Νίκαια (τὰ νῦν İznik) ἀρχαία πόλις ἐν τῇ Βιθυνίᾳ ἐστίν.
Ἱδρύσας περὶ 300 π.Χ. ὡς Ἀντιγόνεια ἐν 74. π.Χ. κατέστη εἰς τὴν Βασιλείαν τῶν Ῥωμαίων. Αὕτη 1080 ἐξεπολιορκήθη ὑπὸ τῶν Σελζούκων καὶ ἐπανῆλθε 1097 πάλιν πρὸς τοὺς Ῥωμαίους. 1204 - 1261 ἡ καθέδρα τῆς δυναστείας τῶν Λασκαρίδων ἦν. Τέλος ἐν 1331 οἱ Ὀθωμανοὶ τὴν πόλιν ἐνίκησαν.
Ἐνθάδε δὴ ἡ πρώτη (325) καὶ ἡ ἑβδόμη (787) σύνοδος ἐγένοντο.