Wt/zea/staert

Zeêuws

'n Katte mee opgestoke staert.

Staert van 'n schorpioen.

Vrouwe mee 'n (paeren)staert.

'n Komeet mee staert.

Etymologie

Van Middelnederlands stert (mee variante staert) en Oudnederlands stert van Oergermaons *stertaz. Uutendlienge van Oer-Indo-Europees *sterdos, 'n afgeleide van de wortel *(s)ter- 'stief'.

Omschrievienge

staert m

1. meêsta langwerpig uutende achteran 'n beêstenlief
2. langwerpig, dikkels buugzaem an'angsel in die vurm
   1. 'n opgebonde ende van lang 'aer (ok paerenstaert)
   2. 't 'anvatsel van 't staertpanne
   3. 't vreêd lange uutende van 'n komeet naebie de zunne, bestaende uut aolder'ande stof en verdampt ies
   4. deêl van 'n meulen: verbindiengsstik mee de kru-asse.
3. ies wat t'r achteran komt (van abstracte diengen gezeid)
   • M'n verkêrienge mee kreeg nog 'n staert toen-a'k laeter mee 'eur op 'tzelfde kantoôr moch werke.
4. kleine mens
   • Die nieuwen burgemeêster is ok mae 'n staert eej!

Uutspraek

[stɛː(r)t]

Verbugienge

staerten meêrvoud; staertje, staeretje, stirtsje (Zuud-Bevelands) verkleinwoôrd

Afleiienge

• staerte

Saemenstelliengen

staertebeêntje staer(e)tjesgeld staertkikker staertmusse

staertpanne staertpuut staertwerk

Uutdruksels

• D'r kan gin veugeltje ('aene, 'oen, mosse, muus) z'n staert oplichte/verroere of 'ie is t'rbie, 'ie wil altoos aolles wete
• Z'n staert ommedraoie, vreêd kwaed ore
• An de koeie z'n staert 'ange, Op de koeie (z'n staert) meedoeë, bluve spele, awast ei je niks meer om in te zetten
• Mee 'n dikke staert lôpe, vreêd kwaed weze
• Mee 'n opgestoke staert, kwaed, op 't punt van uutbosten, mee opgetoge zeil
• As 't eêmel mitte staert nae je toeleit (...), as 't je eên keêr tegenzit
• ʼn Dag mee 'n staert, 'n dag daerop je langer moe werke as anders
• ʼn Ure mee 'n staert, meêr as 'n ure (van diengen die feitelijk nie langer 'oeve dure)
• Aopevloôien mit lange staerten, as onzinantwoôrd op de vraeg Wat ete me vandaeg?
• Op staerten lôpe, kort achter mekaore an lôpe, as ganzen
• Eên op z'n staert trappe, beledige, ok op z'n pik trappe
• Eên op z'n staert zitte, achter 'm anzitte, de baos spele
• Eên 'n plume uut z'n staert trokke, iemand in z'n êre raeke, soms ok iemand verlies andoeë

Ontlêniengen in aore taelen

• steert, stēt Neger'ollands

Ziet ok

• kodde

Vertaeliengen

Vertaeliengen

• Afrikaons: stert
• Araobisch: ذَنَب‎ (ḏanab) m, ذَيْل‎ (ḏayl) m
• Braebants: steert enz. (westelijk), start enz. (oôstelijk) m
• Chinees (Mandarijn): 尾巴 (wěibā)
• Duuts: Schwanz m
• Esperanto: vosto
• Frans: queue v
• Westerlauwers Vries: sturt g
  • Hindeloopers: stert
  • Terschelliengs: stet
  • Schiermmonikoôgs: stets
• 'Ebreêuws: זָנָב‎ (zanáv) m
• Hindi: पूंछ (pūñch) v, पूँछ (pū̃ch) v, दुम (dum) v
• 'Ollands: staert (ouwerwes Zuud-'Ollands), steert (Noord-'Ollands, ouwerwes Utrechts), staart (modern Zuud-'Ollands), staort (Amsterdams, modern Utrechts) g

• Iengels: tail
• Italiaons: coda v
• Japans: 尻尾, しっぽ (shippo), 尾 (お, o)
• Latijn: cauda v, penis m (Oudlatijn)
• Limburgs: sjtart, stert enz. m
• Nederlands: staart m
• Nedersaksisch/Platduuts: sta(r)t g/m
• Oôst-Vlaems: stjaert Land-van-Axels, stirt Oôst-Zeêuws-Vlaoms grensgebied m
• Oudgrieks: οὐρά (oura) v, κέρκος (kerkos) m
• Portugees: rabo m, cauda v
• Russisch: хвост (chvost) m
• Spaons: cola v, rabo m
• Stasvries en verwanten: steart, sturt, steert g
• Swahili: mkia kl. 3,4
• West-Vlaems: steirt m

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 922-3

• K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 213

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'staart'