АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ПЛЪЫФЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [ʔʷǝv]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [Ӏув]
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | Ӏув | Ӏувыр | -- | Ӏувхэр |
Эргативнэ: | Ӏув | Ӏувым | -- | Ӏувхэм |
Послеложнэ: | ӀувкӀэ | ӀувымкӀэ | ӀувхэкӀэ | ӀувхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | Ӏуву | Ӏувырауэ | Ӏувхэу | Ӏувхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Зыгуэрым тетыр куэду щытын (п. п. шхьэц, удз с. ху.).
- МыпӀащӀэ, гъум.
- Пшэр, тӀымыщ, и фэм щыз.
- Кхъулэ куэд зыхэлъ е пцӀапцӀэу щыт ткӀуаткӀуэ.
- Куэд, куэду зэхэт.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Щхьэц Ӏув.
- Набдзэ Ӏув.
- Мыл Ӏув.
- ЛӀы Ӏув.
- Шатэ Ӏув.
- Гуп Ӏув.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- ӏув: 1. thick, dense (for example, a forest, hair) 2. thick (for example, a wall) 3. fat, obese (about a person) 4. thick, not watery or liquid (for example, soup) 5. numerous, quantitatively large
- Щхьэц Ӏув: thick hair
- Набдзэ Ӏув: thick brows
- Мыл Ӏув: thick ice
- ЛӀы Ӏув: a fat man
- Шатэ Ӏув: thick sour cream
- Гуп Ӏув: numerous group
УРЫСЫБЗЭ
- ӏув: 1. густой (напр. о лесе, волосах) 2. толстый (напр. о стене) 3. полный, толстый (о человеке) 4. густой, не жидкий (напр. суп) 5. многочисленный, количественно большой
- Щхьэц Ӏув: густые волосы
- Набдзэ Ӏув: густые брови
- Мыл Ӏув: толстый лёд
- ЛӀы Ӏув: толстый человек
- Шатэ Ӏув: густая сметана
- Гуп Ӏув: многочисленная группа
псалъафэ зэпыщӀахэр
Гу Ӏув
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: an unfeeling heart, hard-hearted Урысыбзэ: бесчувственное сердцы Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Фэ Ӏув
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: 1. thick-skinned (about a person) 2. patient, hardy (about a person) Урысыбзэ: 1. толстокожый (о человеке) 2. терпеливый, выносливый (о человеке) Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.