Wt/zea/'ouwe

Zeêuws

'n 'Ouwe (leste beteikenisse).

Etymologie

werkwoôrd

Over Middelnederlands houden en Oudnederlands haldan van Oergermaons *haldaną, oôrsproenkelijke zin waerschienlijk 'beêsten 'ouwe/'oeje'. Verband mee de wortel *kel- 'opjaege' of z'n homoniem *kel- 'verstoppe' is vògesteld; gin van beide zeker.

werktuug

Van Middelnederlands houwe; 'ang saeme mee 't werkwoôrd houwen dat in 't Zeêuws verdwene is om-at 't deu d-uutvaol goeng saemevalle mee ʼouwe < houden.

aere

Van Middelnederlands (h)auwe, mee typisch Vlaemse hypercorrecte h-.

Omschrievienge

ʼouwe

1. nie weggeve of verkôpe
   • Zukke grôte courgettes krieg je nie verkocht, die 'ouw 'k zelf mae.
2. wat mee j'anden nae 'n plekke brienge en nie loslaete
   • En 'ie 'ieuw z'n eige graeuwe klavieren in 't zunlicht. (Zwemer)
3. iemand (z'n eigen of 'n aor) z'n levenskosten verzurge
   • Sind ulder vaoder gesturve is, moe d'n ouste zeune 't gezin 'ouwe.
4. Telle (in 't spel)
   • Dat 'ouw nie, dat doe nie, dat mag nie nae de regels
5. zelfstandig naemwoôrd v korenaere Land-van-Kezands
6. scheule van koôlzaed
7. werktuug mee 'n lange stele en 'n breêd blad, om mee in de grond te kappen

Uutspraek

[ˈɑu̯ə]

Verbugienge

meêrvoud 'ouwen, verkleinwoôrd 'ouwetje, 'ouwtje

Vervoegienge

infinitief	'ouwe(n)
gerundium	te 'ouwen(e)
tegewoordigen tied	ik 'ouw(e)	oôns 'ouwe(n)
	jie 'ouw(t) ('ouwe)	julder 'ouwe(n)
	'ie 'ouw(t)	'ulder 'ouwe(n)
flejen tied	ik, jie, 'ie 'ieuw, 'ouwde	oôns, julder, 'ulder 'ieuwe(n), 'ouwden
gebieënde wieze	'ouw(t)
onvoltoôid deêlwoôrd	'ouwende
voltoôid deêlwoôrd	ei (g)'ouwe
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia.

Afleiiengen

• 'ouwens
• 'ouwer

Saemenstelliengen

af'ouwe an'ouwe b'ouwe

bie'ouwe 'ouwkindje vast'ouwe

Uutdruksels

• Ao 't 'ouwe toe je 't ao, die kans ao je nie moete ligge laete
• Joengers/meisjes 'ouwe, kinders op je verjaerdag vraege (meugde vanous in 't kroônjaer)
• leven 'ouwe, drukte 'ouwe, lewaoi maeke
• 'ouwe mee, (iemand) verleie mee (wat)
• ʼt 'ouwe mee, gae mee, dikkels zonder dan d'ouwers of aoren d'r wat van wete, ok ʼt an'ouwe mee
• Ik kan 't 'r nie om 'ouwe, ik kan m'n lachen nie in'ouwe
• ʼt 'ouwe op iemand, iemand wè meuge
• ergest t'n 'ouwen komme, ergest terecht komme (letterlijk en figuurlijk)
• 'ouwe van, vee geve om
• Me spele nie om t'ouwen, tegendeêl van spele om 'ouwens
• 'ouwen staon, staende 'ouwe Land-van-Kezands

Dialectvarianten

werkwoôrd

• houwe Goerees, Flakkees
• 'ouwen in Zeêuws-Vlaendere en op oôstelijk Zuud-Beveland

Aore spelliengen

• ouwe (nie an te raejen)
• auwe spellienge vò de beteikenisse 'kôrenaere', angeraeje deu Debrabandere

Ontlêniengen in aore taelen

• hau Berbice-Nederlands
• hou, how Neger'ollands

Vertaelienge

nie afgeve

• Afrikaons: hou
• Araobisch: اِحْتَفَظَ‎ ((i)ḥtafaẓa), أَبْقَى‎ (ʾabqā), أَخَذَ‎ (ʾaẖaḏa)
• Berbice-Nederlands: hau
• Chinees (Mandarijn): 保持 (bǎochí), 保存 (bǎocún)
• Duuts: behalten
• Frans: tenir
• Westerlauwers Vries: hâlde
  • Hindeloopers: haalde
  • Terschelliengs: hôde
  • Schiermonnikoôgs: haude
• Iengels: keep
• Italiaons: tenere

• Japans: 保持する (hoji suru)
• Latijn: tenēre
• Limburgs: hauwe enz., hauwte enz.
• Nederlands: houden
• Nedersaksisch/Platduuts: hollen enz.
• Portugees: manter, guardar
• Russisch: храни́ть (chranítʹ), держа́ть (derzját')
• Spaons: guardar
• Swahili: kuweka
• West-Vlaems: ouden (zeit: oeden)

vast'ouwe

• Afrikaons: hou
• Araobisch: مَسَكَ‎ (masaka)
• Chinees (Mandarijn): 拿 (ná), 持 (chí), 把 (bǎ)
• Duuts: halten, behalten
• Frans: tenir
• Westerlauwers Vries: hâlde, festhâlde
• 'Ebreêuws: הֶחְזִיק‎ (hechzík)
• Hindi: पकड़ना (pakaṛnā), धरना (dharnā)
• 'Ollands: houwe, hauwe (Katwieks)
• Iengels: hold
• Italiaons: tenere

• Japans: 持つ (もつ, motsu), 掴む (つかむ, tsukamu)
• Latijn: tenēre
• Limburgs: vashawwe enz. (ziet ok bove)
• Nederlands: vasthouden, houden
• Nedersaksisch/Platduuts: vasthollen enz.
• Oudgrieks: ἔχω (echoo)
• Portugees: segurar, pegar
• Russisch: держа́ть (derzját')
• Spaons: aguantar, tener
• Swahili: kushikilia
• West-Vlaems: ouden (leest oeden)

werktuug

• Afrikaons: skoffelpik
• Araobisch: مِعْزَقة‎ (miʿzaqa(h))
• Berbice-Nederlands: hawela
• Chinees (Mandarijn): 鋤, 锄 (chú)
• Duuts: Hacke v
• Frans: binette v, houe v
• Westerlauwers Vries: hak g, houk g
• 'Ebreêuws: מעדר‎ (má'der) m
• Iengels: hoe
• Italiaons: zappa v
• Japans: 鍬 (くわ, kuwa)

• Latijn: sarculum o, marra v
• Limburgs: hak v
• Nederlands: hak v, schoffel m
• Neger'ollands: hau
• Oudgrieks: σκαφεῖον (skapheion) o, σκαλίς (skalis) v
• Portugees: enxada v, facholo m (Mozambique)
• Russisch: тя́пка (tjápka) v, моты́га (motýga) v
• Skepi: howela
• Spaons: azada v, azadón v
• Swahili: jembe kl. 5, 6

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 358-60

• K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 128

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Dr. Frans Debrabandere (red.), Zeeuws etymologisch woordenboek. De herkomst van de Zeeuwse woorden. Uutgeverie Atlas, Amsterdam/Antwerpen, 2007: blz. 46

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'houden'