Wt/kbd/ӏупсэухьын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [ʔʷǝpsɐwǝ'ħǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• ӏу- + [псэу] + [хь] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "ӏупсэухьын"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	ӏупсэухьын
щымыӀэныгъэ:	ӏумыпсэухьын

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьын	уӏупсэухьын	ӏупсэухьын	дыӏупсэухьын	фыӏупсэухьын	ӏупсэухьын(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьын	уӏумыпсэухьын	ӏумыпсэухьын	дыӏумыпсэухьын	фыӏумыпсэухьын	ӏумыпсэухьын(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	ӏупсэухь!	фыӏупсэухь!
щымыӀэныгъэ:	уӏумыпсэухь!	фыӏумыпсэухь!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыӏурепсэухь	уӏурепсэухь	ӏурепсэухь	дыӏурепсэухь	фыӏурепсэухь	ӏурепсэухь
щымыӀэныгъэ:	сыӏуремыпсэухь	уӏуремыпсэухь	ӏуремыпсэухь	дыӏуремыпсэухь	фыӏуремыпсэухь	ӏуремыпсэухь

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏуопсэухь(ыр)	уӏуопсэухь(ыр)	ӏуопсэухь(ыр)	дыӏуопсэухь(ыр)	фыӏуопсэухь(ыр)	ӏуопсэухь(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьыркъым	уӏупсэухьыркъым	ӏупсэухьыркъым	дыӏупсэухьыркъым	фыӏупсэухьыркъым	ӏупсэухьы(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьырт	уӏупсэухьырт	ӏупсэухьырт	дыӏупсэухьырт	фыӏупсэухьырт	ӏупсэухьырт / ӏупсэухьхэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьыртэкъым	уӏупсэухьыртэкъым	ӏупсэухьыртэкъым	дыӏупсэухьыртэкъым	фыӏупсэухьыртэкъым	ӏупсэухьыртэкъым / ӏупсэухьхэртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьащ	уӏупсэухьащ	ӏупсэухьащ	дыӏупсэухьащ	фыӏупсэухьащ	ӏупсэухьа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьакъым	уӏупсэухьакъым	ӏупсэухьакъым	дыӏупсэухьакъым	фыӏупсэухьакъым	ӏупсэухьа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьат	уӏупсэухьат	ӏупсэухьат	дыӏупсэухьат	фыӏупсэухьат	ӏупсэухьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьатэкъым	уӏупсэухьатэкъым	ӏупсэухьатэкъым	дыӏупсэухьатэкъым	фыӏупсэухьатэкъым	ӏупсэухьа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьыгъащ	уӏупсэухьыгъащ	ӏупсэухьыгъащ	дыӏупсэухьыгъащ	фыӏупсэухьыгъащ	ӏупсэухьыгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьыгъакъым	уӏупсэухьыгъакъым	ӏупсэухьыгъакъым	дыӏупсэухьыгъакъым	фыӏупсэухьыгъакъым	ӏупсэухьыгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьыгъат	уӏупсэухьыгъат	ӏупсэухьыгъат	дыӏупсэухьыгъат	фыӏупсэухьыгъат	ӏупсэухьыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьыгъатэкъым	уӏупсэухьыгъатэкъым	ӏупсэухьыгъатэкъым	дыӏупсэухьыгъатэкъым	фыӏупсэухьыгъатэкъым	ӏупсэухьыгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэӏуа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьщ	уӏупсэухьщ	ӏупсэухьщ	дыӏупсэухьщ	фыӏупсэухьщ	ӏупсэухь(хэ)щ
блэкӀа гъэӏуа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухькъым	уӏупсэухькъым	ӏупсэухькъым	дыӏупсэухькъым	фыӏупсэухькъым	ӏупсэухь(хэ)къым
блэкӀа гъэӏуа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьт	уӏупсэухьт	ӏупсэухьт	дыӏупсэухьт	фыӏупсэухьт	ӏупсэухь(хэ)т
блэкӀа гъэӏуа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьтэкъым	уӏупсэухьтэкъым	ӏупсэухьтэкъым	дыӏупсэухьтэкъым	фыӏупсэухьтэкъым	ӏупсэухь(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьынщ	уӏупсэухьынщ	ӏупсэухьынщ	дыӏупсэухьынщ	фыӏупсэухьынщ	ӏупсэухьын(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьынкъым	уӏупсэухьынкъым	ӏупсэухьынкъым	дыӏупсэухьынкъым	фыӏупсэухьынкъым	ӏупсэухьын(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьынущ	уӏупсэухьынущ	ӏупсэухьынущ	дыӏупсэухьынущ	фыӏупсэухьынущ	ӏупсэухьыну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьынукъым	уӏупсэухьынукъым	ӏупсэухьынукъым	дыӏупсэухьынукъым	фыӏупсэухьынукъым	ӏупсэухьыну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьрэ	уӏупсэухьрэ	ӏупсэухьрэ	дыӏупсэухьрэ	фыӏупсэухьрэ	ӏупсэухь(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьыркъэ	уӏупсэухьыркъэ	ӏупсэухьыркъэ	дыӏупсэухьыркъэ	фыӏупсэухьыркъэ	ӏупсэухьыркъэ / ӏупсэухьхэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьырт	уӏупсэухьырт	ӏупсэухьырт	дыӏупсэухьырт	фыӏупсэухьырт	ӏупсэухьырт / ӏупсэухьхэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьыртэкъэ	уӏупсэухьыртэкъэ	ӏупсэухьыртэкъэ	дыӏупсэухьыртэкъэ	фыӏупсэухьыртэкъэ	ӏупсэухьыртэкъэ / ӏупсэухьхэртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьа	уӏупсэухьа	ӏупсэухьа	дыӏупсэухьа	фыӏупсэухьа	ӏупсэухьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьакъэ	уӏупсэухьакъэ	ӏупсэухьакъэ	дыӏупсэухьакъэ	фыӏупсэухьакъэ	ӏупсэухьа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьат	уӏупсэухьат	ӏупсэухьат	дыӏупсэухьат	фыӏупсэухьат	ӏупсэухьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьатэкъэ	уӏупсэухьатэкъэ	ӏупсэухьатэкъэ	дыӏупсэухьатэкъэ	фыӏупсэухьатэкъэ	ӏупсэухьа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьыгъа	уӏупсэухьыгъа	ӏупсэухьыгъа	дыӏупсэухьыгъа	фыӏупсэухьыгъа	ӏупсэухьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьыгъакъэ	уӏупсэухьыгъакъэ	ӏупсэухьыгъакъэ	дыӏупсэухьыгъакъэ	фыӏупсэухьыгъакъэ	ӏупсэухьыгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьыгъат	уӏупсэухьыгъат	ӏупсэухьыгъат	дыӏупсэухьыгъат	фыӏупсэухьыгъат	ӏупсэухьыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьыгъатэкъэ	уӏупсэухьыгъатэкъэ	ӏупсэухьыгъатэкъэ	дыӏупсэухьыгъатэкъэ	фыӏупсэухьыгъатэкъэ	ӏупсэухьыгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэӏуа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухь	уӏупсэухь	ӏупсэухь	дыӏупсэухь	фыӏупсэухь	ӏупсэухь(хэ)
блэкӀа гъэӏуа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухькъэ	уӏупсэухькъэ	ӏупсэухькъэ	дыӏупсэухькъэ	фыӏупсэухькъэ	ӏупсэухь(хэ)къэ
блэкӀа гъэӏуа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьт	уӏупсэухьт	ӏупсэухьт	дыӏупсэухьт	фыӏупсэухьт	ӏупсэухь(хэ)т
блэкӀа гъэӏуа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьтэкъэ	уӏупсэухьтэкъэ	ӏупсэухьтэкъэ	дыӏупсэухьтэкъэ	фыӏупсэухьтэкъэ	ӏупсэухь(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьын	уӏупсэухьын	ӏупсэухьын	дыӏупсэухьын	фыӏупсэухьын	ӏупсэухьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьынкъэ	уӏупсэухьынкъэ	ӏупсэухьынкъэ	дыӏупсэухьынкъэ	фыӏупсэухьынкъэ	ӏупсэухьын(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьыну	уӏупсэухьыну	ӏупсэухьыну	дыӏупсэухьыну	фыӏупсэухьыну	ӏупсэухьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьынукъэ	уӏупсэухьынукъэ	ӏупсэухьынукъэ	дыӏупсэухьынукъэ	фыӏупсэухьынукъэ	ӏупсэухьыну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьмэ	уӏупсэухьмэ	ӏупсэухьмэ	дыӏупсэухьмэ	фыӏупсэухьмэ	ӏупсэухь(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьмэ	уӏумыпсэухьмэ	ӏумыпсэухьмэ	дыӏумыпсэухьмэ	фыӏумыпсэухьмэ	ӏумыпсэухь(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьамэ	уӏупсэухьамэ	ӏупсэухьамэ	дыӏупсэухьамэ	фыӏупсэухьамэ	ӏупсэухьа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьамэ	уӏумыпсэухьамэ	ӏумыпсэухьамэ	дыӏумыпсэухьамэ	фыӏумыпсэухьамэ	ӏумыпсэухьа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьыгъамэ	уӏупсэухьыгъамэ	ӏупсэухьыгъамэ	дыӏупсэухьыгъамэ	фыӏупсэухьыгъамэ	ӏупсэухьыгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьыгъамэ	уӏумыпсэухьыгъамэ	ӏумыпсэухьыгъамэ	дыӏумыпсэухьыгъамэ	фыӏумыпсэухьыгъамэ	ӏумыпсэухьыгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьынмэ	уӏупсэухьынмэ	ӏупсэухьынмэ	дыӏупсэухьынмэ	фыӏупсэухьынмэ	ӏупсэухьын(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьынмэ	уӏумыпсэухьынмэ	ӏумыпсэухьынмэ	дыӏумыпсэухьынмэ	фыӏумыпсэухьынмэ	ӏумыпсэухьын(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьынумэ	уӏупсэухьынумэ	ӏупсэухьынумэ	дыӏупсэухьынумэ	фыӏупсэухьынумэ	ӏупсэухьыну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьынумэ	уӏумыпсэухьынумэ	ӏумыпсэухьынумэ	дыӏумыпсэухьынумэ	фыӏумыпсэухьынумэ	ӏумыпсэухьыну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьтэмэ	уӏупсэухьтэмэ	ӏупсэухьтэмэ	дыӏупсэухьтэмэ	фыӏупсэухьтэмэ	ӏупсэухь(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьтэмэ	уӏумыпсэухьтэмэ	ӏумыпсэухьтэмэ	дыӏумыпсэухьтэмэ	фыӏумыпсэухьтэмэ	ӏумыпсэухь(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьатэмэ	уӏупсэухьатэмэ	ӏупсэухьатэмэ	дыӏупсэухьатэмэ	фыӏупсэухьатэмэ	ӏупсэухьа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьатэмэ	уӏумыпсэухьатэмэ	ӏумыпсэухьатэмэ	дыӏумыпсэухьатэмэ	фыӏумыпсэухьатэмэ	ӏумыпсэухьа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьыгъатэмэ	уӏупсэухьыгъатэмэ	ӏупсэухьыгъатэмэ	дыӏупсэухьыгъатэмэ	фыӏупсэухьыгъатэмэ	ӏупсэухьыгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьыгъатэмэ	уӏумыпсэухьыгъатэмэ	ӏумыпсэухьыгъатэмэ	дыӏумыпсэухьыгъатэмэ	фыӏумыпсэухьыгъатэмэ	ӏумыпсэухьыгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьынтэмэ	уӏупсэухьынтэмэ	ӏупсэухьынтэмэ	дыӏупсэухьынтэмэ	фыӏупсэухьынтэмэ	ӏупсэухьын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьынтэмэ	уӏумыпсэухьынтэмэ	ӏумыпсэухьынтэмэ	дыӏумыпсэухьынтэмэ	фыӏумыпсэухьынтэмэ	ӏумыпсэухьын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьынутэмэ	уӏупсэухьынутэмэ	ӏупсэухьынутэмэ	дыӏупсэухьынутэмэ	фыӏупсэухьынутэмэ	ӏупсэухьыну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьынутэмэ	уӏумыпсэухьынутэмэ	ӏумыпсэухьынутэмэ	дыӏумыпсэухьынутэмэ	фыӏумыпсэухьынутэмэ	ӏумыпсэухьыну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьынт	уӏупсэухьынт	ӏупсэухьынт	дыӏупсэухьынт	фыӏупсэухьынт	ӏупсэухьын(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьынтэкъым	уӏупсэухьынтэкъым	ӏупсэухьынтэкъым	дыӏупсэухьынтэкъым	фыӏупсэухьынтэкъым	ӏупсэухьын(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьынут	уӏупсэухьынут	ӏупсэухьынут	дыӏупсэухьынут	фыӏупсэухьынут	ӏупсэухьыну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьынутэкъым	уӏупсэухьынутэкъым	ӏупсэухьынутэкъым	дыӏупсэухьынутэкъым	фыӏупсэухьынутэкъым	ӏупсэухьыну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьми	уӏупсэухьми	ӏупсэухьми	дыӏупсэухьми	фыӏупсэухьми	ӏупсэухь(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьми	уӏумыпсэухьми	ӏумыпсэухьми	дыӏумыпсэухьми	фыӏумыпсэухьми	ӏумыпсэухь(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьами	уӏупсэухьами	ӏупсэухьами	дыӏупсэухьами	фыӏупсэухьами	ӏупсэухьа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьами	уӏумыпсэухьами	ӏумыпсэухьами	дыӏумыпсэухьами	фыӏумыпсэухьами	ӏумыпсэухьа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьыгъами	уӏупсэухьыгъами	ӏупсэухьыгъами	дыӏупсэухьыгъами	фыӏупсэухьыгъами	ӏупсэухьыгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьыгъами	уӏумыпсэухьыгъами	ӏумыпсэухьыгъами	дыӏумыпсэухьыгъами	фыӏумыпсэухьыгъами	ӏумыпсэухьыгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьынми	уӏупсэухьынми	ӏупсэухьынми	дыӏупсэухьынми	фыӏупсэухьынми	ӏупсэухьын(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьынми	уӏумыпсэухьынми	ӏумыпсэухьынми	дыӏумыпсэухьынми	фыӏумыпсэухьынми	ӏумыпсэухьын(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьынуми	уӏупсэухьынуми	ӏупсэухьынуми	дыӏупсэухьынуми	фыӏупсэухьынуми	ӏупсэухьыну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьынуми	уӏумыпсэухьынуми	ӏумыпсэухьынуми	дыӏумыпсэухьынуми	фыӏумыпсэухьынуми	ӏумыпсэухьыну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьтэми	уӏупсэухьтэми	ӏупсэухьтэми	дыӏупсэухьтэми	фыӏупсэухьтэми	ӏупсэухь(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьтэми	уӏумыпсэухьтэми	ӏумыпсэухьтэми	дыӏумыпсэухьтэми	фыӏумыпсэухьтэми	ӏумыпсэухь(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьатэми	уӏупсэухьатэми	ӏупсэухьатэми	дыӏупсэухьатэми	фыӏупсэухьатэми	ӏупсэухьа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьатэми	уӏумыпсэухьатэми	ӏумыпсэухьатэми	дыӏумыпсэухьатэми	фыӏумыпсэухьатэми	ӏумыпсэухьа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьыгъатэми	уӏупсэухьыгъатэми	ӏупсэухьыгъатэми	дыӏупсэухьыгъатэми	фыӏупсэухьыгъатэми	ӏупсэухьыгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьыгъатэми	уӏумыпсэухьыгъатэми	ӏумыпсэухьыгъатэми	дыӏумыпсэухьыгъатэми	фыӏумыпсэухьыгъатэми	ӏумыпсэухьыгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьынтэми	уӏупсэухьынтэми	ӏупсэухьынтэми	дыӏупсэухьынтэми	фыӏупсэухьынтэми	ӏупсэухьын(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьынтэми	уӏумыпсэухьынтэми	ӏумыпсэухьынтэми	дыӏумыпсэухьынтэми	фыӏумыпсэухьынтэми	ӏумыпсэухьын(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьынутэми	уӏупсэухьынутэми	ӏупсэухьынутэми	дыӏупсэухьынутэми	фыӏупсэухьынутэми	ӏупсэухьыну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьынутэми	уӏумыпсэухьынутэми	ӏумыпсэухьынутэми	дыӏумыпсэухьынутэми	фыӏумыпсэухьынутэми	ӏумыпсэухьыну(хэ)тэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьаи	уӏупсэухьаи	ӏупсэухьаи	дыӏупсэухьаи	фыӏупсэухьаи	ӏупсэухьаи
щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьакъыми	уӏупсэухьакъыми	ӏупсэухьакъыми	дыӏупсэухьакъыми	фыӏупсэухьакъыми	ӏупсэухьакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьащэрэт	уӏупсэухьащэрэт	ӏупсэухьащэрэт	дыӏупсэухьащэрэт	фыӏупсэухьащэрэт	ӏупсэухьащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сыӏумыпсэухьащэрэт	уӏумыпсэухьащэрэт	ӏумыпсэухьащэрэт	дыӏумыпсэухьащэрэт	фыӏумыпсэухьащэрэт	ӏумыпсэухьащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьагъэнщ	уӏупсэухьагъэнщ	ӏупсэухьагъэнщ	дыӏупсэухьагъэнщ	фыӏупсэухьагъэнщ	ӏупсэухьагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьагъэнкъым	уӏупсэухьагъэнкъым	ӏупсэухьагъэнкъым	дыӏупсэухьагъэнкъым	фыӏупсэухьагъэнкъым	ӏупсэухьагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьагъэнт	уӏупсэухьагъэнт	ӏупсэухьагъэнт	дыӏупсэухьагъэнт	фыӏупсэухьагъэнт	ӏупсэухьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьагъэнтэкъым	уӏупсэухьагъэнтэкъым	ӏупсэухьагъэнтэкъым	дыӏупсэухьагъэнтэкъым	фыӏупсэухьагъэнтэкъым	ӏупсэухьагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьагъэн	уӏупсэухьагъэн	ӏупсэухьагъэн	дыӏупсэухьагъэн	фыӏупсэухьагъэн	ӏупсэухьагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьагъэнкъэ	уӏупсэухьагъэнкъэ	ӏупсэухьагъэнкъэ	дыӏупсэухьагъэнкъэ	фыӏупсэухьагъэнкъэ	ӏупсэухьагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьагъэнт	уӏупсэухьагъэнт	ӏупсэухьагъэнт	дыӏупсэухьагъэнт	фыӏупсэухьагъэнт	ӏупсэухьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьагъэнтэкъэ	уӏупсэухьагъэнтэкъэ	ӏупсэухьагъэнтэкъэ	дыӏупсэухьагъэнтэкъэ	фыӏупсэухьагъэнтэкъэ	ӏупсэухьагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьагъэнпсэухь	уӏупсэухьагъэнпсэухь	ӏупсэухьагъэнпсэухь	дыӏупсэухьагъэнпсэухь	фыӏупсэухьагъэнпсэухь	ӏупсэухьагъэнпсэухь
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьагъэнукъым	уӏупсэухьагъэнукъым	ӏупсэухьагъэнукъым	дыӏупсэухьагъэнукъым	фыӏупсэухьагъэнукъым	ӏупсэухьагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьагъэнут	уӏупсэухьагъэнут	ӏупсэухьагъэнут	дыӏупсэухьагъэнут	фыӏупсэухьагъэнут	ӏупсэухьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьагъэнутэкъым	уӏупсэухьагъэнутэкъым	ӏупсэухьагъэнутэкъым	дыӏупсэухьагъэнутэкъым	фыӏупсэухьагъэнутэкъым	ӏупсэухьагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьагъэну	уӏупсэухьагъэну	ӏупсэухьагъэну	дыӏупсэухьагъэну	фыӏупсэухьагъэну	ӏупсэухьагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьагъэнукъэ	уӏупсэухьагъэнукъэ	ӏупсэухьагъэнукъэ	дыӏупсэухьагъэнукъэ	фыӏупсэухьагъэнукъэ	ӏупсэухьагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьагъэнут	уӏупсэухьагъэнут	ӏупсэухьагъэнут	дыӏупсэухьагъэнут	фыӏупсэухьагъэнут	ӏупсэухьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыӏупсэухьагъэнутэкъэ	уӏупсэухьагъэнутэкъэ	ӏупсэухьагъэнутэкъэ	дыӏупсэухьагъэнутэкъэ	фыӏупсэухьагъэнутэкъэ	ӏупсэухьагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыӏупсэухь	уӏупсэухь	ӏупсэухь	дыӏупсэухь	фыӏупсэухь	ӏупсэухь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыӏумыпсэухь	уӏумыпсэухь	ӏумыпсэухь	дыӏумыпсэухь	фыӏумыпсэухь	ӏумыпсэухь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыӏупсэухьа	уӏупсэухьа	ӏупсэухьа	дыӏупсэухьа	фыӏупсэухьа	ӏупсэухьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыӏумыпсэухьа	уӏумыпсэухьа	ӏумыпсэухьа	дыӏумыпсэухьа	фыӏумыпсэухьа	ӏумыпсэухьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыӏупсэухьыгъа	уӏупсэухьыгъа	ӏупсэухьыгъа	дыӏупсэухьыгъа	фыӏупсэухьыгъа	ӏупсэухьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыӏумыпсэухьыгъа	уӏумыпсэухьыгъа	ӏумыпсэухьыгъа	дыӏумыпсэухьыгъа	фыӏумыпсэухьыгъа	ӏумыпсэухьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыӏупсэухьын	уӏупсэухьын	ӏупсэухьын	дыӏупсэухьын	фыӏупсэухьын	ӏупсэухьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыӏумыпсэухьын	уӏумыпсэухьын	ӏумыпсэухьын	дыӏумыпсэухьын	фыӏумыпсэухьын	ӏумыпсэухьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыӏупсэухьыну	уӏупсэухьыну	ӏупсэухьыну	дыӏупсэухьыну	фыӏупсэухьыну	ӏупсэухьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыӏумыпсэухьыну	уӏумыпсэухьыну	ӏумыпсэухьыну	дыӏумыпсэухьыну	фыӏумыпсэухьыну	ӏумыпсэухьыну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыӏупсэухь	узэрыӏупсэухь	зэрыӏупсэухь	дызэрыӏупсэухь	фызэрыӏупсэухь	зэрыӏупсэухь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыӏумыпсэухь	узэрыӏумыпсэухь	зэрыӏумыпсэухь	дызэрыӏумыпсэухь	фызэрыӏумыпсэухь	зэрыӏумыпсэухь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыӏупсэухьа	узэрыӏупсэухьа	зэрыӏупсэухьа	дызэрыӏупсэухьа	фызэрыӏупсэухьа	зэрыӏупсэухьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыӏумыпсэухьа	узэрыӏумыпсэухьа	зэрыӏумыпсэухьа	дызэрыӏумыпсэухьа	фызэрыӏумыпсэухьа	зэрыӏумыпсэухьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыӏупсэухьыгъа	узэрыӏупсэухьыгъа	зэрыӏупсэухьыгъа	дызэрыӏупсэухьыгъа	фызэрыӏупсэухьыгъа	зэрыӏупсэухьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыӏумыпсэухьыгъа	узэрыӏумыпсэухьыгъа	зэрыӏумыпсэухьыгъа	дызэрыӏумыпсэухьыгъа	фызэрыӏумыпсэухьыгъа	зэрыӏумыпсэухьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыӏупсэухьын	узэрыӏупсэухьын	зэрыӏупсэухьын	дызэрыӏупсэухьын	фызэрыӏупсэухьын	зэрыӏупсэухьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыӏумыпсэухьын	узэрыӏумыпсэухьын	зэрыӏумыпсэухьын	дызэрыӏумыпсэухьын	фызэрыӏумыпсэухьын	зэрыӏумыпсэухьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыӏупсэухьыну	узэрыӏупсэухьыну	зэрыӏупсэухьыну	дызэрыӏупсэухьыну	фызэрыӏупсэухьыну	зэрыӏупсэухьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыӏумыпсэухьыну	узэрыӏумыпсэухьыну	зэрыӏумыпсэухьыну	дызэрыӏумыпсэухьыну	фызэрыӏумыпсэухьыну	зэрыӏумыпсэухьыну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыӏупсэухь	ущыӏупсэухь	щыӏупсэухь	дыщыӏупсэухь	фыщыӏупсэухь	щыӏупсэухь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыӏумыпсэухь	ущыӏумыпсэухь	щыӏумыпсэухь	дыщыӏумыпсэухь	фыщыӏумыпсэухь	щыӏумыпсэухь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыӏупсэухьа	ущыӏупсэухьа	щыӏупсэухьа	дыщыӏупсэухьа	фыщыӏупсэухьа	щыӏупсэухьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыӏумыпсэухьа	ущиӏумыпсэухьа	щыӏумыпсэухьа	дыщыӏумыпсэухьа	фыщыӏумыпсэухьа	щыӏумыпсэухьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыӏупсэухьыгъа	ущыӏупсэухьыгъа	щыӏупсэухьыгъа	дыщыӏупсэухьыгъа	фыщыӏупсэухьыгъа	щыӏупсэухьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыӏумыпсэухьыгъа	ущыӏумыпсэухьыгъа	щыӏумыпсэухьыгъа	дыщыӏумыпсэухьыгъа	фыщыӏумыпсэухьыгъа	щыӏумыпсэухьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыӏупсэухьын	ущыӏупсэухьын	щыӏупсэухьын	дыщыӏупсэухьын	фыщыӏупсэухьын	щыӏупсэухьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыӏумыпсэухьын	ущыӏупсэухьын	щыӏумыпсэухьын	дыщыӏумыпсэухьын	фыщыӏумыпсэухьын	щыӏумыпсэухьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыӏупсэухьыну	ущыӏупсэухьыну	щыӏупсэухьыну	дыщыӏупсэухьыну	фыщыӏупсэухьыну	щыӏупсэухьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыӏумыпсэухьыну	ущыӏумыпсэухьыну	щыӏумыпсэухьыну	дыщыӏумыпсэухьыну	фыщыӏумыпсэухьыну	щыӏумыпсэухьыну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздыӏупсэухь	уздыӏупсэухь	здыӏупсэухь	дыздыӏупсэухь	фыздыӏупсэухь	здыӏупсэухь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыӏумыпсэухь	уздыӏумыпсэухь	здыӏумыпсэухь	дыздыӏумыпсэухь	фыздыӏумыпсэухь	здыӏумыпсэухь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыӏупсэухьа	уздыӏупсэухьа	здыӏупсэухьа	дыздыӏупсэухьа	фыздыӏупсэухьа	здыӏупсэухьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыӏумыпсэухьа	уздыӏумыпсэухьа	здыӏумыпсэухьа	дыздыӏумыпсэухьа	фыздыӏумыпсэухьа	здыӏумыпсэухьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыӏупсэухьыгъа	уздыӏупсэухьыгъа	здыӏупсэухьыгъа	дыздыӏупсэухьыгъа	фыздыӏупсэухьыгъа	здыӏупсэухьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыӏумыпсэухьыгъа	уздыӏумыпсэухьыгъа	здыӏумыпсэухьыгъа	дыздыӏумыпсэухьыгъа	фыздыӏумыпсэухьыгъа	здыӏумыпсэухьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыӏупсэухьын	уздыӏупсэухьын	здыӏупсэухьын	дыздыӏупсэухьын	фыздыӏупсэухьын	здыӏупсэухьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыӏумыпсэухьын	уздыӏумыпсэухьын	здыӏумыпсэухьын	дыздыӏумыпсэухьын	фыздыӏумыпсэухьын	здыӏумыпсэухьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыӏупсэухьыну	уздыӏупсэухьыну	здыӏупсэухьыну	дыздыӏупсэухьыну	фыздыӏупсэухьыну	здыӏупсэухьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыӏумыпсэухьыну	уздыӏумыпсэухьыну	здыӏумыпсэухьыну	дыздыӏумыпсэухьыну	фыздыӏумыпсэухьыну	здыӏумыпсэухьыну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыӏупсэухь	ущӀыӏупсэухь	щӀыӏупсэухь	дыщӀыӏупсэухь	фыщӀыӏупсэухь	щӀыӏупсэухь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыӏумыпсэухь	ущӀыӏумыпсэухь	щӀыӏумыпсэухь	дыщӀыӏумыпсэухь	фыщӀыӏумыпсэухь	щӀыӏумыпсэухь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыӏупсэухьа	ущӀыӏупсэухьӀэпсэухьа	щӀыӏупсэухьа	дыщӀыӏупсэухьа	фыщӀыӏупсэухьа	щӀыӏупсэухьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыӏумыпсэухьа	ущӀыӏумыпсэухьа	щӀыӏумыпсэухьа	дыщӀыӏумыпсэухьа	фыщӀыӏумыпсэухьа	щӀыӏумыпсэухьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыӏупсэухьыгъа	ущӀыӏупсэухьыгъа	щӀыӏупсэухьыгъа	дыщӀыӏупсэухьыгъа	фыщӀыӏупсэухьыгъа	щӀыӏупсэухьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыӏумыпсэухьыгъа	ущӀыӏумыпсэухьыгъа	щӀыӏумыпсэухьыгъа	дыщӀыӏумыпсэухьыгъа	фыщӀыӏумыпсэухьыгъа	щӀыӏумыпсэухьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыӏупсэухьын	ущӀыӏупсэухьын	щӀыӏупсэухьын	дыщӀыӏупсэухьын	фыщӀыӏупсэухьын	щӀыӏупсэухьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыӏумыпсэухьын	ущӀыӏумыпсэухьын	щӀыӏумыпсэухьын	дыщӀыӏумыпсэухьын	фыщӀыӏумыпсэухьын	щӀыӏумыпсэухьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыӏупсэухьыну	ущӀыӏупсэухьыну	щӀыӏупсэухьыну	дыщӀыӏупсэухьыну	фыщӀыӏупсэухьыну	щӀыӏупсэухьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыӏумыпсэухьыну	ущӀыӏумыпсэухьыну	щӀыӏумыпсэухьыну	дыщӀыӏумыпсэухьыну	фыщӀыӏумыпсэухьыну	щӀыӏумыпсэухьыну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыӏупсэухьу	уӏупсэухьу	ӏупсэухьу	дыӏупсэухьу	фыӏупсэухьу	ӏупсэухь(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыӏумыпсэухьу	уӏумыпсэухьу	ӏумыпсэухьу	дыӏумыпсэухьу	фыӏумыпсэухьу	ӏумыпсэухь(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыӏупсэухьауэ	уӏупсэухьауэ	ӏупсэухьауэ	дыӏупсэухьауэ	фыӏупсэухьауэ	ӏупсэухьауэ / ӏупсэухьахэу
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыӏумыпсэухьауэ	уӏумыпсэухьауэ	ӏумыпсэухьауэ	дыӏумыпсэухьауэ	фыӏумыпсэухьауэ	ӏумыпсэухьауэ / ӏумыпсэухьахэу
-урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыӏупсэухьурэ	уӏупсэухьурэ	ӏупсэухьурэ	дыӏупсэухьурэ	фыӏупсэухьурэ	ӏупсэухь(хэ)урэ
-урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сыӏумыпсэухьурэ	уӏумыпсэухьурэ	ӏумыпсэухьурэ	дыӏумыпсэухьурэ	фыӏумыпсэухьурэ	ӏумыпсэухь(хэ)урэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	сыпӏуопсэухь	сыӏуопсэухь	--	сыфӏуопсэухь	саӏуопсэухь
уэ	усӏуопсэухь	--	уӏуопсэухь	утӏуопсэухь	--	уаӏуопсэухь
ар	сӏуопсэухь	пӏуопсэухь	ӏуопсэухь	тӏуопсэухь	фӏуопсэухь	яӏуопсэухь
дэ	--	дыпӏуопсэухь	дыӏуопсэухь	--	дыфӏуопсэухь	даӏуопсэухь
фэ	фысӏуопсэухь	--	фыӏуопсэухь	фытӏуопсэухь	--	фаӏуопсэухь
ахэр	сӏуопсэухь(хэ)	пӏуопсэухь(хэ)	ӏуопсэухь(хэ)	тӏуопсэухь(хэ)	фӏуопсэухь(хэ)	яӏуопсэухь(хэ)

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Заӏу бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[псэухь]	[псэухь]ыр	--	[псэухь]хэр
Эргативнэ:	[псэухь]	[псэухь]ым	--	[псэухь]хэм
Послеложнэ:	[псэухь]кӀэ	[псэухь]ымкӀэ	[псэухь]хэкӀэ	[псэухь]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[псэухь]у	[псэухь]ырауэ	[псэухь]хэу	[псэухь]хэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Заӏу бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[псэухь]а	[псэухь]ар	--	[псэухь]ахэр
Эргативнэ:	[псэухь]а	[псэухь]ам	--	[псэухь]ахэм
Послеложнэ:	[псэухь]акӀэ	[псэухь]амкӀэ	[псэухь]ахэкӀэ	[псэухь]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[псэухь]ауэ	[псэухь]арауэ	[псэухь]ахэу	[псэухь]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Заӏу бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[псэухь]ын	[псэухь]ыныр	--	[псэухь]ынхэр
Эргативнэ:	[псэухь]ын	[псэухь]ыным	--	[псэухь]ынхэм
Послеложнэ:	[псэухь]ынкӀэ	[псэухь]ынымкӀэ	[псэухь]ынхэкӀэ	[псэухь]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[псэухь]ыну	[псэухь]ынырауэ	[псэухь]ынхэу	[псэухь]ынхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Заӏу бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[псэухь]ыну	[псэухь]ынур	--	[псэухь]ынухэр
Эргативнэ:	[псэухь]ыну	[псэухь]ынум	--	[псэухь]ынухэм
Послеложнэ:	[псэухь]ынукӀэ	[псэухь]ынумкӀэ	[псэухь]ынухэкӀэ	[псэухь]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[псэухь]ынууэ	[псэухь]ынурауэ	[псэухь]ынухэу	[псэухь]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Зыгуэрым и Ӏуфэм, и гупэм деж щыпсэун.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Псы Ӏуфэм Ӏупсэухьын.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• ӏупсэухьын: live, reside or dwell near sth
• Псы Ӏуфэм Ӏупсэухьын: live on the river bank.

УРЫСЫБЗЭ

• ӏупсэухьын: жить около чего-л.
• Псы Ӏуфэм Ӏупсэухьын: жить на берегу реки

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.