उत्तरखण्ड (पूर्बनाम उत्तराञ्चल), उत्तरभारतमे स्थित एगो राज्य हे जेकर निर्माण ९ नवम्बर २००० के ढेर बरसके आन्दोलनके बाद[2] भारतगणराज्यके सत्तैसमा राज्यके रूपमे कैल गेलैहल । २००० से २००६ तक ई उत्तराञ्चलके नामसे जानल जाहलै । जनवरी २००७ मे स्थानीय बेकतके भावनाके ध्यानमे रखैत राज्यके अधिकारिकनाम बदलके उत्तरखण्ड करदेल गेलै ।[3] राज्यके सीमा उत्तरदन्ने तिब्बत आउ पूरूदन्ने नेपाल से लगहै । पच्छिदन्ने हिमाचलप्रदेश आउ दक्खिनदन्ने उत्तरप्रदेश एकर सीमासे लगल राज्य है । २००० मे अपन गठनसे पहिले ई उत्तरप्रदेसके एगो भाग हलै । पारम्परिक हिन्दुग्रन्थ आउ प्राचीन साहित्तमे ई क्षेत्रके उल्लेख उत्तराखण्डके रूपमे करल गेलै हे । संस्कृतमे उत्तरखण्डके अर्थ उत्तरीक्षेत्र वा भाग होबहै । राज्यजमे हिन्दुधर्मके पवित्रतम आउ भारतके सबसे बड़नदी गङ्गा आउ जमुनाके उद्गम स्थल क्रमशः गङ्गोत्री आउ जमुनोत्री आउ इनखर तटपर बसल बैदिक संस्कृतिके कयगो महत्त्वपूर्ण तीर्थस्थान है ।
उत्तराखण्ड | |
---|---|
राज्य | |
ऊपरेसे दक्षिणावर्त: औलीबाट गढ़वाल हिमालयके दृश्य, हरकी पौरीमा आरती, बद्रीनाथ मन्दिर, केदारनाथ मन्दिर, जिम कर्बेट राष्ट्रिय निकुञ्ज, राजभवन | |
| |
Lua error in Module:Wp/mag/Location_map at line 403: देशान्तरला कौनो मान प्रयोग नै कैल गेल. | |
निर्देशाङ्क: निर्देशाङ्क: अनुपलब्ध अक्षान्श Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function | |
देश | भारत |
राजधानी | भराडीसैँण† |
सबसे बड़ नगर | देहरादून |
मण्डल | : 23 |
सरकार | |
• अङ्ग | उत्तराखण्ड सरकार |
• राज्यपाल | बनवारीलाल पुरोहित |
• मुख्यमन्त्री | पुष्कर सिंह धामी[1] (भाजपा |
• राज्यपाल | गुरमित सिंह |
• विधानमण्डल | उत्तराखण्ड विधानसभा (७० सीट) |
• संसदीय क्षेत्र |
लोकसभा (13 सीट) राज्यसभा (५ सीट) |
क्षेत्रफल | ५३४८३ किमी२ (Formatting error: invalid input when rounding वर्गमील) |
• क्रम | १९मा |
आयाम | |
• लम्बाई | ३२० किमी (Formatting error: invalid input when rounding मील) |
• चौड़ाई | ३८५ किमी (Formatting error: invalid input when rounding मील) |
उन्नतान्श | ६४० मी (Formatting error: invalid input when rounding फीट) |
देहरादून उत्तरखण्डके अन्तरिम राजधानी होबेके साथे ई राज्यके सबसे बड़नगर है । गैरसैन (गैरसैण) नामके एगो छोटनगरके एकर भौगोलिक स्थितिके देखैत भबिष्यके राजधानीके रूपमे प्रस्ताबित करल गेलीहे किन्तु बिबाद आउ संसाधनके अभावके चलते अखनीयो देहरादून अस्थाई राजधानी बनल है ।[4][5] राज्यके उच्चन्यायालय नैनीतालमे है ।
राज्य सरकार हालेमे हस्तशिल्प आउ हथकरघा उद्योगके बढ़ावा देवेला कुछ पहल कैलकै हे । साथे बढ़ैत पर्यटन व्यापार आउ उच्च तकनीकी वाला उद्योगके प्रोत्साहन देवेला आकर्षक कर योजना प्रस्तुत कैलकै हे । राज्यमे कुछ विवादास्पद किन्तु वृहत बान्ध परियोजनो है जेकर पूरा देशमे ढेर बार आलोचनो कैल जा रहलै हे, जेकरामे विशेष है भागीरथी-भीलाङ्गना नदी पर बनेवाला टिहरी बान्ध परियोजना । ई परियोजनाके कल्पना १९५३ मे कैल गेलै हल आउ ई अन्ततः २००७ मे बनके तैयार होलै । उत्तराखण्ड, चिपको आन्दोलनके जन्मस्थानके नामोसे जानल जा है ।[6]
सम्बन्धित लेख
editसन्दर्भ
edit- ↑ "Pushkar Singh Dhami: BJP's Pushkar Singh Dhami to be next Uttarakhand chief minister". 4 July 2021. अभिगमन तिथि 4 July 2021.
- ↑ उत्तराखण्ड राज्य आन्दोलन
Archived 2012-05-10 at the वेबैक मशीन (अङ्ग्रेजी) - ↑ उत्तरांचल बना उत्तराखण्ड
Archived 2014-11-29 at the वेबैक मशीन (अङ्ग्रेजी) - ↑ निशंक सरकार गैरसैंण में बनाएगी सचिवालय?
Archived 2010-07-08 at the वेबैक मशीन नैनीताल समाचार। अभिगमन तिथि: १९ जुलाई २०१०। - ↑ राजधानी बने तो कहां, गैरसैंण और देहरादून के बीच होड़
Archived 2010-07-15 at the वेबैक मशीन नवभारत टाइम्स। अभिगमन १९ जुलाई २०१०। - ↑ द चिपको मूवमेण्ट
Archived 2010-10-21 at the वेबैक मशीन (अङ्ग्रेजी)