Wt/zea/'emel

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands hemel en Oudnederlands himel van Oergermaons *himilaz (ok *himulaz, *himinaz). Af te leien van d'n Indo-Europese wortel *ḱem- 'bedekke' (daevan ok 'emde en lichaem), awast oôrt dae deu somsten wè an getwufeld.

Omschrievienge

’emel m

1. de lucht, lucht, 't uutspansel wat-a boven je leit a je buten bin
2. 't paradies van 't christendom en somste aore godsdiensten
3. Van alleên op zondag nae kerke te gaen kom je nie in d'n 'emel 'oôr!
4. 't leste vakje op 'n 'ienkelpad, de boge
5. de voôrkante van 'n paererik, op de plekke daer-at 'n in de nikke overgaet (net achter de maenestal)
6. diverse werkwoôrdsvurmen van 'emele, ziet dae.

Uutspraek

[ˈeːmɤɫ ~ ˈeɪmɤɫ]

Verbugienge

'emels, 'emelen (religieus) meêrvoud, 'emeltje verkleinwoôrd

Afleiiengen

• 'emele

Saemenstelliengen

• 'emellicht
• 'emelsbreêd
• hemelval
• 'emelvier
• 'emelvloeiïg

Uutdruksels

• As d'n 'emel vaolt, bin m'r d'r aol onder, maek j'n eige nie zò druk, me zieë wè 'oe of 't gaet; variaoties:
• ...bin m'allemaele doôd
• ...è m'aollemaele 'n blaeuwe (slaep)musse op
• ...è m'aollemaele 'n blaeuw pak an
• ...bin aolle boônstaeken kapot
• ...bin aolle lewerken doôd'

Varianten

• hemel Goerees, Flakkees

Aore schiefwiezen

• emel (gin standaerdspellienge)

Ontlêniengen in aore taelen

• hemel, himun, himul Neger'ollands
  • hemel Maegdeneiland-Creooliengels

Vertaeliengen

Ziet ok bie locht.

paradies

• Afrikaons: hemel
• Araobisch: سَمَاء (samāʾ) v, جَنَّة (ǧanna(h)) v, فِرْدَوْس (firdaws) m/v
• Chinees (Mandarijn): 天國/天国 (tiānguó), 天堂 (tiāntáng), 樂園/乐园 (lèyuán)
• Duuts: Himmel m
• Esperanto: ĉelo
• Frans: ciel m
• 'Ebreêuws: פרדיסא (pardaysa') m
• Hindi: स्वर्ग (svarg) m, जन्नत (jannat) (islamitisch) v
• Iengels: heaven
• Italiaons: cielo m
• Japans: 天国 (てんごく, tengoku), 天堂 (てんどう, tendō), 楽園 (らくえん, rakuen)
• Latijn: caelum o

• Limburgs: hemel, hiemel, hieëmel enz. m
• Nederlands: hemel m
• Oudgrieks: οὐρανός (ouranos) m
• Poôls: niebo o, raj m
• Portugees: céu m
• Russisch: небеса́ (nebesá) o meêrvoud
• Spaons: cielo m
• Swahili: mbiguni kl. 3, 4
• Turks: cennet
• Westerlauwers Vries: himel g
  • Schiermonnikoôgs: hemel m
• West-Vlaems: emel m
• Zweeds: himmel g

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 329

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'hemel'