Wt/zea/tand

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands tant en Oudnederlands tant van Oergermaons *tanþuz. Uutendelienge van Oer-Indo-Europees *h₃d-ont-, mee cognaoten in de meêste groepen.

Omschrievienge

tand m

1. bênige uutgroeisels in de mond, bedoeld om eten mee te kauwen en te bieten
2. scherpe punt an bevôbeêld 'n zaege
3. karteltjes an bevôbeêld 'n possegel

Uutspraek

[tɑnt]

Verbugienge

tanden, tannen, tangen, taon (Goerees) meêrvoud; tandje verkleinwoôrd

Saemenstelliengen

eitand oôgtand

snietand tandpiene

Uutdruksels

• dobbele tand, brêjen tand achterin de mond
• D'r tanden stae as d'uzen van de Pekelienge, Kezand, z'ei maer 'n paer tanden in d'r mond
• Da's mae tanden terge, da's vees te weinig van 't lekkere
• Da's nae mien tandje, dat mag ik graeg ete/drienke
• tandje-an (tandje-om) egge (slechte, rieë), raekende-mis egge, ielk joôtje (plekje grond) maer eên keêr egge, tegenover 'aollef-over egge, daerbie je 'n stik van d'n a g'egde grond meeneemt.
• Dat rik m'n achterste tand nie, dat kan 'k zò op Zuud-Bevelands
• Eên 'n tand zetten, lichten, iemand 'n streek andoeë Land-van-Kezands
• Dieën is van d'n tand af, dieën ei z'n tied g'aod Land-van-Kezands

Ontlêniengen in aore taelen

• taan, tan, tant, tand Neger'ollands
  • tan Maegdeneiland-Creooliengels
• tándu Saramaccaons
• tant Skepi

Vertaeliengen

Vertaeliengen

• Nie-taelgebonde: 🦷
• Afrikaons: tand
• Araobisch: سِنّ‎ (sinn) v
• Berbice-Nederlands: aka
• Chinees (Mandarijn): 牙齒, 牙齿 (yáchǐ); 牙 (yá); 齒, 齿 (chǐ)
• Duuts: Zahn m
• Esperanto: dento
• Frans: dent m
• 'Ebreêuws: שֵׁן‎ (sjen) v
• Hindi: दाँत (dā̃t) m
• Iengels: tooth
• Italiaons: dente m
• Japans: 歯 (は, ha)
• Latijn: dens m
• Limburgs: tandj, tand, taand, tank m

• Nederlands: tand m
• Nedersaksisch/Platduuts: tand, taand, Tähn (Duusland), Tän (Plautdietsch) g/m
• Oudgrieks: ὀδούς (odous) m
• Portugees: dente m
• Russisch: зуб (zoeb) m
• Skepi: tant
• Spaons: diente m
• Stasvries en verwanten: tan, tân, tând (Midslands) g
• Swahili: jino kl. 5,6
• Westerlauwers Vries: tosk g
  • Hindeloopers: tak, tósk
  • Schiermonnikoôgs: kiize m, twisk m (verouwerd)
• West-Vlaems: tand m
• Zweeds: tand g

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 966

• K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 218

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'tand'

Nederlands

Etymologie

Ziet bie Zeêuws.

Omschrievienge

tand m

• tand

Uutspraek

[tɑnt]

Verbugienge

tanden meêrvoud, tandje verkleinwoôrd

Saemenstelliengen

eitand hoektand melktand snijtand tandarts tandenstoker

tandhaai tandglazuur tandpasta tandpijn tandrad tandvlees

tandwalvis tandwiel tandwortel voortand zaagtand

Uutdruksels

• de tand des tijds doorstaan, de jaeren rillatief onveranderd deukomme
• de tanden op elkaar zetten, flienk weze
• een tandje hoger, mee 'n bitje meêr inspannienge
• iemand aan de tand voelen, iemand uut'ôre
• met langen tanden eten, mee tegenzin ete
• tot de tanden bewapend, vol mee waepens
• zijn tanden laten zien, z'n macht laete zieë
• zijn tanden stukbijten op iets, wat nie gedae kriege ondanks aolle inspannienge
• zijn tanden zetten in iets, ergest vol mee bezig weze

Afstammeliengen

• tand Afrikaons

Bronnen

• Hans de Groot c.s. (red.), Idioomwoordenboek. Verklaringen en herkomst van uitdrukkingen en gezegden. Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen, 1999: p. 832-4

Zweeds

Etymologie

Over Oudzweeds tan en Oudnoôrds tǫnn van Oergermaons *tanþuz. Ziet vadder bie Zeêuws.

Omschrievienge

tand g

• tand (aolle beteikenissen, dus ok an 'n vurk of op 'n tandwiel)

Uutspraek

[ˈtand]

Verbugienge

	ienkelvoud		meêrvoud
	onbep.	bepaeld	onbep.	bepaeld
nom.	tand	tanden	tändar	tändarna
gen.	tands	tandens	tändars	tändarnas