Wp/kus/Electoral Commission of Ghana

< Wp‎ | kus
Wp > kus > Electoral Commission of Ghana

Electoral Commission of Ghana (EC) anɛ lʋgir kanɛ Ghana nwa, bana sʋ’oe vɔtʋg yɛla. Nidiba ayɔpɔi la,ba anɛ asu’oe -m-mɛŋ la yinɛ  1992 Ghana constitution.[1] kɔmisin la nannana  da pin’inɛ Electoral Commission Act (Act 451) bɛ 1993.[2] Kwadwo Afari-Gyan da an yiiga kʋk daan  kɔmision la, yi 1993 ti paae 2015.[3][4] onɛ da  di’e o nɔba la anɛ  Charlotte Osei onɛ da aan yiiga pʋ’a kanɛ aan kʋk daan kɔmisin la,li yi  2015 ti paae June 2018.[5] Ka Jean Adukwei Mensah mɛ da di’e   Charlotte Osei  nɔba n bɛ July 2018.Yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ anii la, li nwadis piinɛ ayi’ li daba anu daar ,ka  Jean Adukwei Mensah Electoral commission kʋk daan da ti tiak sabil kʋdʋg kanɛ n bɛ  Coat of arms of Ghana[6] nɛ vɔtʋg daka ni tɛɛnsid nʋʋg pa’al banɛ vɔti si’em, bɛ sabi paal nɔgbanwa’a la ni.[7][8][9]

Electoral Commission of Ghana
government agency
Inception1993 Dɛmisim gbɛlima
CountryGhana Dɛmisim gbɛlima
Located in the administrative territorial entityNorth Ridge Dɛmisim gbɛlima
Applies to jurisdictionGhana Dɛmisim gbɛlima
Parent organizationGovernment of Ghana Dɛmisim gbɛlima
Headquarters locationAccra Dɛmisim gbɛlima
Official websitehttps://www.ec.gov.gh Dɛmisim gbɛlima

Yʋʋm tusa ayi nɛ pisinɛ atan’ la ni, 33,367 votʋg zin’is bɛ sʋ’ʋlim nam wʋsa ni nɛ 38,622 zin’ibanɛ ka ba vɔti.[10]

Tʋntʋnib

Kɔmisin nidib la wʋsa an ayɔpɔi .kʋk daan la zin’iŋ la da an zalim n bɛ   June 2018, gɔmma zugdaa, Nana Akufo-Addo n da yisi Charlotte Osei.[11] lina da yinɛ nidba ka Sophia Akuffo, Chief Justice of Ghana da gaans ye vɛens la.[12][13]Gɔmma zugdaan kʋdʋg John Mahama da gaŋ o, nɛ o tɛɛns  Council of State of Ghana  bɛ June 2015.[14] O nya’adɔlib ayi la anɛ  Amadu Sulley nɛ Georgina Opoku Amankwah.  John Evans Atta Mills da gaŋ , Sulley Amadu dɔlisid  Ghana dim zuraan, yiti  David Kangah onɛ da tʋm yʋma  piinɛ awai ka keŋ vʋ’osim la.[15]zuraan, John Mahama da ti gaŋ Georgina Opoku Amankwah ka o di’e  Sarfo-Kantanka zi’esim on da tʋm yʋma  nwɛn wʋʋ pisi la. On na da aan yiiga pʋ’akanɛ aan kʋk daan nya’adɔl n bɛ kɔmision la.[16]Nidib si’eba anaasi mɛ bɛ. Mrs. Paulina Adobea Dadzawa, aan administrator nɛ Ebenezer Aggrey Fynn, aan Management Consultant, gɔmma zuraan  Kufuor da ti tɛɛns  Council of State of Ghana ka gaŋ o bɛ  February 2004.[17] Yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ anii la, li nwadis ayuobʋ la daar ka kʋk daan la, Charlotte Osei nɛ o nya’adɔlib ayi la, ka gɔmma zuraan  Nana Akufo-Addo da yisi bas tʋʋma ni, dɔlis nidib banɛ ka Chief Justice, Sophia Akuffo, da ti gaŋ ye, ba maal vɛɛnsʋg, yit yɛlbanɛ ka maks tis ba la.[13] Yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ anii li nwadis ayɔpɔi la,t Ghana zuraan, Nana Addo Dankwa Akuffo Addo da ti gaans EC kpɛɛm nam ti’ta’r  EC anaasi.[18] Electoral Commissioner paal la, Jean Adukwei Mensa nɛ o nya’adɔlib paala ayi’ la, Samuel Tettey nɛ Eric Bossman nɛ nidib paala ayi’ si’eba , ka Adwoa Asuama Abrefa nɛ ba wʋsa ka gɔmma zuraan Akufo-Addo da ti zʋŋi ba bɛ yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ anii la li nwadis anii la, li dapyinne daar.[19] Yʋʋm tusa ayi nɛ anaasi la, nwadis ayi’,kɔmision nidiba atan’da keŋ vʋ’osim. Ba anɛ Elizabeth Solomon, Mrs. Theresa Cole, and Professor Ernest Dumor. Nid yinne, Dr. M. K. Puni, kpi’ n bɛ yʋʋm tusa ayi nɛ anu la, li nwadis ayuobʋ la ni. Dixon Afreh da anɛ kɔmisin nid kʋdib ka da bas tʋʋma la, ban da gaŋi o ye o aan   Justice of the Appeal Court bɛ October 1994. Electoral Commission of Ghana da ti pin’il biometric system of registration n bɛ electoral register saŋa ti paae yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ ayi’ zuraan nam nɛ wadmaadib vɔtʋg la. Gban’akaŋa da anɛ ye di gu’ ka nidib da sɔbi ba yʋda nɔɔrim babiga ka mɛ yis banɛ kpi yʋda vɔɔt gbaʋŋ la ni. Ban da ti’ebi yʋʋm tusa ayi nɛ pisi votʋg la,tʋntʋnib  257 n bɛ 260 ɔffis bɛ sʋ’ʋlim la wʋsa da ti tɔ’ɔg nɛ internet. MTN won di nɛ  na kɛ ka  internet network nɛ Persol Systems, tɔ’ɔgin la da kɛ mɛ ka di mɛ’  Data Centre la.[20]

Electoral Commission la da nɔk ligidi di aan, GH¢328,716,008, GH¢141, 267,303 nɛ GH¢822,897,500 di aan 2014, 2015 nɛ 2016 ligidi di aan yʋma la wʋsa. Ban da sa’am ligidi bɛdegʋ bɛ 2014 nɛ 2015 anɛ ban da maan vɔtʋg ghana bɛ 2014 yɛla, 2015 District Level Elections nɛ ban da da’ 40,000 additional Biometric Verification Devices paas la. Kɔmision la nɔk ligidi dinɛ aan GH¢822,897,500 tis yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ ayuobʋ vɔtʋg yɛla. Ka , ligikanɛ ka ba na nɔk  maal vɔtʋg la da anɛ  GH¢1,139,885,991 ka di kɛ paaʋg kanɛ aan GH¢316,988,491.Ka yʋʋm tusa ayi’ nɛ piinɛ ayuobʋ ligkanɛ ka ba da tis la kɔbʋg pʋʋginɛ anɛ 150% nɛ 482.5% n zu’oe gat 2014 nɛ 2015 ligkanɛ ka ba da tis la, li yinɛ yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ ayuobʋ vɔtʋg la.Zaŋi keŋ tʋntʋnib yɔ ni, ba da nɔk ligidi dinɛ aan  GH¢20,193,101 nɛ ba yɔɔ bɛ 2014, ka 2015, ligkanɛ da sʋm ye ba nɔk yɔ la da anɛ GH¢19,976,918, dinɛ da sie aan GH¢216,183 ka kɔbʋg pʋʋginɛ di anɛ 1.08% linɛ taas la anɛ  kɔmision latʋntʋnib la da kɛ vʋ’osim la. Yʋʋm tusa yai nɛ piinɛ ayuobʋ, ba da nɔk ligkaŋa GH¢15,248,621 tis ye ba yɔ tʋntʋnib. Zaŋi keŋ la’ad nam da’ ni, ba da nɔk ligidi kanɛ aan GH¢304,142,217.86 n da’ bɛ 2014. Ban da sa’am siela bɛ 2015 anɛ GH¢121,290,385 ka kɔbʋg pʋʋgin ka di sie aan 150.7%fʋn ya’a zaŋ maks nɛ 2014.Di sie la da yinnɛ electoral kɔmision tʋʋma bɛdegʋ n bɛ 2015. Ka ban da dɔlisi , Supreme Court n da yɛl ye, District Level vɔtʋg kʋ maal ya’as la, ba da ti paas ba ligkanɛ aan GH¢90,212,775 ye ba nɔk maligim maal vɔtʋg la . Nɛ’ da yinɛ ban da la’as ligkanɛ aan GH¢231,480,078 bɛ 2015 yit ban da ye ba maal District Level Elections. Yis bɛ ligkaŋa ni ni GH¢822,897,500 da nɔki tis bɛ 2016, ka kɔbʋg pʋʋginɛ ka li aan 97.21% ka la’as wʋsa aan GH¢800,000,000 zi’el tis la’ad da’, ka kɔbʋg pʋʋginɛ ka li aan 1.85% la’as aan GH¢15,248,621 zi’el tis tʋntʋnib yɔ ka kɔbʋg pʋʋginɛ ka li aan 0.92% la’as aan GH¢7,648,879 zi’el tis non-financial assets.  

Nidib banɛ registered bɛ  August 2023 anɛ 17,027,641.

OFFICE NAME TERM
Chairman Jean Adukwei Mensa[18] August 2018 – present
Deputy Chairman Eric Asare Bossman[18] August 2018 – present
Deputy Chairman Samuel Tettey[18] August 2018 – present
Member Mrs. Paulina Adobea Dadzawa[17] February 2004 – present
Member Salima Ahmed Tijani[21] March 2023 – present[22]
Member Peter Appiahene (PhD)[21] March 2023 – present[22]
Member Rev Akua Ofori Boateng[21] March 2023 – present[22]
Member Adwoa Asuama Abrefa August 2018[23] – present
Past Chairman
Chairman Dr. Kwadwo Afari-Gyan 1993 – June 2015
Chairman Charlotte Osei June 2015 – June 2018[13]
Past Deputy Chairman
Deputy Chairman Kwame Afreh[24] 1992–1994
Deputy Chairman David Azey Adeenze-Kangah 1993 – April 2012[15]
Deputy Chairman Kwadwo Sarfo-Kantanka 1993 – April 2013[25]
Deputy Chairman Sulley Amadu[15] May 2012 – June 2018[13]
Deputy Chairman Georgina Opoku Amankwaa[16] July 2013 – June 2018[13]
Past members
Member Dr M K Puni[26] ? – June 1995
Member Elizabeth Solomon[26] ? – February 2004
Member Theresa Cole[26] ? – February 2004
Member Ernest Dumor ? – February 2004
Member Nana Amba Eyiiba I, Efutuhemaa February 2004 – 2010
Member Eunice Akweley Roberts February 2004 – 2010
Member Mrs. Paulina Adobea Dadzawa[17] February 2004 – 2018[27]
Member Ebenezer Aggrey Fynn[17] March 2004 – March 2023
Member Sa-Adatu Maida November 2010[28] – March 2023
Member Rebecca Kabukie Adjalo November 2010[28]– March 2023

Sʋŋi nam

Ba da yɛl ye  kɔmisin la di’es  sʋŋi lin da kpɛlim biela nɛ 2008 vɔtʋg la, li kɛ mɛ ka ba gɔsid African nɛ international election reform organizations nam.[29] yʋʋm tusa ayi nɛ awi la, li nwadis piinɛ yinne , ba da mɔr la’asʋg ye ba gɔs vɔtʋg la , ka pin’ili muki ye ba iee yɛl paala banɛ ka na mɔr  bɛ African election commissions[29] linɛ da bɛ  Accra ka ba antu’a zugda aan  Colloquium on African Elections: Best Practices and Cross-Sectorial Collaboration.[29] la’asʋg da anɛ international election reform organizations nam bɛdegʋ da la’as na, ba anɛ  National Democratic Institute,  Africa Center for Strategic Studies la,  International Foundation for Electoral Systems la, Netherlands Institute for Multiparty Democracy la, Open Society Initiative for West Africa nɛ UNDP.[29]

Tʋntʋnib kʋda

Yʋʋm tusa ayi nɛ anaasi la, li nwadis ayi’ la,  kɔmisin tʋntʋnib atan’ da keŋ vʋ’osim. Ba anɛ Elizabeth Solomon, Mrs. Theresa Cole nɛ Professor Ernest Dumor. tʋntʋn yinne, Dr. M. K.Puni,  da kpi’ bɛ yʋʋm tusa ayi nɛ anu la li nwadis ayuobʋ. Dixon Afreh anɛ tʋntʋn kʋdʋg bɛ Commission la, ka bas ban da gaŋ o ye o aan  Justice of the Appeal Court bɛ October 1994.[30] Tʋntʋnib atan’ ka gɔmma zuraan John Kufuor da ti tɛɛns  Council of State of Ghana ka gaŋ  o bɛ February 2004 ka zʋŋ n bɛ 5 March 2004.Ba anɛ Mrs. Paulina Adobea Dadzawa, aan administrator, Nana Amba Eyiiba I, Efutuhemaa nɛ Krontihemaa of the Oguaa Traditional Area and Eunice Akweley Roberts, an educationist and human resource practitioner. Ba wʋsa  anɛ pʋ’ab . Ebenezer Aggrey Fynn, a management consultant ka gɔmma zuraan da gaŋ o ye , kɔmisin la, tʋntʋnib la paae ayɔpɔi.[17]

Yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ anii la, li nwadis ayuobʋ la daar ka kʋk daan la, Charlotte Osei nɛ o nya’adɔlib ayi Amadu Sulley nɛ Georgina Opoku Amankwah , ka gɔmma zuraan Nana Akufo-Addo da yisi ba ɔffis ni, dɔlis nidib banɛ ka Chief Justice,da ti gaŋ ye, ba maal vɛɛnsʋg, yit yɛl banɛ ka maks tis ba la.[31]

Vɔtʋg

. Electoral Commission of Ghana da ti pin’il biometric system of registration n bɛ electoral register saŋa ti paae yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ ayi’ zuraan nam nɛ wadmaadib vɔtʋg la. Gban’akaŋa da anɛ ye di gu’ ka nidib da sɔbi ba yʋda nɔɔrim babiga ka mɛ yis banɛ kpi yʋda vɔɔt gbaʋŋ la ni.[32][33] Ban da ti’ebi yʋʋm tusa ayi nɛ pisi votʋg la,tʋntʋnib  257 n bɛ 260 ɔffis bɛ sʋ’ʋlim la wʋsa da ti tɔ’ɔg nɛ  internet. MTN won di nɛ  na kɛ ka  internet network nɛ Persol Systems, tɔ’ɔgin la da kɛ mɛ ka di mɛ’  Data Centre la.[34]

. Bakɔi ayi ka yʋʋm tusa ayi nɛ pisi vɔtʋg la na paae la, ka kɔmisin  da yɛl ye, maan la’ad banɛ wʋsa na sʋŋ ka vɔtʋg la nɛ banɛ na kɛ ti baŋ onɛ di la nyaŋ ɛen tɔ’ɔtɔ’ɔ bɛ daar yinne ba vɔt bas.[35]

Preceding Institutions

Electoral Commissions  vʋm da ti mɔr daʋn bɛ saŋkanɛ paas Ghana anaasi  Republic linɛ taas anɛ military coups. N bɛ UNIGOV referendum saŋa  bɛ 1976, Justice Isaac K. Abban ba da gaŋ o ka aan Supreme Military Council bɛ Ignatius Kutu Acheampong saŋa.[36] yʋʋm tusir kɔbiswai nɛ pisyɔpɔi nɛ awai,  ka Justice Joseph Kingsley-Nyinah  Electoral kɔmisin kʋk daan bɛ  .yʋʋm tusir kɔbiswai nɛ piswai nɛ ayi’ zuraan nɛ wadmaanib vɔtʋg la , Justice Josiah Ofori Boateng da electoral kɔmisin kʋk daan

Ti’asʋg

Yʋʋm tusa ayi nɛ pisi nɛ yinne li nwadis anu la,  EC la saik taik  ban maan vɔtʋg si’em su’ulim nam la n,  ka li anɛ ban maan  vɔtug la si’em , voter registration exercises yʋma wʋsa , exhibitions, filing of nominations nɛ special voting.[37]E.C da bɔɔd ye ba tiak zuraan nɛ wadmmaanib vɔtʋg  yis December 7   keŋ November 7. Nɛ’ na wʋsa da paasi ti’asʋg la, ka na pʋ nɔk tʋm.[38]

Gɔsim mɛ

  • Elections in Ghana
  • List of Ghana Parliament constituencies
  • List of political parties in Ghana

Gbanvɛɛnsa

  1. http://www.ec.gov.gh/?q=node/26
  2. https://web.archive.org/web/20160731233408/http://www.ec.gov.gh/act-establishing-the-ec/
  3. https://www.modernghana.com/news/467529/1/dr-afari-gyan70-years-who-will-be-the-next-chairma.html
  4. https://www.modernghana.com/news/978219/afari-gyan-created-35-constituencies-and-parliamen.html
  5. https://africaneyereport.com/ghana-gets-first-woman-ec-boss/
  6. https://www.pulse.com.gh/bi/politics/politics-ghanas-electoral-commission-reverts-to-using-its-original-logo/srlsq11
  7. http://www.myjoyonline.com/politics/2018/December-4th/ec-reverts-to-original-logo.php
  8. http://www.myjoyonline.com/politics/2020/January-9th/coalition-urges-ec-to-engage-opponents-of-new-voters-register.php
  9. https://www.graphic.com.gh/news/politics/ghana-news-change-of-ec-logo-cost-gh-16-000.html
  10. https://ec.gov.gh/
  11. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/people/person.php?ID=3397
  12. https://www.graphic.com.gh/news/politics/the-report-that-recommended-removal-of-charlotte-osei-and-deputies.html
  13. 13.0 13.1 13.2 13.3 13.4 https://web.archive.org/web/20180628233934/https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Akufo-Addo-sacks-Charlotte-Osei-two-deputies-664333
  14. https://web.archive.org/web/20150628225337/http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Mahama-appoints-new-EC-boss-364615
  15. 15.0 15.1 15.2 http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/politics/Amadu-Sulley-sworn-in-as-Deputy-Electoral-Commissioner-238299
  16. 16.0 16.1 http://tv3network.com/all-news/news/local/ec-gets-new-deputy-chairman.html
  17. 17.0 17.1 17.2 17.3 17.4 http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.php?ID=53278
  18. 18.0 18.1 18.2 18.3 https://citinewsroom.com/2018/07/23/profiles-of-4-nominated-ec-top-officials/
  19. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Enjoy-no-honeymoon-let-past-events-guide-you-to-make-EC-better-Akufo-Addo-to-Jean-Mensa-673760
  20. https://www.ghanaweb.com/person/Electoral-Commission-3397
  21. 21.0 21.1 21.2 https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Akufo-Addo-swears-in-three-new-Electoral-Commissioners-1734527
  22. 22.0 22.1 22.2 https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Meet-the-3-new-commissioners-of-the-EC-1735502
  23. https://web.archive.org/web/20191229135434/https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Akufo-Addo-swears-in-Jean-Mensa-3-other-electoral-commissioners-673711
  24. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/President-Kufuor-mourns-Justice-Afreh-54247
  25. https://web.archive.org/web/20160324035409/http://www.graphic.com.gh/news/politics/2115-kantanka-retires-from-electoral-commission.html
  26. 26.0 26.1 26.2 http://www.modernghana.com/GhanaHome/ghanavotes/commissioners.asp?menu_id=62
  27. https://www.graphic.com.gh/news/politics/ec-left-with-only-3-members-akufo-addo-looking-for-4-to-replace.html
  28. 28.0 28.1 https://web.archive.org/web/20160304073806/http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Changes-at-Electoral-Commission-President-appoints-two-196733
  29. 29.0 29.1 29.2 29.3 https://web.archive.org/web/20110616213431/http://www.ifes.org/publication/cba16b2cb21d0a9782ba54c57b8db64e/Ghana_African_Elections_11092009.pdf
  30. https://web.archive.org/web/20111005114336/http://www.ec.gov.gh/node/13
  31. https://web.archive.org/web/20200104033902/https://www.myjoyonline.com/politics/2018/june-28th/breaking-news.php
  32. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.ph=227516
  33. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/IEA-under-Jean-Mensa-in-2014-advised-EC-against-new-voters-register-in-election-year-Report-834802
  34. https://www.graphic.com.gh/news/politics/257-ec-offices-linked-through-fibre-cables.html
  35. https://www.graphic.com.gh/news/politics/december-7-polls-results-in-24-hours-ec-assures.html
  36. https://www.ghanaweb.com/person/Ignatius-Kutu-Acheampong-111
  37. https://citinewsroom.com/2021/05/ec-to-implement-continuous-voter-registration/
  38. https://ec.gov.gh/election-reforms/