Prūsiska bilā, dīgi prūsiskan - bilā (drāugi sen jātawiskan billin) iz wakkariskan gruppin stēisan baltiskan billin tērpautan en Prūsai ērgi XVIII mettasimtas pagaūsenin. Ezze astōndesimtamans mettans stesse XX mettasimtan etteikātan en nawaprūsiskai fōrmin.
Istōrija
edit
Prūsiskan bēi prūsan bilā, adder turēi tūlin diālaktans - ukazinātai ast sembiskas be pameddiskas. En 1226 en Prūsan ast perjāwusis Miksiskas Urdens. Ezze stawīdsei kērdan prūsiskas billas tērpautajas gīrbis pastāi aīnat mazzan. Prūsiskan bēi tērpautan en delli dōkumentamans iz sklaitawīdans kērdans:
- Grūnawas Wirdeīns
- Ēlbingas Wirdeīns
- Katekismai (ukamūisesan ast Tīrts Katekismus)
Sklāits stan, topōnimija be wirdāi iz miksiskans be pōliskans dialaktans ast prūsiskas billas appus.
Pa tūlin kreūsnamans be enwārgsenemans prūsiskas panzdaumai tērpautajai aulaūwa en XVIII mettasimtas pagaūseņu en Sembai (paggan stesse zmūnijas gīrbjas mazīnsnan, dīlintan pra māran, kawīds ast pergūbuns pa kareūsnan sen Šwēdijan).
Etteikasnā
editEn 80' mettans stesse XX mettasimtan gruppi stēisan zinānikan en Leītawai pagaūwa billas etteikāsnas prōjaktan. Stwen bēi Mikkels Klussis, Wladimīrs Toporōws, Vytautas Mažiulis. Prōjaktan ast pabilītan nawaprūsiskan be šī bilā ast etteikātan galwai na sembiskas dialaktas gruntan. Tikka pirmāi billas tērpautajai be delli nawaprūsiskas billas wirdeīnan perlazīnsnas. En XXI mettasimtan gimma pirmā gimtā tērpautaja.
Alfabētan
editPrūsiska bilā turri 36* litterans:
- Aa Āā Bb Cc Čč Dd D̦d̦ Ee Ēē Ff Gg Gģ Hh Ii Īī Jj Kk Ķķ Ll Mm Nn Ņņ Oo Ōō Pp Rr Ŗŗ Ss Šš Tt Țț Uu Ūū Vv Ww Zz
Wōkalai
edit- Aa Āā Ee Ēē Ii Īī Oo Ōō Uu Ūū
Konsōnantes
edit- Bb Cc Čč Dd Ff Gg Hh Jj Kk Ll Mm Nn Pp Rr Ss Šš Tt Vv Ww Zz
Litteras sen kummans
editTenēi litteras ast jāuku mīrsuns, adder šlāit, tenēi ekzistijja ast ripīntins litterans: [1]
- D̦d̦ Ģģ Ķķ Ņņ Ŗŗ Țț
Tenēi ast jāuku ersadinna:
- Dj, Gj, Kj, Nj, Rj, Tj
Be ni tērpau ast tenēisan swajjans litterans.