံ ပြဿနာတွင် ငြိမ်းချမ်းမှုရစီရန် ကြားဝင် ဆောင်ရွက်ပီးခ ရေ နိုင်ငံဖြစ်ရေ။ ဂျီဗူတီသမ္မတ အက်တီဒွန်ရေ ၁၉၈၁ ခု မတ်လ ၁၅ ရက်နိမှ ၂၁ ရက်နိထိ အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ သို့လည်းကောင်း၊ မတ်လ ၂၁ ရက်မှ ၂၅ ရက်ထိ ကင်ညာ နိုင်ငံသို့လည်းကောင်း၊ ဧပြီလ ၁ဝ ရက်မှ ၁၆ ရက်ထိ ဆိုမာ လီးယားနိုင်ငံသို့လည်းကောင်း၊ ဧပြီလ ၁၈ ရက်မှ ၂ဝ ရက်နိ ထိ ဆူဒန်နိုင်ငံသို့လည်းကောင်း၊ တောင်ယီမင်နိုင်ငံသို့လည်း ကောင်း ချစ်ကြည်ရီး ခရီးစဉ်တိအဖြစ် လားရောက်လည်ပတ် ခရေ။
အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ ခရီးစဉ်အပြီးတွင် နှစ်နိုင်ငံသမ္မတတိ ရေ ချစ်ကြည်ရီးနန့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရီး သဘောတူ စာချုပ်တိကို လက်မှတ်ရီးထိုးခကတ်ရေ။ အဆိုပါ သဘော တူညီမှုအရ စီးပွားရီးနည်းပညာနန့် သိပ္ပံပညာရပ်တိတွင် နှစ်နိုင်ငံရေ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြမည်ဖြစ်ရေ။ ထို့ပြင် သယ်ယူပို့ဆောင်ရီးနန့် စပ်လျဉ်း၍လည်း အထွေထွေ သဘော တူညီချက်ကို လက်မှတ်ရီးထိုးခရေ။ ယင်းသဘောတူညီချက် တွင် အီသီယိုပီးယားနန့် ဂျီဗူတီ မီးရထားလမ်းဖောက်ရီးနန့် စပ်ဆိုင်ရေ စီမံချက်တိ ပါဝင်လီရေ။ ယင်းမီးရထား လမ်းရေ အီသီယိုပီးယားနိုင်ငံဧ ပြည်ပပို့ကုန် ၆၁ ရာခိုင် နှုန်းကို တင်ပို့ရာ ခရီးလမ်းဖြစ်ပြီး စောစောပိုင်းက ဆိုမာလီး ယားရို့က ဖျက်ဆီးမှုပြုခရေ။
ကင်ညာခရီးစဉ် အပြီး၌လည်း ကင်ညာနန့်ဂျီဗူတီသမ္မတ နှစ်ဦးရို့ရေ နှစ်နိုင်ငံပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရီး တိုးမြှင့်ရန် ထပ်မံ၍ ဆုံးဖြတ်အတည်ပြုခကတ်ရေ။
ဆိုမာလီးယားနိုင်ငံ ခရီးစဉ်အပြီးတွင်လည်း နှစ်နိုင်ငံသမ္မတ တိရေ ချစ်ကြည်ရီးနန့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရီးစာချုပ်ကို လက်မှတ်ရီးထိုးခကတ်ပြီး အာဖရိက ဦးချိုဒေသတွင် ငြိမ်းချမ်း ရီးရဟိစီရန် အစွမ်းဟိသရွေ့ ဆောင်ရွက်ကြရန်ကိုလည်း နှစ် နိုင်ငံပူးတွဲကြေညာချက်၌ ဖော်ပြထားရေ။ ဂျီဗူတီ အမျိုးသားလွှတ်တော် သဘာပတိ အက်ဒီကာဒါဝါ ဘရီရေ စက်တင်ဘာလ ၁၆ ရက်နိတွင် တရုတ်ပြည်သူ့ သမ္မတနိုင်ငံသို့ လားရောက်ခရေ။
ဂျီဗူတီနိုင်ငံရေ အနောက်ဂျာမနီနန့် အီရတ်နိုင်ငံတိထံမှ အကူအညီ အထောက်အပံ့တိ ရဟိမည်ဖြစ်ကြောင်းဖြင့် ဂျီဗူတီ အစိုးရပိုင်းက ကြေညာရေ။ အီရတ်နိုင်ငံမှ ဒေါ်လာ ၄၈၅ဝဝဝ အကူအညီရဟိမည်ဖြစ်ပြီး၊ အနောက်ဂျာမနီနိုင်ငံထံမှ ခရီးရေ တင် သင်္ဘောတစ်စင်း၊ ယာဉ်မျိုးစုံတစ်ဒါဇင်နန့်အတူ ရေဒီယို ပစ္စည်းတိပါ ရဟိမည်ဖြစ်ကြောင်းဖြင့် မတ်လ ၂၃ ရက်နိတွင် ကြေညာရေ။
ဂျီဗူတီနိုင်ငံတွင် လွန်ခရေ နှစ်နှစ်ခန့်မှစ၍ မိုးခေါင်နေခ ရာမှ ၁၉၈၁ ခုနှစ်မတ်လအတွင်း၌ မိုးရီးထန်စွာရွားသွန်းခ ရေ။ ဂျီဗူတီအရှေ့မြောက်ပိုင်းတွင် ရေလျှံမှုကြောင့် လူတစ် သိန်း အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ဖြစ်ခပြီး လူ ၂၅ ဦး သေဆုံးခရရေ။ ဂျီဗူ တီနိုင်ငံသို့ နိုင်ငံအများအပြားမှ အရီးပေါ်အကူအညီတိ ပီးခ ကတ်ပြီး အစ္စလာမ်မစ်ကွန်ဖရင့်အဖွဲ့ဧ သွေးစည်းညီညွတ်ရီး ရန်ပုံငွေမှ ဒေါ်လာသုံးသိန်းထောက်ပံ့ရန် ကတိပြုခလီရေ။
- ↑ Lua error in Module:Wp/rki/Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
- 1 2 3 4 Lua error in Module:Wp/rki/Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
- 1 2 3 4 Lua error in Module:Wp/rki/Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
- ↑ Lua error in Module:Wp/rki/Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
- ↑ Lua error in Module:Wp/rki/Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
- ↑ World Bank country data Djibouti (2009) (number rounded)
- ↑ Djibouti,Geography,Government,History
- ↑ Djibouti: Government >> globalEDGE: Your source for Global Business Knowledge
- ↑ Djibouti in History - On This Day
- ↑ United Nations member states
- ↑ စွယ်စုံကျမ်းနှစ်ချုပ်၊ (၁၉၇၈)
- ↑ စွယ်စုံကျမ်းနှစ်ချုပ်၊ (၁၉၈၂)