Wp/bgn/بلوچستان (پاکستان)

بلوچستان
نخشه	نشان
مرکز:	کویٹه
موساهت:	347,190
نپوس:	10,247,362
زبان	بلوچی, پشتو, براهوی, پنجابی

بلوچستان یکی شه پاکستان مزنین ئین ایالت ئان اینت، که ملکی ۴۴٪ حاک ئا شامل ئه بیت. بلوچستان به سالی ۱۹۴۷ ئا گو پاکستان یی نوک تاسیس ئین ملکا یکجا کورته بوت، بلوچستان یکجا کورتین گو پاکستان ئا بلوچ ئانه خوش نه ات په ای خاتیرا پد شه بلوچستانی یکجای ئا گو پاکستانا بئ بلوچستان تا جنگ و آزادی خوای شرو بوتنت که تا انون هم روان انت.

نام

بلوچستان ئی لبز ئی ماخز شه بلوچ ئا اینت ، یعنی بلوچانی ملک، ستان به بلوچی زبانی تا په ملک و وطن ئا گوشته ئه بیت، اسکندر مکدونی وختا ای ملکا «ماکا» و «مکران» گوشته انت. پد شه ۱۷۰۰ میلادی ئا ای ملک و وطن ئی نام بلوچستان بئ تاریخی کتابانی تا آته اینت.

تاریخ

رودراتکــی بلوچستــان وتــی آزاتی پسنديـں رهدربرانـی جهـدان ءُ شهيــدانـی هونانی برکـت ءَ رنـد چه دوئمــی جهانـی جنگ ءَ آزات ءُ وت مستــربـوت. بلـوچستان ءِ آزاتی ءِ جـار يازده اگسـت ۱۹۴۷ ءَ شنــگ بـوت ءُ گـوں خان کــلات ءِ سرکماشــی ءَ آزاتيـــں بلوچستـان ءِ بيـرک مـاں کــلات ءَ بــرز کنـگ بــوت. مروچـی بـزاں يازده اگسـت بلوچستــان ءِ راجدپتــر ءِ هما روچ انــت که ماں سوگيگيـں رودراتکی بلوچستان ءَ په گل ءُ شادهی يات کنـگ بيـت. بلئـے ايران ءِ بلوچ دژمنيــں واکدارانی کوشسـت همے بوتگ ءُ هست انــت که بلـــوچ مهلوک مـاں رونشتی بلوچستـان ءَ چه ۱۱ اگسـت ءِ روچ ءُ بلوچستــان ءِ آزاتی ءِ جار نامالـوم به بنــت. مـاں بلـوچستــــان ءِ آزاتـی ءِ جـار ءَ نبشته کنـگ بوتـه که محمد علـی جناح ءِ جـند هم بلـوچستــــان ءِ ءِ وت مستری ءَ منـّت. وت مستريـں بلـوچستــــان ءِ سروک ءُ مهلوک وتـی دوئيـں ديوان اڈ کت انـت. ملک ءِ سياسی ءُ مالی سيستم ءَ جـوڑينگ ءَ گلائيش بوت انت. بلئـے جناح ءُ مسلم ليگ گـوں پلينڈی، دوتل ءُ دوپوستی ءُ بـے بنياتيـں پاکستان ءِ پنجاپی پئوج ءِ زور ءَ په بلوچستان ءِ آوارجنگ ءُ بلـوچانــی ايردست کنگ ءّ وتی بلوچ دژمنيـں چيـريـں برنامه اِش جـوڑ کتگ اَتنـت البت گـوں انگريزانی سر ءُ سوج ءُ مــدت ءَ. رنـد چه بلوچانـی وت ماں وت میڑينگ ءَ گڈسرا کلات ءِ سراِش هلگر کت ءُ ۲۷ مارچ۱۹۴۸ ءَ رودراتکـی بلوچستان اِش په زور گـوں بـے بنياتـں پاکستان ءَ هوار کرت. بلوچ سرمچـار، سياسی سـروک ءُ راجــی کمـاش چـه هما دمان ءَ په ملـک ءِ آزاتی ءِ جنـگ ءِ ديمبری ءَ لانک اِش بست. هما جنگ ءُ جد ءُ جهـد که تـاں مروچــی ديم په ســوب ءَ جـاری انـت. اگاں چـه شست ءُ دو سال چه رودراتکـی بلوچستان ءِ آوارجنگ ءَ گوستگ بلئـے بلوچستان ءِ آجويـی ءِ جنــز پرزورتـر ءُ بلوچ جهدکارانــی رِداں بزتــر بؤگاينـت. بلوچ ءُ بلوچستــان ءِ دژمـں بزاں ايـران ءِ فاشيستيــں پارس واکــداران ءُ اسلام آباد ءِ انسـان دژمنيـں سياسی ءُ پئوجی ٹولــی ءَ په بلوچ جهدکارانی پروش ديگ ءَ يکدگـرا سياسـی، مالـی ءُ پئـوجــی کمـک ءُ مدت کنگاينـت. اـے شومپاليــں همکـاری په دو سبب ءَ مـاں هـَـنـدی تاريخ ءَ بے درورانــت. يکے ايش که بلوچستان ءِ چنت هزار ساليگيـں راجدپتر تـهءَ اے اولی رند انت که بلوچ ءُ مزنيـں بهـرے چـه بلوچستان هندوستانــی مهـاجر ءُ پنجاپی يانی دست ءَ بنديگ انـت. دوئمی سبــب ايش که چـه بهٹو ءُ شاه ءِ دؤر بگــر تاں هنوں بزاں گيش چه چـل سال انـت که فاشيستيـں پارس، هندی مهاجـر ءُ بلـوچ دژمنيـں پنجاپـی هـورءُ تپاک انـت تنـکه بلوچستـان ءَ مـدامــی وتيگــی بکننـت ءُ هـوری ءَ بلـوچ راج ءَ ايردست بدار انـت. پـارس پاسدار، بسيجی ءُ پنجاپــی پئـوج گـوں مئی کـوم ءُ ملک ءَ همـا رستــری کتـگ ءُ همــا زيادتــی کنگاينــت که آجوج ماجـوج ( مــُگــولاں ) يا اسکنـدرءَ هم چــُش نه کتــگ . چـه جاهليــں رضا ميرپنچ ءِ سياهيــں دؤر بگــر تــاں مـروچـــی بــزاں مـاں گـوستگيـں هشتاد ءُ چا ر ســالاں تهران ءِ فاشيستيــں زالمانی سياسـت ءُ کارکـرد بلوچانی راجی پجـار ءُ بلـوچستــان ءِ هـلاپ بوتگ. آ هشتاد ءُ چا ر سـال بـزاں چـه امـان الله جهانبانـی ءِ رستـری هلگــر مئـی ملـک ءِ سرا تـاں هنــوں کار کتـگ تنکه مئـی گنجيـں ملـک ءَ زوربرد بکننت. مئی راجـی دود ءُ ربيدگ ءُ مئی ماسی زبان ءَ گار بکننــت. مـا را گــوں وتــی راجدپتر ءُ تاريخ نامالــوم ءُ درآمــد بکــن انــت. گـوں وتـی شونيستی وانينگـی سيستــم ءَ مئـی واننــده ءُ ورنايـاں په زور پارس به تريننـت. هنچـوش که چه وتی راج ءُ راجی پجــّار ءَ دور به بنــت ءُ پوستگيــں شونيسم پارس ءِ پگری گــلام به بنــت. یکــے چــه اے بلـوچ دژمنيـں سياست ءِ برورد اں ( نتيجــه ياں ) ايش انـت کـه چيـزـے بلـوچ ورنا مـاں رونشتی بلوچستــان ءَ « آسيميلـه » بوتگ انت. وتــی راج ءُ راجـی پجـار ءِ بنـداِش جتــگ ءُ ناهودگ ءَ کوشســت کننــت تاں وتا را گــوں شونيســـم پارس ءَ به لـَـچيـننــت .! اداں هما پارس ءِ گپ بيگ انـت کـه سياسـی واکدار انـت. بلوچ ءِ زند جاور اِش چه جهندم ءَ گنتـر کتگ. بلوچانی باور ءُ دين ءِ بدل کنـگ لوٹنت. بلوچی زبان ءِ نزوری ءُ گارکنگ ءَ بـے تهمبل انت ءُ اشتاپ کنگاينت. بلوچستان ءِ مال ءُ مادنان شپ ءُ روچ پل ءُ پانچ کنگاينـت۰بلوچستان ءِ نيلبوئيـں مزن زر ءَ وتيگی اِش کتگ. بـے هساب بلوچ ورنايان اِش شهيد کتگ. مئی هاتونيـں گهار اِش جنوزام ءُ مکئيـں ماتان اِش سوگيگ کتگ انت. هـزاراں بلـوچ تبل اِش چوره ءُ يتيم کتـگ انـت. اپسـوزی گپـے انـت که چنــت بلـوچ واننــده هنچـو چـه وتا ءُ وتــی کــوم ءَ سستـگ ءُ درآمـد بوتگنـت تهران ءِ شونيستيـں هکومت ءِ رستــری کارکرداں نه گنـدانـت يا کـه گـوں کرمـه گـوشــی ءُ په کســت انکار اِش کننــت. بلــوچ دژمنيـں تهـران ءِ واکــداراں گنـدگ ءُ زانـگ انـت که بلوچستـان ءِ آزاتـی ءُ بلوچانـی وت مستری ءِ دؤر نزيک بيگاينــت. پـه وتــی مالی ءُ سياســی نـپ ءُ پائـدگ ءِ بـرجـاه دارگ ءَ تکانســـر انــت. آ هچبــرنه لوٹنـت که بلوچستان ءِ وڑيــں گنجيــں ملکــے ءَ آزات ءُ وت مستر به گنـد انــت. بلئـے ايردستيـں راجانــی جد ءُ جهد ءُ بلوچستان ءِ تاريـخ پيش داريـت کـه آيوکيـں دؤر ءُ بلوچستـان ءِ بانـدات په زالــم ءُ زورانسرانـی دل ءِ تـب ءُ دلکــش نه بنــــت. اے بلـوچ راج انـت که وتـی باندات ءِ هدابـُنــد انـت نئــے هونواريـں رحمــان ملــک ءُ نئيکـه بلـوچ کشيــں نـجــّـار. اگاں چـه تهـران ءِ واکـداراں، هندوستانــی مهاجـر ءُ پنجاپی ياں بلـوچ گلزميــں ء سرا باز زورانســری، کارهرابی ءُ زوالکاری کتگ ءُ مئـے ملک ءُ مردم ءِ ديمـروی ءِ ديمپـاں بوتگ ءُ هست انـت بلئـے بلوچستان ءُ بلوچ انگت ءَ هست ءُ سربلنــدانـت. بلوچستان ءِ آزاتی ءُ وت مستـری انـت که مئـے آيوکيــں نسل ءُ پدريچـاں شريـں زنــد دات کت کنــت. پنجاپی، پارس ءُ گجـرءِ گـلامـی ءُ ايردسـت مانــَگ په بلوچــاں زيب ندنـت. بلــوچ وتـی راجی پجـّارءِ سرا پهــر بند ايـت ءُ بيــد گلامـی سانـکل ءُ زمزيــراں گـِهتـر ديـم په آسـراتی ءُ گهبـودی ءَ شت کنــت. بلوچستان ءِ آزاتـی ءِ روچ مبارک بات.

مردم

کویتهبئ 1889

بلوچ

گوشته ئه بیت که بلوچ دیم شه اسلام ئا زردشتی مزهب بوته انت ، ولي پد شه سالی 24 هـ.ق اسلام ئا قبول کورتنت و مسلمان بوتنت . بلوچستانی مردم مسلمان انت و گیشتیر شه تسنن حنفي ئی مزهب ئا انت ، بلوچ مردم یک کمین اندازه گ ئی شیئه هم انت که بئ بئ بزمان و دلگان تا زنده گی ئه کننت. بلوچ مردم گیشتیر بئ مزنین بلوچستانی تا که ایران ، افغانستان و پاکستانی مانجین ئا موقیئت داریت زنده گی ئه کننت ولی جهانی دیگه جاگه ئان هنچو ترکمنستان ، ازبکستان ، ئومان و دیگه ملکانی تا هم زنده گی ئه کننت.

• جا:

بلوچ کئ انت؟

فرهنگ

بلوچستان شه سه مزنین و پراخین منتقه ئان جور بوته که هر گوجام شه ای بخشان شه وت خاسین پرهنگ رسم و رواج دارنت ، که بازهم هر گومامین شه منتیقه ئان گو وت یکی ئه به ینت شه رسم و رواجی لحازا ، ای منتیقه ئانی بلوچانی زنده گی و رسم و رواج ئی وانتین و بررسی باز دلچسپ اینت ، ای شه منتقه ئی تا هر گوجام بخشی تا بلوچی جیتاگانه ئین لبز و لهجه دارنت شه مزنین بلوچی زبانا و براهوی زبانا.

زوبان

بلوچانی زبان بلوچی اینت ولی ، به سبب بعضی دلیلان انون گیشتیر بلوچ وتی زبانا شه هوشا بُرته انت یا هم کم کم شه هوشا بَرنت، بلوچانی مزن بخش به پشتو و پارسی حبره دهنت و هم چنان بلوچانی زبان ئربی هم بوته.

اقتساد

بلوچ مردمان باز محرومین و غریبین مردم انت که تقریبان گیشتیر شه ۸۰ ٪ بلوچان فقیر و محروم انت و گیشتیر بلوچ روچی تا نپری سرا کمتر شه یک دالرا مسرپ دارنت، ای شاید گیشتیر شه حشکسالی ئان تاسیر گیپته بیت.

شاران

ولایاتان

بلوچستان تا جاری جنگ ئان

بلوچستان مئیگ و تئی ماتِنت.بلوچستان مئیگ و تئی ساهئی بَدَلنت.بلوچستانئی هاک مئیگ و تئی چمّانی سارتی و سُرمِگنت.مئیگ و تئی رشک رشک وجودئی، چه بلوچستانئی هاک و آپا جوڑ کنگ بوتگ.وهدی که واجهیْن الله لوٹّت مئیگ و تئی پت آدما جوڑ بکنت،گڑا الله ئی پریشتگان چه بلوچستانئی هاکان هم بهر گپت پر مئیگ و تئی جوڑینَگا.نی من و تو چه همی مسکیْن ڈگار و مِلکا جوڑینَگ بوتَگن.وهدی اگه ای مئیگ و تئی مُلک بیْران بِبیت و وَ همی پیما اگه اجنبی شگال و هپتارانی دستا بِکَپیت،گڑا آ روچ مئیگ و تئی بیْرانی یی روْچنت. پرچیا ،چُک بی ماتانی گرمیْن گوْر و امبازا زندگ نمانیت. مات کهریْن گوْبش و سارتیانی دیمپاننت،مات شکلیْن وابانا اَنگا کنت دان که وتی چُکّا بِسهڑینیت.مات وهد و سکّیانی جَلوْکِنت.وهدی که چُک پریات کنت مات دمانا سد جی و جان کنت.سرشپا دان هما گوْرباما دیدگان چپت نَبنت سرجاها. بلوچستان مئی نام و ننگنت،بلوچستان مئی مهرئی گِداننت.هر کس پر وتی ننگا مِریت. الله ئی مَیار و باهوٹ باتِت.

سرچشمه گ

تالیم

درجه	شاری	دیہی	کھل	سبق راکان(%)
—	1,568,780	4,997,105	6,565,885	—
پرائمریاری کم	237,827	1,149,334	1,387,161	10.00
پرائمری	361,760	1,427,173	1,788,933	15.87
مڈل	325,051	971,437	1,296,488	17.62
میٹرک	318,932	846,509	1,165,441	31.88
انٹر	132,248	232,865	365,113	14.13
بی اے-پ ایس سی	9,726	16,490	260,216	8.57
ایم اے - ایم ایس سی	99,303	133,422	232,725	8.17
ڈپلومہ	56,319	61,464	117,783	4.62
مذید سبق	27,614	158,411	186,025	2.83

گیپتجاه

• [۱]
• [۲]
• [۳]
• [۴]
• [۵]

بلوچستان ئی بخش ئان

 · اواران · برکھان · بولان · چاغی · ڈیرہ بگتی · گوادر · جھل مگسی · قلات · کیچ · خاراں · خضدار · کوہلو · لس بیلہ · لورالائ · مستونگ · موسی خیل · نصیرآباد · نوشکی · پنجگور · پشین · قلعہ عبداللہ · قلعہ سیف اللہ · کوئٹہ · سبی · ژوب · زیارت · جعفرآباد