Wp/mos/Laadi Ayii Ayamba

< Wp‎ | mos
Wp > mos > Laadi Ayii Ayamba

Sõngr sẽn yaa zaalem n yit Wikipedia pʋgẽ

Laadi Ayii Ayamba
human
Sex or genderfemale Tekre
Country of citizenshipGhana Tekre
Given nameLahari Tekre
Date of birth25 December 1961 Tekre
Place of birthPusiga Tekre
Languages spoken, written or signedEnglish Tekre
Occupationhead teacher, politician Tekre
Position heldMember of the 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 6th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 8th Parliament of the 4th Republic of Ghana Tekre
Educated atUniversity of Education, Winneba Tekre
Member of political partyNational Democratic Congress Tekre
Religion or worldviewIslam Tekre

A Laadi Ayii Ayamba yaa Ghana politik soaba, la a yaa Ghana tẽnga na-kẽndr sull a nii soabã, a sẽn yaa Pusiga sullã taoor soaba pug Upper East Region t zug National Democratic Congress.[1] A leb n yɩɩ sull a 6th soabã la a 7th Parliament[2][3] A yaa pʋg-yãangd la a gomda yɛl nins sẽn kẽed ne pagbã yell wʋsg tẽnga doogẽ wã. A zĩnda sull ning sẽn get pag ne rao lagengã la kamb yell sẽn be Ghana goosneer a 6th soabã pʋgẽ yʋʋm 2013 n tãag 2017.[4][5]

A vɩɩmã sɩngre edit

A Laadi Ayi Ayamba roga sigr kiuug rasem 26 yʋʋm 1961 soabã, a yaa Pusiga tẽnga sẽn be Upper East tẽnga pʋga. A kẽnga pipi lekollã Pusiga Continuation Middle School. A kẽnga Gbewaa Teacher Training College karẽnga. Rẽ poore, a kẽnga University of Education, Winneba  ning sẽn get karengã wɛɛngẽ wã, a sẽn paam karẽn Bachelor degree in Basic Education.[6]

Tʋʋmde edit

A Ayamba sɩnga a tʋʋmda ne karẽn-saamb tʋʋmde 1981 n tãag 1991. Rẽ poore, a yɩɩ karen-saamb kãsenga n tãag yʋʋmd 2000, tɩ b lebs n yãk-a t'a yɩ Ghana Education Service.[7]

Politiki edit

Parlament ned edit

A Ayamba yaa tẽnga taoor soab sẽn be Burkĩna Faso. A yaa tẽnga taoor soab sẽn be Pusiga tẽnga pʋga. A tõoga a Simon Akunye Atingban ne a Osman Aludiba Ayuba. A paamame n paam sɛb sõor sẽn ta 15 847 ne sɛb sõor sẽn ta 29 592, sẽn yaa sɛb sõor sẽn ta 46,78%[6]

ECOWAS edit

Yʋʋmd 2021 soabã, a Laadi ne a Alexander Kwamena Afenyo-Markin, a Abdul-Aziz Ayaba Musah, a Johnson Kwaku Adu la a Emmanuel Kwasi Bedzrah rɩka nao-kẽndr n na n kõ noor yʋʋm 2021 ECOWAS siglg tigr ning sẽn zĩnd Freetown, Siera Leone wã.[8]

Komite ning sẽn get pag ne rao lageng la kamb yell taoor soab edit

A yɩɩ sull ning sẽn get pag ne rao lageng la kamb yell sẽn be tẽnga pʋgẽ wã taoor soaba. A ra yaa Ghana taoor soab Geneva, Switzerland at the 59th session pʋgẽ, UN siglg Convention on the Elimination of all forms of Discrimination against Women (CEDAW) sull a 59 soabã pʋgẽ, n na n sõng Ghana t'a tõog n yiis pag ne rao lageng buud fãa.[5] A wilgame tɩ Ghana ra maoodame n na n zab ne bũmb nins sẽn pa tar yõodã, sẽn yaa yɛl sẽn tõe n wa ne wẽnga, a sẽn yiisd tõod sẽn na yɩl n gɩdg bõn-kãens.[5] A leb n goma tẽnga politik ning b sẽn boond tɩ Livelihood Empowerment Against Poverty (LEAP) wã yelle, tɩ b da tʋm n da segd n paas tẽn-kɩremsẽ zĩis nins kom-pugli sẽn yit n kẽngd tẽnsẽ wã, la sẽn na yɩl n sõng-b tɩ b kell n tall b goama la b paam minim sẽn yaa sõma sẽn na yɩl n maneg b siglsã.[5] A leb n lʋɩɩsame tɩ pag ne rao lageng sullã taoor soab yãk yam n na n paas pag ne rao lageng zãmsg lekollẽ wã sẽn na yɩl n sõng n boog kom-bɩɩs pʋg-bõoneg sẽn yaa wʋsgo.[5][9]

D segd n talla manesem sẽn yaa sõma edit

A yaa pag sẽn teesd sẽn tees-a " Affirmative Action Bill " la a teesd no-rɩkrã sẽn na n kɩt tɩ pagbã tõog n kẽes b toog politikã pʋgẽ ne kobs 40 la b bas pagbã tɩ b tõog n zab ne b parti wã " sigls sẽn yaa bãanã " sẽn na yɩl tɩ pagbã paam tɩ b zĩnd sõma.[5]

2020 wã yãkrã edit

A kell n talla a zĩiga 2020 yʋʋm-sar kiuugã yãkrẽ wã, a sẽn paam vot 63 wã poore. 10] A tõoga a wẽnem soab a Abdul-Karim Zanni Dubiure sẽn yaa NPP wã n paam sɛb 14 929 sẽn makd 42.31% ne sɛb 14 866 sẽn makd 42.13%.[10]

Sebtiise edit

  1. http://www.ghanamps.com/mps/
  2. https://www.mogcsp.gov.gh/gender-ministry-empowers-women-caucus-in-parliament/
  3. https://www.businessghana.com/
  4. https://citifmonline.com/2014/07/gender-ministry-in-dire-need-of-resources/
  5. 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 https://www.graphic.com.gh/news/general-news/ghana-on-track-to-eliminate-discrimination-against-women.html
  6. 6.0 6.1 http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5495
  7. https://www.parliament.gh/mps?mp=209
  8. https://parl.ecowas.int/2021-first-extraordinary-session-of-the-ecowas-parliament-adoption-of-the-strategic-plan-2020-2024-priority-among-other-events/
  9. https://www.ghanabusinessnews.com/2016/03/06/parliament-calls-for-strict-implementation-of-childrens-act/
  10. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Laadi-wins-Pusiga-seat-by-63-votes-1129163