ကျောက်မျက် ရတနာ (Gems) ရို့ကို ရှေးကမ္ဘာဦး လူသားတိ အရိုင်းဘဝမှ အယဉ်ဖြစ်စကတည်းက စတင် သုံးစွဲခကြကြောင်းကို လိလာတွိ့ဟိရရေ။ သမိုင်းမတိုင်မီက အဓိကအနိန်နန့် ပုတီးစေ့တိ၊ အရောင်ဟိ ကျောက်တိကို မသွီးပဲ မူလပုံအတိုင်း လူ့ခန္ဓာကိုယ်တွင် အလှဆင်ခြင်းဖြင့် သုံးစွဲခကြပြီး ယဉ်ကျေးမှု မြင့်မားလာရေအလျောက် ဒေကျောက်မျက် အလှဆင်သည့် ဖက်တွင်လည်း ပညာရပ်တိ (ဒေသအလိုက်) တိုးတက်လာခရေ။ အလှဆင်ရာတွင် အမြတ်တနိုး တန်ဖိုးထားကာ အဓိက သုံးစွဲကြစွာတိမှာ ကျောက်မျက်တွင်းထွက်တိရာ အများဆုံးဖြစ်ရေ။ သို့ဖြစ်လေရာ ယင့် ကျောက်မျက်တိမှာ သဘာဝ မိခင်ကမ္ဘာမြီကြီးက လူသားရို့အတွက်ပီးရေလက်ဆောင်ဖြစ်ရေဟု ချီးမွမ်းပြောဆိုကေ လွန်အံ့ဖို့မထင်။ ဂုခေတ်တွင် ပညာသျှင်တိ၊ကုန်ရေတိက သွီးပြီး အရောင်တင်ထားရေ တန်ဖိုးတစ်စုံတစ်ရာဟိသည့် တွင်းထွက်တိကို ကျောက်မျက်ရတနာ အဖြစ် သတ်မှတ်ကတ်ရေ။ ယင့်အပြင်
- လှပခြင်း
- မာကျောခိုင်ခံ့ခြင်း
- ရှားပါးခြင်း
- အများလက်ခံနိုင်ခြင်း ဂုဏ်အင်တိ ပါဟိမှသာကေရတနာတန်းဝင်ကျောက်ဟု အသိအမှတ်ပြုကတ်ရေ။
ကျောက်မျက်နှစ်မျိုး
editကမ္ဘာပေါ်ဟိ ကျောက်မျက်တိကို အဓိကအနိန်နန့် ဇီဝမူလ ကျောက်မျက်(Organic Gems)နန့်သက်မဲ့မူလ ကျောက်မျက် သို့မဟုတ် သဘာဝ တွင်းထွက် ကျောက်မျက် (Inorganic Gems) ဟုခွဲခြားလိလာနိုင်ရေ။
ဖွဲ့တည်ပုံတိ
editအဓိကအနိန်နန့်ကျောက်မျက်တိရေ ကမ္ဘာ့မြေလွှာအောက် အလွန်မနက်လှရေနီရာတိတွင် ခိုအောင်းနီလိ ဟိတတ်ရေ။ မီးတောင်ပေါက်ကွဲခြင်း၊ ကမ္ဘာ့မြေလွှာတိ တွန့်ခေါက်ခြင်း၊ ပြတ်ရွှေ့တိ ပွတ်တိုက်လှုပ်ရှားခြင်း အစဟိရေရို့ကြောင့် ကမ္ဘာမြီကြီး အတွင်းပိုင်းတွင် မြင့်မားရေအပူချိန်နန့်ကြီးမားရေဖိအား ပြောင်းလည်းမှုရို့ဖြစ်ပေါ်ရာမှ ကျေက်မျက်တိ ဖြစ်ပေါ်လာရေဟု သိရရေ။ ဥပမာအနိန်နန့် စိန်ကို မီးတောင် ပေါက်ကွဲမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာရေမီးသင့်ကျောက် ရို့နန့်အတူ ရောနှောတွိ့နိုင်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံဧ ရှမ်းကုန်းမြင့်မြေလွှာနန့်မြန်မာ့မြေလွှာရို့ဧ တိုးတိုက်မိမှုကြောင့် ဖေါ့ဇုံ (Fault zone) ဖြစ်ပေါ်နေရေမိုးကုတ်မြို့ ပတ်ဝန်းကျင်တလျောက်တွင် ပတ္တမြား၊ နီလာ အပါအဝင် အခြားနာမည်ကျော် တွင်းထွက်ကျောက်မျက်တိ ထွက်ဟိရေ၊ ကချင်ပြည်နယ်တွင် ကျောက်စိမ်း စရေရို့ ပေါ်ထွန်းလာခြင်းရို့ကိုလည်း တွိ့ဟိလိလာရရေ။
ပတ္တမြား နန့်နီလာ (Ruby & Sapphire/Corundum)
editပတ္တမြား နန့်နီလာ ရို့ရေ သဘာဝ အနိန်နန့် ကိုရိုဒမ် အုပ်စုဝင်ဖြစ်ပနာ အတူတူပင်ဖြစ်ရေ။ ဓာတုဗေဒ ပေါင်းစပ်မှု မှာလည်း အလူမီနီယမ် အောက်ဆိုက်ဒ် ဒြပ်ပေါင်းသာဖြစ်ပနာ ပတ္တမြား တွင် ခရိုမီယံ ဒြပ်စင်စကေ့ချေ ပါဝင်ပြီး၊ နီလာတွင် တိုက်တေနီယံ ဒြပ်စင်စကေ့ချေ ပါဝင်အတွက်နန့် အရောင် နန့်ပုံသဏ္ဍန် ကွဲပြားလားရခြင်းဖြစ်ရေ။ ထိုခရိုမီယံ နန့်တိုက်တေနီယံ ဒြပ်စင်တိဧ ပါဝင်မှုနှုန်းမှာ ၂ ရာခိုင်နှုံးထက် မတိသင့်ချေ။ ထိုရာခိုင်နှုံးထက် များခကေပတ္တမြားဧအရောင်မှာ ပြည့်ဝလွန်းအားကြီးပြီး အနီရင့်ရင့်(အမဲဖက်သို့) ပြောင်းလားတတ်ပိုင် နီလာတွင်လည်း အပြာရင့်ရင့်(အမဲဖက်သို့) ပြောင်းလားတတ်ပြီး ကျောက်ဧ အရောင်မှာလူကိုဆွဲဆောင်နိုင်စွမ်း နည်းလားရေ။ မာဆင့်မှာ မိုးလ်စကေးအရ စိန် (၁၀) နန့်မွိုက်ဇိုနိုက် (၉.၂၅) ရို့ဧ အောက်တစ်ဆင့် (၉) နီရာတွင်ဟိရေ။ ပတ္တမြားကို မြန်မာ၊ ဗီယက်နမ်၊ ပါကစ္စတန်၊ အာဖဂန်နစ္စတန်၊ ထိုင်း၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ သီရိလင်္ကာ နန့်တန်ဇန်းနီးယား ရို့တွင် အဓိကထွက်ဟိပြီး မြန်မာ့ပတ္တမြား ဧအရည်အအသွီးမှာ အကောင်းဆုံးအဖြစ် ကမ္ဘာကျော်ပါရေ။ နီလာကို သီရိလင်္ကာ၊ ဩစတြေးလျ၊ ကတ်ရှ်မီးယား၊ မြန်မာ၊ ထိုင်း၊ ကမ္ဘောဒီယား နန့်အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ရို့တွင်အဓိကထွက်ဟိပြီး သီရိလင်္ကာ နီလာမှာ အရည်အသွီး အကောင်းဆုံးဖြစ်ပြီး မြန်မာ့နီလာမှာ ၎င်းဧနောက်တွင် ရပ်တည်ပါရေ။ ကိုရိုဒမ် အုပ်စုဝင်ဖြစ်ရေအခြားကျောက် ရောင်စုံတိကို အရောင်အလိုက် ရှေ့တွင် နီလာတပ်ကာ နီလာဝါ၊ နီလာဖြူ (အရောင်မဲ့နီလာ)၊ နီလာပန်းရောင် အစဟိဖြစ်ရေအတွက်နန့်ခေါ်ဝေါ်ကတ်ရေ။
ပတ္တမြားနန့်နီလာဂေါ်ကြိုး (Star Ruby & Sapphire)
editပတ္တမြားနန့်နီလာရို့ဧထူးခြားမှုတစ်ခုမှာ ကြိုးခေါ် ဂေါ်ကြိုးတိ တွိ့ဟိရတတ်ခြင်းပင် ဖြစ်ရေ။ ယပိုင်ကြိုးတိပေါ်ရခြင်းမှာ ပတ္တမြားနန့်နီလာရို့ဧ အတွင်းတွင်ဟိသည့် ပိုးကြိုးပိုင့်ရေ“ရူတိုင်း (Rutile)”အောင်းဝင်တိကြောင့် ဖြစ်ရေ။
မဏိသျှတ္တရကျမ်းလာ နီလာလေးမျိုး
editမဏိသျှတ္တရကျမ်းတွင် နီလာနန့်စပ်လျဉ်းပနာ လင်္ကာဖော်ပြချက်ပါဟိရေ။ နီလာလေးမျိုးရို့ဧ တန်ဖိုးကိုပါ တွက်ချက်ပေးထားသေးရေ။ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်ရေ။
လေးသွယ်နီလာ၊ ပြားကြရာတွင်၊
(၁) 'နီလာ'ခေါ်ဆို၊ အောက်မဲညိုပွင့်၊ ပန်းသို့ တင့်ဧ၊
(၂) ထပ်ဆင့် ဒုတိယ၊ 'နီလ ကဏ္ဍီ'၊ ရှု ဒေလက္ခဏာ၊ အပြာတွင်ဖက်၊ ညိုညိုစွက်ဧ၊ အမျက်နှစ်ပါး၊ ဒေကျောက်တိကား၊ ကျပ်သားရွှေတိ၊ တင်လောက်ဘိမူ၊ သိင်္ဂိပဉ္စ၊ ကျပ်ထိုက်စွတည့်၊
(၃) 'ဣန္ဒနီလာ'၊ လက္ခဏာကား၊ သူရိယာနေခြည်၊ ရောင်သို့တည်ဧ၊ ရွှေရည် တကျပ်၊ တင်လောက်လပ်မူ၊ သုံးကျပ်ရွှေကောင်း၊ ထိုက်ပေရှောင်းဧ၊
(၄) တကြောင်း 'ဥပ နီလာ'၊ သညာခေါ်ဆို၊ ကြာညိုပွင့်ရောင်၊ တကျပ်ခေါင်မှာ၊ စီမြှောင်သင့်စွာ၊ ထားလောက်ပါမူ၊ ရွှေသား နှစ်ကျပ်၊ အဘိုးပြတ်ရေ၊ မချွတ်မှန်ဖြောင့် လှည့်သတည်း။
စိန်(Diamond)
edit
စိန်ကို ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံး အမာဆုံးတွင်းထွက်အဖြစ် သတ်မှတ်ကတ်ရေ။ စိန်ကို အလွယ်တကူ တူးဖော်နိုင်ခြင်းမဟိသလို ဈေးကွက်အတွင်း အဖိုးတန်ကျောက်မျက်အဖြစ် ရောင်းချနိုင်လောက်အောင် သတ်မှတ်အရည်အသွီး (အရောင်၊ သန့်စင်မှု၊ အလေးချိန်၊ ဖြတ်တောက် သွီးခြင်း) ရို့ရရန်လည်း အလွန်မှခက်လှပါရေ။ စိန်မှာ ကာဗွန်ဒြပ်စင်ဖြစ်ပြီး မူလရင်းမြစ်အနေနန့်အလွန်သက်တမ်းရင့်သည့် မီးသင့် ကျောက်တိအတွင်းတွင် တွိ့ဟိရရေ။ ထိုသို့တွိ့ဟိရန် ပေပေါင်း ရာထောင်ချီသည့် တွင်းနက်ကြီးတိတူးဖော်ကာ ယှာဖွီရပြီး အလွန်ကုန်ကျစရိတ် တိပါရေ။ အဓိကတွိ့ဟိရသည့် အိမ်ခံကျောက်အမျိုးအစားတိမှာ အာဖရိကတိုက်တွင် ကမ်ဘာလိုက်(Kimberlite) နန့်ဩစတြေးလျတွင် လမ်ပိုရိုက်(Lampolite) ရို့ဖြစ်ရေ။ ဒုတိယရင်းမြစ်အနေနန့်ပလေစာခေါ် ကြွင်းစုသိုက်တိတွင် တွိ့ဟိနိုင်ရေ။ ယကေလည်း စိန်ဧအသုံးဝင်ပုံမှာ တိပြားလွန်းလှသည့်အတွက် ထုတ်လုပ်သူတိ၊ ကုမ္ပဏီကြီးတိအနိန်နန့် အကျိုးအမြတ် မနည်းတတ်ကြပေ။ စိန်ကို ကျောက်မျက်ရတနာ တစ်ပါးအဖြစ်သာမက စက်မှုလုပ်ငန်းတိ၊ အာကာသသုတေသနတိ၊မျက်စိခွဲသည့် ခွဲစိတ်ဓား စရေဖြင့် အမျိုးမျိုးရေလုပ်ငန်းတိတွင်ပါ အသုံးပြုကတ်ရေ။ ယပိုင် သုံးစွဲရာတွင် ကျောက်မျက်တန်းမဝင်ရေစိန်တိကိုသာ အသုံးတိပါရေ။ စိန်ရေ အထက်တွင်ဆိုခသည့်အတိုင်း အလွန်မှ သက်တမ်းရင့် သည့်မီးတောင် ပေါက်ကွဲမှုတိဧ အပူချိန်၊ဖိအား နန့်အချိန်နှစ်ကာလရို့ကြောင့် စိန်ဧမာဆင့်မှာ မိုးလ်စကေးအရကမ္ဘာ့အမာဆုံး အဆင့် (၁၀) တွင်ဟိနေပြီး သွီးယူ ဖြတ်တောက်ခြင်းအတွက်မှု စိန်ကို စိန်ဖြင့်သာပြန်သွီးနိုင်တော့ရေ။ ရူပဗေဒ သဘောအရ လားရာဧ မာကျောမှုပြင်းအား (Directional hardness) ဟူပနာဟိရာ စိန်မျက်နှာပြင်ကို စိန်ဧ အနားစောင်း သို့မဟုတ် စိန်မှုန့်တိ ဖြင့်သွီးနိုင်ရေ။ စိန်ရေ ကာဗွန်ဒြပ်စင်ဆိုကေလည်း စကေ့ချေရေနိုက်ထရိုဂျင် ဒြပ်စင် ပါဝင်ခကေအဝါရောင်သန်းလားပြီး၊ ဘိုရွန် ဒြပ်စင်ပါဝင်ကေအပြာရောင် သန်းနေတတ်ရေ။ အဓိက ထွက်ဟိရာဒေသတိမှာ ဩစတြေးလျ၊ တောင်အာဖရိက၊ ဘရာဇီး၊ ဆိုက်ဘေးရီးယား(ရုရှား)၊ အိန္ဒိယ၊ အန်ဂိုလာ၊ ဘော့စ်ဝါနာ၊ တရုတ်၊ နီမီးဘီးယား၊ ဆီရီယာလီယွန် နန့်တန်ဇီးနီးယား ရို့ဖြစ်ရေ။ အိန္ဒိယရေ စိန်ကို ရှေးအကျဆုံး စတင်တွိ့ဟိသုံးစွဲခသည့်ဒေသအဖြစ် မှတ်တမ်းဝင်ကေလည်း ဂုအခါ အရည်အသွီးနိမ့်စိန်တိကိုသာ ရောင်းဝယ်ခြင်းပြုသည့် အနေအထားတွင်သာ ဟိတော့ရေ။
အညံ့ပန်း(Spinel)
edit
အညံ့ပန်းမှာ ပတ္တမြား နန့်တွဲတွိ့ရတတ်သည့် တွဲဖက်ကျောက် ဖြစ်ရေ။ ဓာတုဖွဲ့စည်းမှုမှာ မဂ္ဂနီဆီယံ အလူမီနီယံအောက်ဆိုက်ဒ် ဖြစ်ရေ။ အရင်က တန်ဖိုးနည်း ကျောက်အဆင့်သာ သတ်မှတ်ကေလည်း ဂုအခါ လှပပြီး အရည်မီသည့် အညံ့ပန်းဆိုကေဈေးကောင်းတတ်သည့်အတွက် လူရို့ဧ အာရုံစိုက်ခြင်း ခံလာရပြီဖြစ်ရေ။ မာဆင့်မှာ ၈ဟိပြီး အနီရောင်ကို လူရို့က ပတ္တမြား အစားသုံးရန် ပိုနှစ်သက်ကတ်ရေ။ မြန်မာ၊ သီရိလင်္ကာ၊ အာဖဂန်နစ္စတန်၊ ဘရာဇီး နန့်ထိုင်းနိုင်ငံရို့တွင် ပေါများစွာတွိ့ရရေ။
မြ-မျက်ရွှဲအုပ်စု(ဘယ်ရယ်အုပ်စု)(Beryl)
editဘယ်ရယ်မှာ မြအပါအဝင် အခြားကျောက်မျက်အချို့ဧ မူရင်းအုပ်စူဖြစ်ရေ။ ဓာတုဖွဲ့စည်းမှုမှာ ဘယ်ရယ်လီယံအလူမီနီယံဆီလီကိတ် ဖြစ်ကာ အတန်ပင်ရူပ်ထွီးပနာအမျိုးကွဲတိပြားပါရေ။ ယကေလည်းလူတိအဓိကတန်ဖိုးထားသည့် မျိုးကွဲမှာ မြ(အမ်မရယ်/Emerald)ဖြစ်ရေ။ မြဧအစိမ်းရောင်မှာ ဘယ်ရယ်လီယံအလူမီနီယံဆီလီကိတ် ဒြပ်ပေါင်းတွင် ခရိုမီယံ (သို့မဟုတ်)ဗနေဒီယံ ဒြပ်စင်ပါဝင်မှုကြောင့်ဖြစ်ပြီး ယပိုင် ဒြပ်စင်ပါဝင်မှုကွဲသည့်အလိုက် အရောင်လဲကွဲပြားရရေ။ မာဆင့်မှာ ၇ မှ ၇.၅ ထိဟိပနာ အတန်ပင်မာကျောရေဟုဆိုနိုင်ကေလည်း အက်ကွဲစေသည့် ကျွတ်ဆက်မှုမှာ အလွန်ပြင်မြင့်မားသည့်အတွက် အလွယ်တကူပင် ကွဲကျေ လေ့ဟိရေ။ အစိမ်းရောင်ဟိသည့် ဘယ်ရယ်ကို မြ(အမ်မရယ်)၊အပြာရောင်ဟိကေမြပြာ(အကွာမရင်း/Aquamarine)၊ပန်းရောင်ဟိကေမော်ဂန်နိုက်(Morganite)၊အဝါဟိကေဘယ်ရယ်ဝါ(Yellow Beryl) ဟုခေါ်ကြကာ အလွန်ရှားပါးစွာတွိ့ရတတ်သည့် ရွှေရောင်ဘယ်ရယ်ကိုမူ ဟီလီယိုဒေါ(Heliodor) ဟုခေါ်ပါရေ။ အဓိကထွက်ဟိသည့်ဒေသတိမှာ ကိုလံဘီယာ၊အိန္ဒိယ၊ဇမ်ဘာဘွေ၊ဆိုက်ဘေးရီးယား(ရုရှား) နန့်ပါကစ္စတန် ရို့ဖြစ်ကတ်ရေ။
အလက်ဇန်းဒရိုက်၊သုံးပန်လှကျောက် (Alexandrite)
edit
အလက်ဇန်းဒရိုက် မှာ ဘယ်ရယ်အုပ်စုဝင် မျိုးကွဲတစ်ခုမှ ခရိုက်ဆိုဘယ်ရယ်ဧ မျိုးစိတ်တစ်ခုပင်ဖြစ်ကေလည်း အလွန်မှ ရှားပါးပြီး ထူးခြားကျော်ကြားသည့် လက္ခဏာဟိအတွက်နန့် သီးသန့်လိလာကြခြင်းဖြစ်ရေ။ မြန်မာအခေါ်အနိန်နန့် သုံးပန်လှ ဖြစ်ရေ။ နာဇာပိုင်ပင် အရောင်မှာ တစ်ရောင်တည်းအဖြစ် ရပ်တည်မနေပဲ သာမန်အချိန်တွင် လိမ္မော်ရောင်ဟိတတ်ကာ၊ တန်စတင်မီးရောင်(သို့မဟုတ်) ဖယောင်းတိုင်မီးရောင် အောက်တွင် အနီရင့်ရင့် နန့်နေ့ခင်းနေရောင်အောက်တွင်မူ မြစိမ်းရောင်တိအဖြစ် ပြောင်းလဲလားလေ့ဟိရေ။ သမိုင်းမှာ ရုရှားဇာဘုရင်တစ်ပါးဖြစ်ရေအလက်ဇန္ဒား-၂ ဧမွေးနေ့တွင် ထူးခြားစွာဆက်သလာသည့်အတွက် အလက်ဇန်းဒရိုက်ဟု အမည်ပေးခခြင်းဖြစ်ရေ။ ဓာတုဖွဲ့စည်းမှုမှာ ဘယ်ရယ်လီယံအလူမီနီယံအောက်ဆိုက်ဖြစ်ပြီး မာဆင့်မှာ ၈ အထိဟိရေ။ ထွက်ဟိရာဒေသမှာ ရုရှားဧ ယူရယ်တောင်တန်း၊ ဘရာဇီး၊ သီရိလင်္ကာ၊ ဇမ်ဘာဘွေ၊ ဇမ်ဘီးယား ရို့ဖြစ်ရေ။
ကျောက်စိမ်း(Jade)
editကျောက်စိမ်းကို အနောက်တိုင်းသားတိက အလေးအနက်မထားကေလည်း အရှေ့ဖျားတိုင်းသားတိ အထူးအနိန်နန့် တရုတ်အပါအဝင် ဂျပန် နန့်ကိုးရီးယားရို့ တွင်အလွန်အရေးပါသည့် ကျောက်မျက်ဖြစ်ရေ။ ကျောက်စိမ်းတွင် ဂျေဒိုက်(Jadeite) နန့်နက်ဖရိုက်(Nephrite) ဟူပနာအဓိကမျိုးကွဲနှစ်မျိုးဟိပြီးရူပဖွဲ့စည်းပုံသာတူညီပနာ ဓာတုဗေဒဖွဲ့စည်းပုံအပါအဝင်ကျန်အရည်အသွီးတိမှာအလွန်ခြားနားလေ့ဟိရေ။ ကျောက်စိမ်းဧဖွဲ့စည်းပုံမှာ အခြားကျောက်မျက်တိနည်းတူ အစိုင်အခဲတစ်ခု(သို့မဟုတ်)နှစ်ခုတွဲ မဟုတ်ပဲ ကောက်ညှင်းပေါင်းပိုင့် ကျောက်မှုန်လေးတိစွာစုဖွဲ့ထားသည့်အစုအဝေးကြီးဖြစ်ရေ။ ထိုအမှုန် လေးတိကို မြန်မာဈေးကွက်တွင် “ယမ်း”ဟုခေါ်ဝေါ်ကတ်ရေ။
ဂျေဒိုက်(Jadeite)
edit
ဂျေဒိုက် (Jadeite) မှာ ဆိုဒီယံ အလူမီနီယံ ဆီလီကိတ် ဖြစ်ရေ။ မာဆင့်မှာ ၇ တစ်ဝိုက် (၆.၇ မှ ၇.၃) တွင် ဟိလေ့ဟိပြီး အရည်အသွီးမှာ နက်ဖရိုက် အမျိုးအစားထက်ပိုကောင်းကာ ပိုကြည်လင်ဖြစ်ရေအတွက်နန့်အများက ပိုနှစ်သက်ကတ်ရေ။ မြန်မာနိုင်ငံ ကချင်ပြည်နယ်မှ ကမ္ဘာကျော် ကျောက်စိမ်းမှာ ဂျေဒိုက် (Jadeite) အမျိုးအစားဖြစ်ပြီး အရည်အသွီး အကောင်းဆုံးဖြစ်ကာ ဈေးကွက်ဝေစုဧ ၈၀ ရာခိုင်နှုံးကို ရဟိထားရေ။ ကျန်ထွက်ဟိရာ နိုင်ငံတိမှာ ဂျပန်နိုင်ငံ၊ ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ် (အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု)၊ ဂွာတီမာလာ နန့်ရုရှားနိုင်ငံ ရို့ဖြစ်ရေ။
နက်ဖရိုက်(Nephrite)
editနက်ဖရိုက် (Nephrite) မှာ ဂျေဒိုက်လောက် လူကြိုက်မများပဲ မျက်နှာပန်းမလှပေ။ မဂ္ဂနီဆီယံ ပါဝင်အတွက်နန့် အရောင်မှာ အနက်ရောင်ဖက်ယိုင်ကာ ခပ်ပိတ်ပိတ်ပင်ဖြစ်ရေ။ ဓာတုဖွဲ့စည်းမှုမှာ ကယ်လ်ဆီယံ မဂ္ဂနီဆီယံ ဆီလီကိတ် ဖြစ်ပြီးမာဆင့်မှာမူ ဂျေဒိုက် ထက်နည်းကာ ၆.၅ သာသာလောက်ဟိရေ။ နယူးဇီလန်နိုင်ငံ၊ ဆိုက်ဘေးရီးယား (ရုရှား)၊ ဝန်းမင်း(အမေရိကန်)၊ ကနေဒါနိုင်ငံ၊ ကိုးရီးယား နန့်ထိုင်ဝမ်ရို့တွင် ထွက်ဟိလေ့ဟိရေ။
ဂေါ်မိတ်(Zircon)
edit
ဂေါ်မိတ်မှာ စိန်ကိုတုပနိုင်လောက်အောင် ရောင်လက်အား/မီးအား(Dispersion/Fire)ကောင်းလှသည့် တွင်းထွက်ဖြစ်ရေ။ မြန်မာရို့ နဝရတ် ကိုးပါးစာရင်းဝင်အဖြစ်နားလည်ကတ်ရေ။ ဓာတုဖွဲ့စည်းမှုမှာ ဇာဂွန်နီယံဆီလီကိတ် ဖြစ်ပြီး မာဆင့် ၇ မှ ၇.၅ ဟိရေ။ ရေဒီယိုဓာတ်ကြွသည့်ဂုဏ်သတ္တိစကေ့ချေဟိကေလည်း လူကိုဘေးဥပါတ်ဖြစ်စေရေအထိ အန္တရာယ်မဟိပေ။ အရောင်မျိုးကွဲတိစွာဟိပြီးအတွိ့ရတိသည့်အရောင်တိအနက်မှ ရောင်မဲ့၊အဝါရောင် နန့်အပြာရောင် ရို့သာ လူရို့ကနှစ်သက်ကတ်ရေ။ မြန်မာ၊သီရိလင်္ကာ နန့်ထိုင်းနိုင်ငံရို့တွင် အဓိကထွက်ဟိပြီး ကျန်ကမ္ဘာ့ဒေသတိတွင်လည်း ထွက်ဟိရေ။
ဥဿဖယား/ထပ်တစ်ရာ(Topaz)
edit
ဥဿဖယားရေလည်း နဝရတ် ကိုးပါးဝင်ရတနာဖြစ်ရေ။ ဓာတ်ဖွဲ့စည်းမှုမှာ ဖလူအို ဆီလီကိတ်ဖြစ်ပြီးကေ အလူမီနီယံ ဓာတ်စင်ရောနှောပါဝင်ရေ။ မာဆင့် ၈ ဟိပြီး အညိုရောင် နန့်အဝါရောင်မှာ လူကြိုက်များရေ။ ယင့်ချင့်ကြောင့်အခြားအရောင်ဟိ ဥဿဖယားတိကို ဓာတ်ရောင်ခြည်ဖြင့်ပြုပြင်ကာ အညိုရောင်နန့်အဝါရောင်ဖြစ်ရန် ဖန်တီးတတ်ကတ်ရေ။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၊ မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ၊ ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း နန့်မြန်မာနိုင်ငံရို့တွင် ထွက်ဟိရေ။
မှတ်မီး/မဟူရာ/ဖရဲအူ (Tourmaline)
edit
မြန်မာရို့အမြင်တွင် မဟူရာကိုသာအသိများပြီး ကျန် မှတ်မီး နန့်ဖရဲအူရို့ကို အမျိုးတူဟုအသိနည်းပါရေ။ ဓာတုဖွဲ့စည်းမှုမှာ ဘိုရို ဆီလီကိတ်တွင် မဂ္ဂနီစီယံ၊အလူမီနီယံ၊သံဓာတ်ရို့ ရောနှောပါဝင်ရေ။ ပါဝင်သည့် အချိုးပေါ်မူတည်ကာ အရောင်တိကွဲပြားရခြင်းဖြစ်ရေ။ မာဆင့် ၇ မှ ၇.၅ ထိဟိရေ။ အရောင်အလိုက် နာမည်အခေါ်အဝေါ်တိ ကွဲပြားရေ။ ရှားပါးစွာတွိ့ရသည့် အရောင်မဲ့ကို အာခရိုရိုက်၊ ပန်းရောင်(သို့)အနီရောင်ဟိကေရူဘယ်လိုက်(ဖရဲအူ)၊ညိုဝါရောင်မှ အညိုရောင်ဟိကေဒါဗိုက်၊အစိမ်းရောင်ဆိုကေဗာဒီလိုက်(မှတ်မီး၊ စောလဖော်မြ၊ လွိုင်ကော်မြ၊ မဟူရာစိမ်း)၊ အပြာရောင်ဟိကေအင်ဒီဂိုလိုက်၊ အနက်ရောင်ကို စခေါလ်(မဟူရာ)၊ အရောင်တိစပ်တွဲနီကေပါတီ ဟုခေါ်ကတ်ရေ။
ပြောင်ခေါင်းစိမ်း(Peridot)
edit
ပြောင်ခေါင်းစိမ်းကို ပေါတိစွာတွိ့ဟိရသည့် ဒေသတိတွင် မြန်မာနိုင်ငံလည်းပါဝင်ရေ။ မိုးကုတ်မြို့ နန့်အတော်လှမ်းလှမ်းဟိ ပြောင်ခေါင်းရွာအနီးတွင် တူးဖော်တွိ့ဟိရရေကို အစွဲပြုကာ မြန်မာရို့က ပြောင်ဂေါင်းစိမ်းဟုခေါ်ခြင်းဖြစ်ရေ။ မာဆင့်အတော်ပြော့ပြီး ၆.၅ သာဟိရေ။ စိမ်းဝါရောင်ဟိရေ။ အနောက်တိုင်းသားတိကတော့ သံလွင်စိမ်းရောင်(Olive green)ဟုသတ်မှတ်ကာ ဓာတုဗေဒ အမည်ကိုလည်း အိုလီဗင်း(Olivine) ဟုခေါ်ကတ်ရေ။ အားနည်းချက်မှာ ငရဲမီးစားသည့်ဒဏ်ကို မခံနိုင်ပေ။ မြန်မာ၊ တရုတ်၊ ဘရာဇီး၊ ဩစတြေးလျ နန့်တောင်အာဖရိက ရို့တွင် တွိ့ဟိရရေ။