Wp/cnr/Crkva Sv. Sergija i Vlakha na Bojani

Crkva Sv. Sergija i Vlakha na Bojani je manstirska crkva, koji potiče od nekada ugledne benediktanske opatije.

Istorijat

Od manastirskog kompleksa ostalo je vrlo malo, uglavnom ostaci same crkve., mada je i ona psotradala toneći u Bojanu. Nije poznato kada je sagrađena prva crkva. Prema jednom predanju, piše V. Korać, crkvu na Bojani sagradio je car Justinijan. Kult ovijeh svetitelja je sirijskog porijekla. Naročito je bio raširen krajem VI stoljeća. Inače crkava i manastira sa imenom ovijeh svetaca bilo je na teritoriji Kraljevine Vojisavljevića oko 15. Otuda je i zagonetka koju je aktuelizovao Poljak Jan Lešny o tome đe se nalazio mauzolej zetskih kraljeva

Iako jednostavna i zatvorena u masi i naglašeno stroga u oblicima, crkva Sv. Srđa i Vakha bila je , i po razmjerama i po tehnici u kojoj je rađena značajan i reprezentativan spomenik prelaznog stila. Gotika je u njoj vidljiva u nekoliko prelomljenih lukova, ali kompozicija zapadne fasade i koncepcija gornje konstrukcije crkve dosta jasno upućuju na to da izvore arhitekture Sv. Srđa i Vakha valja tražiti u strogoj i uzdržanoj cistercitskoj gotici. Najbliže analogije za fasadu i gornju konstrukciju crkve nalaze se u dvjema poznatim cistercitskim opatijama u južnoj Italiji, u Fosanovi i Kazamariju. Sv Srđa je mogao podići neki graditelj iz južne Italije ili možda iz Francuske. Kraljica Jelena, koja je održavala veze sa francuskom dinastijom u Napulju, zaista je mogla preko Napulja obezbjediti majstora za ovu crkvu. Natpis iz 1290. god. koji govori o Jeleni kao ktitoru crkve vremensko odgovara stilskim obilježjima građevine ... Drugi natpis iz 1318. odnosi se po svoj prilici na njenu temeljnu obnovu".

Istorija Crne Gore 2/1, str. 166/167

Prema imeniu mučenika Sv. Sergija, koji je iz srijskog grada Rosafa, i Skadar je tako nazivan, a to znači da je prva crkva tu podignuta veoma rano. Prvi je pominje Pop Dukljanin u svom ljetopisu.

U srednjem vijeku na tom mjestu je napravljen "kumerk soli" (commercio del sale), i pod Turcima, u početku XVI stoljeća, tu je bio trg soli. Godine 1602. pominje se manastir u ruševinama. U odjeljku o natpisima naći će se natpisi kraljice Jelene (1290) i njenog sina Uroša Milutina(1318) koji pišu da su crkvu obnobili od temelja. To bi moglo da znači da je ona u tom međuvremenu mogla biti porušena.

Opis

Crkva je imala osnovu izduženog pravougaonika, postavljenog dužom stranom u pravcu zapad - istok. Dvama redovima zidanih stupaca građevina je bila podijeljena u tri broda, koji su se na istočnoj strani završavali iznutzra i spolja polukružnim apsidama. Po širini odnos brodova je bio 2:3:2. Zidovi su bili iznutra i spolja ojačani plitkim pilastrima, koji su stajali približno u osovinama konstruktivnog sistema građevine. Međusobno pilastri su bili spojeni lukovima. Na zapadnom zidu zidovi su prelomljeni, gotski. Polukružno završeni prozori, uokvireni ornamentom koji se naziva "žaoka na raboš".

Crkva nije imala svodove nego drvenu konstrukciju u smjerovima dvoslivnog krova.