Tilixam łaska mamuk haws pus miłait əbə łatwa khapa uk haus. Pus mamuk haus, nesaika mamuk stik, stun, chikəmin, pi hayu x̣luima ikta. Bastən-wawa pałach khapa nesaika ukuk wawa ikta. Khapa chinuk-wawa, nesaika mamuk "haus" pus khanawi ikta pus tilixam łatwa khapa łaska. Tilixam łaska mamuk haus pus hayu ikta: maika nanich makuk-haus, sik-haus, buk-haus, kayuitan-haus, pi hayu x̣luima haus.
Qhata mamuk ixt haus edit
Khapa alta-thaim, tilixam łaska mamuk ixt piktyur qhata łaska tiki ukuk haus. Ixt-ixt łaska mamuk olsim piktyur pus 2 əbə wix̣t-hayu haus.
Tilixam łaska mamuk-khla iliʔi qha łaska ałqi mamuk haus: łaska mamuk-xwim stik pi x̣luima ikta. Khimt'a ukuk, łaska tł'ap əbə mamuk ikta pus mamuk chxi haus. Ałqi łaska mamuk ixt łxwap pus mamuk-miłait haus yaka lapip pi stun. Khimt'a ukuk, łaska mamuk stik əbə stun pus mamuk haus yaka q'əlax̣, pi ałqi haus yaka sax̣ali-laplash, pi kəpit ukuk haus.
Qənchi kəpit ixt haus, tilixam mamuk peint, mamuk-miłait ikta kakwa t'wax̣-ikta, bid, pi kanawi ikta pus tilixam tiki łaska khapa ixt haus.
Hayu haus edit
Iliʔi-haus edit
Maika mamuk ukuk haus kikwəli iliʔi. Anqati, qha san chako, hayu sawash-tilixam kakwa Mandan, Hidatsa pi Arikara tilixam łaska mamuk iliʔi-haus. Alta wik-hayu tilixam mamuk iliʔi haus khapa tenas-limotai. Iysi maika mamuk ixt iliʔi-haus, bət hayu łaska xwim.
Kikwəli-łx̣wap edit
Kikwəli-łx̣wap ixt tenas iliʔi-haus. Khapa maiʔmi kinchuch-kolombi, alta maika tł'ap hayu "kikwəli-łx̣wap" (bastən-wawa: quiggly holes.) Khapa st'ɬat'ɬimx-tilixam łaska ləlang, si7txen (siʔxtən) ixt nim pus kikwəli-łx̣wap. Anqati tilixam miłait khapa ukuk kikwəli-łx̣wap khapa khul-iliʔi.
Sil-haus edit
Iysi pus luʔlu ixt sil-haus. Tilixam, kakwa hayu tilixam pus łaska hayu łatwa, łaska mamuk sil-haus khapa khanawi iliʔi. Inuit tilixam mamuk ulx̣ayu əbə karibu łaska skin pus ixt sil-haus pi tupiq yaka nim.
Snu-haus edit
Nawitka, maika mamuk snu pus ixt snu-haus. Hayu tilixam kəmtəks inuit-tilixam pus łaska iglu.
Quinzhee ixt iysi haus pus mamuk khapa khul-iliʔi. Anqati hayu tilixam mamuk ukuk haus khapa Yukon.
Qhata maika mamuk ixt "quinzhee" edit
- Pus mamuk ixt quinzhee, maika tłap łəqəł iliʔi.
- Khimt'a ukuk, maika iskəm hayu snu, pi maika mamuk ixt laund pi tenas limutai: łush 6ft/2m sax̣ali ixt quinzhee, pi łush 12ft/4m łəqəł yaka.
- Phush hayu tenas-stik khapa maika tenas-limutai, wik-saya 1ft/30cm q'aləq khapa yaka.
- Łatwa saya pus maika tiki. K'ilapai khapa maika quinzhee khimt'a makwst əbə łun awir, pi alta dilai maika quinzhee.
- Mamuk hayas łxwap, khapa maika snu-haus, kakwa khapa ukuk piktyur. Wik mamuk tumach-hayas maika łxwap: pus maika nanich maika tenas-stik khapa maika quinzhee, dilet kəpit maika łxwap.
- Tłap makwst əbə łun tilixam, pi kanawi mesaika łatwa khapa maika quinzhee. Ałqi maika snu-haus chako wam, pi maika snu-haus chako tł'imin.
- Qənchi wam maika quinzhee, maika pi maika shiksh łatwa łax̣ani maika quinzhee, pi mesaika miłait. Qənchi msaika mamuk ukuk, maika snu-haus chako wəx̣t-skukum.
- Kəpit maika chxi snu-haus! Łush nanich, hayu ukuk snu-haus łaska xwim!
Yułqat-haus edit
Maika mamuk stik pus mamuk ixt yułqat-haus. Anqati tilixam khapa hayu iliʔi łaska mamuk yułqat-haus. Anqati Suquamish, Łinkit, X̣aida, Ts'msyen, Qʷidiččaʔa·tx̌, pi Chinuk tilixam łaska mamuk yułqat-haus.