Wn/shn/ၽွင်းလူင်ၵၢၼ်ၵႅတ်ႇၵင်ႈ ထၢႆႇဝၼ်းဝႃႈ ၼႂ်း 24 ၸူဝ်းမူဝ်း ၸွပ်ႇႁၼ် ႁိူဝ်းမိၼ်သိုၵ်းၶႄႇ 30 လမ်း

ဝၼ်းၽတ်း၊ ဢေႇပရႄႇ 4၊ 2024 

တပ်ႉသိုၵ်း ထၢႆႇဝၢၼ်း

ထၢၼ်ၽွင်းလူင်ၵၢၼ်ၵႅတ်ႇၵင်ႈ ထၢႆႇဝၼ်း လႆႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈ မိူဝ်ႈ ဢေႇပရႄႇ 3 ဝၼ်းၼၼ်ႉဝႃႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်း 24 မူင်း လႆႈၸွပ်ႇႁၼ် ႁိူဝ်းမိၼ်သိုၵ်းၶႄႇ 30 လမ်း တီႈႁိမ်းႁွမ်း ၵုၼ်ထၢႆႇဝၢၼ်း ဝႃႈၼႆသေ ၼႂ်းၵႃႈလွင်ႈႁၼ် ႁိူဝ်းမိၼ်ၶႄႇၼမ် ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 24 မူင်းၼၼ်ႉ ၼႆႉၵေႃႈ ၶဝ်ႈပႃးမႃး ဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇၶႄႇတႄႉ ၶဝ်လၢတ်ႈဝႆႉဝႃႈ ထၢႆႇဝၢၼ်းၼႆႉ ၶဝ်မၵ်းမၼ်ႈဝႆႉဝႃႈ ပဵၼ်ၼႃႈလိၼ်ၶဝ်ဢၼ်ၼိုင်ႈသေ ပေႃးလူဝ်ႇမႃး တေၸႂ်ႉဢဵၼ်ႁႅင်းသေ ၵုမ်းၵမ်ၵႂႃႇ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

ထၢၼ်ၽွင်းလူင် ၵၢၼ်ၵႅတ်ႇၵင်ႈ ထၢႆႇဝၢၼ်းဝႃႈ ၼႂ်းၵႃႈ ႁိူဝ်းမိၼ်ၶႄႇၶဝ်ၼၼ်ႉ တႃႇ 20 လမ်းၼႆႉ လႆႈလတ်းၶဝ်ႈမႃးၼႂ်း ၼႃႈတီႈၶိုၵ်ႉတွၼ်း ၽၢႆႇၵႅတ်ႇၵင်ႈၵၢင်ႁၢဝ်ထၢႆႇဝၢၼ်း (ADIZ) ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ ထၢၼ်ၽွင်းလူင် ၵၢၼ်ၵႅတ်ႇၵင်ႈ ထၢႆႇဝၼ်း ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆႉဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းထၢႆႇဝၢၼ်းၼႆႉ လႆႈပႂ်ႉတူၺ်း သၢႆငၢႆမၼ်းသေ လႆႈပွႆႇ ႁိူဝ်းသၢင်ႈၽေႃးပႂ်ႉတူၺ်း၊ လႆႈဢဝ် ႁိူဝ်းတပ်ႉၼမ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉ တမ်းတီႈမၼ်းဝႆႉသေ ၸိူဝ်းပဵၼ် ပိူင်မၢၵ်ႇမိတ်ႉသၢႆး ဢၼ်ဝႆႉတီႈ ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇၼၼ်ႉ လႇႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းတူဝ်ႈတၼ်းဝႆႉ ဝႃႈၼႆႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈ လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် 22 ၼၼ်ႉၵေႃႈ တီႈႁိမ်း ၵုၼ်ထၢႆႇဝၢၼ်းၼၼ်ႉ ၼႂ်းၵႃႈ 24 ၸူဝ်းမူင်း လႆႈၸွပ်ႇႁၼ် ႁိူဝ်းမိၼ်သိုၵ်း 36 လမ်းလႄႈ ၼႂ်းၵႃႈ 24 မူင်း လႆႈပဵၼ် လွင်ႈဢၼ်လႆႈႁၼ် ႁိူဝ်းမိၼ်သိုၵ်းၶႄႇ ၼမ်သေပိူၼ်ႈ တီႈသုတ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တီႈပၢၼ် ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ သၢႆဢိၼ်းဝင်ႇ ဢၼ်လႆႈဢၢမ်းၼၢတ်ႈတမႃး တီႈ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ပီ 2016 ၼၼ်ႉ ၶႄႇၶဝ် လႆႈတိူဝ်းဢီးၼဵၵ်း ထၢႆႇဝၢၼ်းမႃးယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး တီႈပၢင်လိူၵ်ႈ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈထၢႆႇဝၢၼ်း ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းၼႂ်း လိူၼ်ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ ပီၼႆႉၼၼ်ႉ ၵႅမ်ၸွမ်ၸိုင်ႈ လၢႆႇၶျိၼ်ႇတႄႇ ဢၼ်ပဵၼ် ၽူႈၵႅမ် ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈသၢႆ လႆႈဢွင်ႇပႄႉၵႂႃႇလႄႈ လွင်ႈၶဵင်ႈၶႅင် ၼႂ်းၵႄႈၵၢင် ၶႄႇ လႄႈ ထၢႆႇဝၢၼ်း တိူဝ်းသုင်ႇၶိုၼ်ႈမႃးယူႇယဝ်ႉ။ ၶႄႇၶဝ် ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ လၢႆႇ ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၵူၼ်းယိပ်းၵမ်ပၢႆးဝူၼ်ႉၸႅၵ်ႇဢွၵ်ႇ ဢၼ်မီးၽေးၶဵၼ်း ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ လၢႆႇ လႄႈ ၼေႃႇၵႅမ်ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ ႁီႇသျၢဝ်ပီၶိၼ်ႇ တီႈ ပႃႇတီႈ ၵမ်ဢၢမ်းၼၢတ်ႈၼၼ်ႉ ၶဝ်တေတႄႇၼင်ႈလုမ်း ပေႃး လိူၼ်မႄႇ 20 တေမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈလိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် 19 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၶႄႇၶဝ် လႆႈသႄႉသွမ်းၼိူဝ် ၶၢဝ်းတၢင်း ႁီႇသျၢဝ် ဢၼ်ၵႂႃႇႁွတ်ႈတီႈ လုမ်းၵဵဝ်ႇၵပ်းထၢႆႇဝၢၼ်း တီႈ မိူင်းၶျႅၵ်ႉၼၼ်ႉသေ ၶဝ်လၢတ်ႈဝႃႈ ၶၢဝ်းတၢင်းၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ် လွင်ႈယိူင်းဢၢၼ်း တွၼ်ႈတႃႇ ထၢႆႇဝၢၼ်း လွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃသေ မၼ်းဢမ်ႇပဵၼ်လွင်ႈၵမ်ႉၸွႆႈ တွၼ်ႈတႃႇ လွင်ႈငမ်းယဵၼ် လႄႈ လွင်ႈၼိမ်သဝ်း တီႈ ႁွင်ႈၵႅပ်ႈထၢႆႇဝၢၼ်း ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈလိူၼ်ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈႁၼ်ႁိူဝ်းသိုၵ်းၶႄႇ 11 လမ်း တီႈႁိမ်း ၵုၼ်ထၢႆႇဝၢၼ်းသေ ၼႂ်းၵႃႈ ပီၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈဢၼ်လႆႈႁၼ် ႁိူဝ်းၶႄႇ ၼမ်တီႈသုတ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး ယွၼ်ႉပိူင်ႈ လွင်ႈႁိူဝ်းၺွပ်းပႃ ပဵၼ်ၽေးၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉ လႄႈ ဢၼ်လႆႈမီး လွင်ႈၵူၼ်းလုတၢႆၵႂႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈမီး လွင်ႈၶဵင်ႈၶႅင်ႈ မႃး တီႈၼႂ်းၵႄႈ ထၢႆႇဝၢၼ်း လႄႈ ၶႄႇ ယူႇယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 14 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ႁိူဝ်းၸဵဝ်း သပိပူတ်ႉ ဢၼ်ပႃးမႃး ၵူၼ်းသီႇၵေႃႉၼၼ်ႉ လႆႈမႃးပိၼ်ႈ တီႈႁိမ်းမူႇၵုၼ်ၵမ်ႇမၢၼ် ဢၼ်ထၢႆႇဝၢၼ်းၶဝ် ၵုမ်းၵမ်ဝႆႉၼၼ်ႉသေ ၵူၼ်းသွင်ၵေႃႉ လႆႈလုတၢႆ ၵူၼ်းသွင်ၵေႃႉ လႆႈလွတ်ႈၽေးမႃးယဝ်ႉ။ လွင်ႈပဵၼ်ဢၼ်ၼၼ်ႉၼႆႉ မၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈ လွင်ႈၶဵင်ႈၶႅင် ဢၼ်မီးတီႈၼႂ်းၵႄႈ ၶႄႇ လႄႈ ထၢႆႇဝၢၼ်းၼၼ်ႉ တိူဝ်းႁၢႆႉႁႅင်းမႃးယဝ်ႉ။ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ လွင်ႈပဵၼ်ဢၼ်ၼၼ်ႉသေ ၽၢႆႇၶႄႇၶဝ် လႆႈသႄႉသွမ်း ထၢႆႇဝၢၼ်းမႃးသေ ၶဝ်လၢတ်ႈဝႃႈ မၼ်းပဵၼ်လွင်ႈ ယိၼ်းတိူဝ်ႉၶိူၵ်ႈႁႅင်း တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းထုင်ႉလႅဝ် ဢၼ်ယူႇၽၢႆႇပုၼ်ႉ ႁွင်ႈၵႅပ်ႈထၢႆႇဝၢၼ်းၼၼ်ႉ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

ငိူၼ်ႈငဝ်ႈတိုၼ်း

• Agence France-Presse. "Taiwan Detects 30 Chinese Military Planes Around Island: Ministry" — NDTV, April 3, 2024
• The Times of India. "30 Chinese military planes detected around Taiwan within 24 hours" — The Times of India, April 4, 2024
• Apoorna Sharma. "Taiwan tracks 30 Chinese warplanes within 24 hours, prompting regional concerns" — WION, April 3, 2024