Kumunismu nishkaka Karl Marxpa yuyaymanta shuk kamachiy samimi kan. Chay yuyaypi, tukuy runakunaka shinalla hayñikunata, shinalla kapukta charinami kapan, mana hatun pushakta tiyan. Chaymanta, Kumunismu rurankapak, kumunista runakuna pachakutiyta (Revolucion nishka) ruranata munanmi, Kapitalismuta tukuchinkapak. Karl Marx yuyaypi, chay pachakutiy kipa, runakuna Susyalismu ruranata ushan: Susyalismu kamachiypi, Kumunismu rurankapak, tukuy llankak runakunata paypak Partiduwan kamanami kanchik. Karl Marx yuyaypi, chay pachakutiy tukuy Kapitalista mamallaktakunapi tiyankami.
Wiñay kawsaypi, tawka Susyalista mamallaktakunaka tiyarka, shinalla Susyalista Suwit Republikakunapak Tantanachiy (1922 watamanta, 1991 wataman), Kuba, Chinchay Kuriya, China. Ashta Wiñay kawsay yachakkuna nin, chay mamallaktakunapi, mana sumak Runa hayñikuna tiyanchu, kashnalla ashta llakikunaka tiyan. Chaymanta, ashta Susyalista mamallaktakunaka kutin kapitalistami tukurka, shina Susyalista Suwit Ripuplikakunapa Tantanachiy (1991), Aliman Dimukratiku Republikapash (1990).
Ashta kapitalista mamallaktakunapi, kumunista partidukunaka tiyan, shina Piruwanu Kumunista Partidukuna Perupi, Ikwadurpi Ikwadurpak Kumunista Partidu, Ikwadurpak Marxista-leninista Kumunista Partidupash.