Wt/kbd/щӏэщӏэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [ɕʹɐ'ɕʹɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• щӀэ- + [щӀ] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "щӏэщӏэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	щӏэщӀэн
щымыӀэныгъэ:	щӏэмыщӀэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэн	щӏэпщӀэн	щӏищӀэн	щӏэтщӀэн	щӏэфщӀэн	щӏащӀэн
щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэн	щӏумыщӀэн	щӏимыщӀэн	щӏэдмыщӀэн	щӏэвмыщӀэн	щӏамыщӀэн

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	щӏэщӀэ!	щӏэфщӀэ!
щымыӀэныгъэ:	щӏумыщӀэ!	щӏэвмыщӀэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	сыщӏрещӀэ	ущӏрещӀэ	щӏрещӀэ	дыщӏрещӀэ	фыщӏрещӀэ	щӏрещӀэ
щымыӀэныгъэ:	сыщӏремыщӀэ	ущӏремыщӀэ	щӏремыщӀэ	дыщӏремыщӀэ	фыщӏремыщӀэ	щӏремыщӀэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏызощӀэ(р)	щӏыбощӀэ(р)	щӏещӀэ(р)	щӏыдощӀэ(р)	щӏывощӀэ(р)	щӏащӀэ(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэркъым	щӏэпщӀэркъым	щӏищӀэркъым	щӏэтщӀэркъым	щӏэфщӀэркъым	щӏащӀэркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэрт	щӏэпщӀэрт	щӏищӀэрт	щӏэтщӀэрт	щӏэфщӀэрт	щӏащӀэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэртэкъым	щӏэпщӀэртэкъым	щӏищӀэртэкъым	щӏэтщӀэртэкъым	щӏэфщӀэртэкъым	щӏащӀэртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀащ	щӏэпщӀащ	щӏищӀащ	щӏэтщӀащ	щӏэфщӀащ	щӏащӀащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀакъым	щӏэпщӀакъым	щӏищӀакъым	щӏэтщӀакъым	щӏэфщӀакъым	щӏащӀакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀат	щӏэпщӀат	щӏищӀат	щӏэтщӀат	щӏэфщӀат	щӏащӀат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀатэкъым	щӏэпщӀатэкъым	щӏищӀатэкъым	щӏэтщӀатэкъым	щӏэфщӀатэкъым	щӏащӀатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъащ	щӏэпщӀэгъащ	щӏищӀэгъащ	щӏэтщӀэгъащ	щӏэфщӀэгъащ	щӏащӀэгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъакъым	щӏэпщӀэгъакъым	щӏищӀэгъакъым	щӏэтщӀэгъакъым	щӏэфщӀэгъакъым	щӏащӀэгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъат	щӏэпщӀэгъат	щӏищӀэгъат	щӏэтщӀэгъат	щӏэфщӀэгъат	щӏащӀэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъатэкъым	щӏэпщӀэгъатэкъым	щӏищӀэгъатэкъым	щӏэтщӀэгъатэкъым	щӏэфщӀэгъатэкъым	щӏащӀэгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэщ	щӏэпщӀэщ	щӏищӀэщ	щӏэтщӀэщ	щӏэфщӀэщ	щӏащӀэщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэкъым	щӏэпщӀэкъым	щӏищӀэкъым	щӏэтщӀэкъым	щӏэфщӀэкъым	щӏащӀэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэт	щӏэпщӀэт	щӏищӀэт	щӏэтщӀэт	щӏэфщӀэт	щӏащӀэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэтэкъым	щӏэпщӀэтэкъым	щӏищӀэтэкъым	щӏэтщӀэтэкъым	щӏэфщӀэтэкъым	щӏащӀэтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнщ	щӏэпщӀэнщ	щӏищӀэнщ	щӏэтщӀэнщ	щӏэфщӀэнщ	щӏащӀэнщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнкъым	щӏэпщӀэнкъым	щӏищӀэнкъым	щӏэтщӀэнкъым	щӏэфщӀэнкъым	щӏащӀэнкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнущ	щӏэпщӀэнущ	щӏищӀэнущ	щӏэтщӀэнущ	щӏэфщӀэнущ	щӏащӀэнущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнукъым	щӏэпщӀэнукъым	щӏищӀэнукъым	щӏэтщӀэнукъым	щӏэфщӀэнукъым	щӏащӀэнукъым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэрэ	щӏэпщӀэрэ	щӏищӀэрэ	щӏэтщӀэрэ	щӏэфщӀэрэ	щӏащӀэрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэркъэ	щӏэпщӀэркъэ	щӏищӀэркъэ	щӏэтщӀэркъэ	щӏэфщӀэркъэ	щӏащӀэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэрт	щӏэпщӀэрт	щӏищӀэрт	щӏэтщӀэрт	щӏэфщӀэрт	щӏащӀэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэртэкъэ	щӏэпщӀэртэкъэ	щӏищӀэртэкъэ	щӏэтщӀэртэкъэ	щӏэфщӀэртэкъэ	щӏащӀэртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀа	щӏэпщӀа	щӏищӀа	щӏэтщӀа	щӏэфщӀа	щӏащӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀакъэ	щӏэпщӀакъэ	щӏищӀакъэ	щӏэтщӀакъэ	щӏэфщӀакъэ	щӏащӀакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀат	щӏэпщӀат	щӏищӀат	щӏэтщӀат	щӏэфщӀат	щӏащӀат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀатэкъэ	щӏэпщӀатэкъэ	щӏищӀатэкъэ	щӏэтщӀатэкъэ	щӏэфщӀатэкъэ	щӏащӀатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъа	щӏэпщӀэгъа	щӏищӀэгъа	щӏэтщӀэгъа	щӏэфщӀэгъа	щӏащӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:	щӏэсщӀэгъакъэ	щӏэпщӀэгъакъэ	щӏищӀэгъакъэ	щӏэтщӀэгъакъэ	щӏэфщӀэгъакъэ	щӏащӀэгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъат	щӏэпщӀэгъат	щӏищӀэгъат	щӏэтщӀэгъат	щӏэфщӀэгъат	щӏащӀэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъатэкъэ	щӏэпщӀэгъатэкъэ	щӏищӀэгъатэкъэ	щӏэтщӀэгъатэкъэ	щӏэфщӀэгъатэкъэ	щӏащӀэгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэ	щӏэпщӀэ	щӏищӀэ	щӏэтщӀэ	щӏэфщӀэ	щӏащӀэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэкъэ	щӏэпщӀэкъэ	щӏищӀэкъэ	щӏэтщӀэкъэ	щӏэфщӀэкъэ	щӏащӀэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэт	щӏэпщӀэт	щӏищӀэт	щӏэтщӀэт	щӏэфщӀэт	щӏащӀэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэтэкъэ	щӏэпщӀэтэкъэ	щӏищӀэтэкъэ	щӏэтщӀэтэкъэ	щӏэфщӀэтэкъэ	щӏащӀэтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэн	щӏэпщӀэн	щӏищӀэн	щӏэтщӀэн	щӏэфщӀэн	щӏащӀэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнкъэ	щӏэпщӀэнкъэ	щӏищӀэнкъэ	щӏэтщӀэнкъэ	щӏэфщӀэнкъэ	щӏащӀэнкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэну	щӏэпщӀэну	щӏищӀэну	щӏэтщӀэну	щӏэфщӀэну	щӏащӀэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнукъэ	щӏэпщӀэнукъэ	щӏищӀэнукъэ	щӏэтщӀэнукъэ	щӏэфщӀэнукъэ	щӏащӀэнукъэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэмэ	щӏэпщӀэмэ	щӏищӀэмэ	щӏэтщӀэмэ	щӏэфщӀэмэ	щӏащӀэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэмэ	щӏумыщӀэмэ	щӏимыщӀэмэ	щӏэдмыщӀэмэ	щӏэвмыщӀэмэ	щӏамыщӀэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀамэ	щӏэпщӀамэ	щӏищӀамэ	щӏэтщӀамэ	щӏэфщӀамэ	щӏащӀамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀамэ	щӏумыщӀамэ	щӏимыщӀамэ	щӏэдмыщӀамэ	щӏэвмыщӀамэ	щӏамыщӀамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъамэ	щӏэпщӀэгъамэ	щӏищӀэгъамэ	щӏэтщӀэгъамэ	щӏэфщӀэгъамэ	щӏащӀэгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэгъамэ	щӏумыщӀэгъамэ	щӏимыщӀэгъамэ	щӏэдмыщӀэгъамэ	щӏэвмыщӀэгъамэ	щӏамыщӀэгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнмэ	щӏэпщӀэнмэ	щӏищӀэнмэ	щӏэтщӀэнмэ	щӏэфщӀэнмэ	щӏащӀэнмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнмэ	щӏумыщӀэнмэ	щӏимыщӀэнмэ	щӏэдмыщӀэнмэ	щӏэвмыщӀэнмэ	щӏамыщӀэнмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнумэ	щӏэпщӀэнумэ	щӏищӀэнумэ	щӏэтщӀэнумэ	щӏэфщӀэнумэ	щӏащӀэнумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнумэ	щӏумыщӀэнумэ	щӏимыщӀэнумэ	щӏэдмыщӀэнумэ	щӏэвмыщӀэнумэ	щӏамыщӀэнумэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэтэмэ	щӏэпщӀэтэмэ	щӏищӀэтэмэ	щӏэтщӀэтэмэ	щӏэфщӀэтэмэ	щӏащӀэтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэтэмэ	щӏумыщӀэтэмэ	щӏимыщӀэтэмэ	щӏэдмыщӀэтэмэ	щӏэвмыщӀэтэмэ	щӏамыщӀэтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀатэмэ	щӏэпщӀатэмэ	щӏищӀатэмэ	щӏэтщӀатэмэ	щӏэфщӀатэмэ	щӏащӀатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀатэмэ	щӏумыщӀатэмэ	щӏимыщӀатэмэ	щӏэдмыщӀатэмэ	щӏэвмыщӀатэмэ	щӏамыщӀатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъатэмэ	щӏэпщӀэгъатэмэ	щӏищӀэгъатэмэ	щӏэтщӀэгъатэмэ	щӏэфщӀэгъатэмэ	щӏащӀэгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэгъатэмэ	щӏумыщӀэгъатэмэ	щӏимыщӀэгъатэмэ	щӏэдмыщӀэгъатэмэ	щӏэвмыщӀэгъатэмэ	щӏамыщӀэгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнтэмэ	щӏэпщӀэнтэмэ	щӏищӀэнтэмэ	щӏэтщӀэнтэмэ	щӏэфщӀэнтэмэ	щӏащӀэнтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнтэмэ	щӏумыщӀэнтэмэ	щӏимыщӀэнтэмэ	щӏэдмыщӀэнтэмэ	щӏэвмыщӀэнтэмэ	щӏамыщӀэнтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнутэмэ	щӏэпщӀэнутэмэ	щӏищӀэнутэмэ	щӏэтщӀэнутэмэ	щӏэфщӀэнутэмэ	щӏащӀэнутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнутэмэ	щӏумыщӀэнутэмэ	щӏимыщӀэнутэмэ	щӏэдмыщӀэнутэмэ	щӏэвмыщӀэнутэмэ	щӏамыщӀэнутэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнт	щӏэпщӀэнт	щӏищӀэнт	щӏэтщӀэнт	щӏэфщӀэнт	щӏащӀэнт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнтэкъым	щӏэпщӀэнтэкъым	щӏищӀэнтэкъым	щӏэтщӀэнтэкъым	щӏэфщӀэнтэкъым	щӏащӀэнтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнут	щӏэпщӀэнут	щӏищӀэнут	щӏэтщӀэнут	щӏэфщӀэнут	щӏащӀэнут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнутэкъым	щӏэпщӀэнутэкъым	щӏищӀэнутэкъым	щӏэтщӀэнутэкъым	щӏэфщӀэнутэкъым	щӏащӀэнутэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэми	щӏэпщӀэми	щӏищӀэми	щӏэтщӀэми	щӏэфщӀэми	щӏащӀэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэми	щӏумыщӀэми	щӏимыщӀэми	щӏэдмыщӀэми	щӏэвмыщӀэми	щӏамыщӀэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀами	щӏэпщӀами	щӏищӀами	щӏэтщӀами	щӏэфщӀами	щӏащӀами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀами	щӏумыщӀами	щӏимыщӀами	щӏэдмыщӀами	щӏэвмыщӀами	щӏамыщӀами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъами	щӏэпщӀэгъами	щӏищӀэгъами	щӏэтщӀэгъами	щӏэфщӀэгъами	щӏащӀэгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэгъами	щӏумыщӀэгъами	щӏимыщӀэгъами	щӏэдмыщӀэгъами	щӏэвмыщӀэгъами	щӏамыщӀэгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнми	щӏэпщӀэнми	щӏищӀэнми	щӏэтщӀэнми	щӏэфщӀэнми	щӏащӀэнми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнми	щӏумыщӀэнми	щӏимыщӀэнми	щӏэдмыщӀэнми	щӏэвмыщӀэнми	щӏамыщӀэнми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнуми	щӏэпщӀэнуми	щӏищӀэнуми	щӏэтщӀэнуми	щӏэфщӀэнуми	щӏащӀэнуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнуми	щӏумыщӀэнуми	щӏимыщӀэнуми	щӏэдмыщӀэнуми	щӏэвмыщӀэнуми	щӏамыщӀэнуми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэтэми	щӏэпщӀэтэми	щӏищӀэтэми	щӏэтщӀэтэми	щӏэфщӀэтэми	щӏащӀэтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэтэми	щӏумыщӀэтэми	щӏимыщӀэтэми	щӏэдмыщӀэтэми	щӏэвмыщӀэтэми	щӏамыщӀэтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀатэми	щӏэпщӀатэми	щӏищӀатэми	щӏэтщӀатэми	щӏэфщӀатэми	щӏащӀатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀатэми	щӏумыщӀатэми	щӏимыщӀатэми	щӏэдмыщӀатэми	щӏэвмыщӀатэми	щӏамыщӀатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъатэми	щӏэпщӀэгъатэми	щӏищӀэгъатэми	щӏэтщӀэгъатэми	щӏэфщӀэгъатэми	щӏащӀэгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэгъатэми	щӏумыщӀэгъатэми	щӏимыщӀэгъатэми	щӏэдмыщӀэгъатэми	щӏэвмыщӀэгъатэми	щӏамыщӀэгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнтэми	щӏэпщӀэнтэми	щӏищӀэнтэми	щӏэтщӀэнтэми	щӏэфщӀэнтэми	щӏащӀэнтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнтэми	щӏумыщӀэнтэми	щӏимыщӀэнтэми	щӏэдмыщӀэнтэми	щӏэвмыщӀэнтэми	щӏамыщӀэнтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнутэми	щӏэпщӀэнутэми	щӏищӀэнутэми	щӏэтщӀэнутэми	щӏэфщӀэнутэми	щӏащӀэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнутэми	щӏумыщӀэнутэми	щӏимыщӀэнутэми	щӏэдмыщӀэнутэми	щӏэвмыщӀэнутэми	щӏамыщӀэнутэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀаи	щӏэпщӀаи	щӏищӀаи	щӏэтщӀаи	щӏэфщӀаи	щӏащӀаи
щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀакъыми	щӏэпщӀакъыми	щӏищӀакъыми	щӏэтщӀакъыми	щӏэфщӀакъыми	щӏащӀакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀащэрэт	щӏэпщӀащэрэт	щӏищӀащэрэт	щӏэтщӀащэрэт	щӏэфщӀащэрэт	щӏащӀащэрэт
щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀащэрэт	щӏумыщӀащэрэт	щӏимыщӀащэрэт	щӏэдмыщӀащэрэт	щӏэвмыщӀащэрэт	щӏамыщӀащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнщ	щӏэпщӀагъэнщ	щӏищӀагъэнщ	щӏэтщӀагъэнщ	щӏэфщӀагъэнщ	щӏащӀагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнкъым	щӏэпщӀагъэнкъым	щӏищӀагъэнкъым	щӏэтщӀагъэнкъым	щӏэфщӀагъэнкъым	щӏащӀагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнт	щӏэпщӀагъэнт	щӏищӀагъэнт	щӏэтщӀагъэнт	щӏэфщӀагъэнт	щӏащӀагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнтэкъым	щӏэпщӀагъэнтэкъым	щӏищӀагъэнтэкъым	щӏэтщӀагъэнтэкъым	щӏэфщӀагъэнтэкъым	щӏащӀагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэн	щӏэпщӀагъэн	щӏищӀагъэн	щӏэтщӀагъэн	щӏэфщӀагъэн	щӏащӀагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнкъэ	щӏэпщӀагъэнкъэ	щӏищӀагъэнкъэ	щӏэтщӀагъэнкъэ	щӏэфщӀагъэнкъэ	щӏащӀагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнт	щӏэпщӀагъэнт	щӏищӀагъэнт	щӏэтщӀагъэнт	щӏэфщӀагъэнт	щӏащӀагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнтэкъэ	щӏэпщӀагъэнтэкъэ	щӏищӀагъэнтэкъэ	щӏэтщӀагъэнтэкъэ	щӏэфщӀагъэнтэкъэ	щӏащӀагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнущ	щӏэпщӀагъэнущ	щӏищӀагъэнущ	щӏэтщӀагъэнущ	щӏэфщӀагъэнущ	щӏащӀагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнукъым	щӏэпщӀагъэнукъым	щӏищӀагъэнукъым	щӏэтщӀагъэнукъым	щӏэфщӀагъэнукъым	щӏащӀагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнут	щӏэпщӀагъэнут	щӏищӀагъэнут	щӏэтщӀагъэнут	щӏэфщӀагъэнут	щӏащӀагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнутэкъым	щӏэпщӀагъэнутэкъым	щӏищӀагъэнутэкъым	щӏэтщӀагъэнутэкъым	щӏэфщӀагъэнутэкъым	щӏащӀагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэну	щӏэпщӀагъэну	щӏищӀагъэну	щӏэтщӀагъэну	щӏэфщӀагъэну	щӏащӀагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнукъэ	щӏэпщӀагъэнукъэ	щӏищӀагъэнукъэ	щӏэтщӀагъэнукъэ	щӏэфщӀагъэнукъэ	щӏащӀагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнут	щӏэпщӀагъэнут	щӏищӀагъэнут	щӏэтщӀагъэнут	щӏэфщӀагъэнут	щӏащӀагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнутэкъэ	щӏэпщӀагъэнутэкъэ	щӏищӀагъэнутэкъэ	щӏэтщӀагъэнутэкъэ	щӏэфщӀагъэнутэкъэ	щӏащӀагъэнутэкъэ

Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӏэзыщӀэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзымыщӀэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӏэзыщӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзымыщӀа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӏэзыщӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзымыщӀэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	щӏэзыщӀэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзымыщӀэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	щӏэзыщӀэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзымыщӀэну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀэ	щӏэпщӀэ	щӏищӀэ	щӏэтщӀэ	щӏэфщӀэ	щӏащӀэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀэ	щӏумыщӀэ	щӏимыщӀэ	щӏэдмыщӀэ	щӏэвмыщӀэ	щӏамыщӀэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀа	щӏэпщӀа	щӏищӀа	щӏэтщӀа	щӏэфщӀа	щӏащӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀа	щӏумыщӀа	щӏимыщӀа	щӏэдмыщӀа	щӏэвмыщӀа	щӏамыщӀа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀэгъа	щӏэпщӀэгъа	щӏищӀэгъа	щӏэтщӀэгъа	щӏэфщӀэгъа	щӏащӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀэгъа	щӏумыщӀэгъа	щӏимыщӀэгъа	щӏэдмыщӀэгъа	щӏэвмыщӀэгъа	щӏамыщӀэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀэн	щӏэпщӀэн	щӏищӀэн	щӏэтщӀэн	щӏэфщӀэн	щӏащӀэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀэн	щӏумыщӀэн	щӏимыщӀэн	щӏэдмыщӀэн	щӏэвмыщӀэн	щӏамыщӀэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀэну	щӏэпщӀэну	щӏищӀэну	щӏэтщӀэну	щӏэфщӀэну	щӏащӀэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀэну	щӏумыщӀэну	щӏимыщӀэну	щӏэдмыщӀэну	щӏэвмыщӀэну	щӏамыщӀэну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӏэщӀэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэмыщӀэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӏэщӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэмыщӀа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӏэщӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэмыщӀэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	щӏэщӀэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэмыщӀэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	щӏэщӀэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэмыщӀэну

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зэрыщӏэсщӀэ	зэрыщӏэпщӀэ	зэрыщӏищӀэ	зэрыщӏэтщӀэ	зэрыщӏэфщӀэ	зэрыщӏащӀэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыщӏэзмыщӀэ	зэрыщӏумыщӀэ	зэрыщӏимыщӀэ	зэрыщӏэдмыщӀэ	зэрыщӏэвмыщӀэ	зэрыщӏамыщӀэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрыщӏэсщӀа	зэрыщӏэпщӀа	зэрыщӏищӀа	зэрыщӏэтщӀа	зэрыщӏэфщӀа	зэрыщӏащӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыщӏэзмыщӀа	зэрыщӏумыщӀа	зэрыщӏимыщӀа	зэрыщӏэдмыщӀа	зэрыщӏэвмыщӀа	зэрамыщӀа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрыщӏэсщӀэгъа	зэрыщӏэпщӀэгъа	зэрыщӏищӀэгъа	зэрыщӏэтщӀэгъа	зэрыщӏэфщӀэгъа	зэрыщӏащӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыщӏэзмыщӀэгъа	зэрыщӏумыщӀэгъа	зэрыщӏимыщӀэгъа	зэрыщӏэдмыщӀэгъа	зэрыщӏэвмыщӀэгъа	зэрыщӏамыщӀэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыщӏэсщӀэн	зэрыщӏэпщӀэн	зэрыщӏищӀэн	зэрыщӏэтщӀэн	зэрыщӏэфщӀэн	зэрыщӏащӀэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыщӏэзмыщӀэн	зэрыщӏумыщӀэн	зэрыщӏимыщӀэн	зэрыщӏэдмыщӀэн	зэрыщӏэвмыщӀэн	зэрыщӏамыщӀэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыщӏэсщӀэну	зэрыщӏэпщӀэну	зэрыщӏищӀэну	зэрыщӏэтщӀэну	зэрыщӏэфщӀэну	зэрыщӏащӀэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыщӏэзмыщӀэну	зэрыщӏумыщӀэну	зэрыщӏимыщӀэну	зэрыщӏэдмыщӀэну	зэрыщӏэвмыщӀэну	зэрыщӏамыщӀэну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щыщӏэсщӀэ	щыщӏэпщӀэ	щыщӏищӀэ	щыщӏэтщӀэ	щыщӏэфщӀэ	щыщӏащӀэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щыщӏэзмыщӀэ	щыщӏумыщӀэ	щыщӏимыщӀэ	щыщӏэдмыщӀэ	щыщӏэвмыщӀэ	щыщӏамыщӀэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щыщӏэсщӀа	щыщӏэпщӀа	щыщӏищӀа	щыщӏэтщӀа	щыщӏэфщӀа	щыщӏащӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щыщӏэзмыщӀа	щыщӏумыщӀа	щыщӏимыщӀа	щыщӏэдмыщӀа	щыщӏэвмыщӀа	щыщӏамыщӀа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щыщӏэсщӀэгъа	щыщӏэпщӀэгъа	щыщӏищӀэгъа	щыщӏэтщӀэгъа	щыщӏэфщӀэгъа	щыщӏащӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щыщӏэзмыщӀэгъа	щыщӏумыщӀэгъа	щыщӏимыщӀэгъа	щыщӏэдмыщӀэгъа	щыщӏэвмыщӀэгъа	щыщӏамыщӀэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыщӏэсщӀэн	щыщӏэпщӀэн	щыщӏищӀэн	щыщӏэтщӀэн	щыщӏэфщӀэн	щыщӏащӀэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щыщӏэзмыщӀэн	щыщӏумыщӀэн	щыщӏимыщӀэн	щыщӏэдмыщӀэн	щыщӏэвмыщӀэн	щыщӏамыщӀэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыщӏэсщӀэну	щыщӏэпщӀэну	щыщӏищӀэну	щыщӏэтщӀэну	щыщӏэфщӀэну	щыщӏащӀэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щыщӏэзмыщӀэну	щыщӏумыщӀэну	щыщӏимыщӀэну	щыщӏэдмыщӀэну	щыщӏэвмыщӀэну	щыщӏамыщӀэну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	здыщӏэсщӀэ	здыщӏэпщӀэ	здыщӏищӀэ	здыщӏэтщӀэ	здыщӏэфщӀэ	здыщӏащӀэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	здыщӏэзмыщӀэ	здыщӏумыщӀэ	здыщӏимыщӀэ	здыщӏэдмыщӀэ	здыщӏэвмыщӀэ	здыщӏамыщӀэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здыщӏэсщӀа	здыщӏэпщӀа	здыщӏищӀа	здыщӏэтщӀа	здыщӏэфщӀа	здыщӏащӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здыщӏэзмыщӀа	здыщӏумыщӀа	здыщӏимыщӀа	здыщӏэдмыщӀа	здыщӏэвмыщӀа	здыщӏамыщӀа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здыщӏэсщӀэгъа	здыщӏэпщӀэгъа	здыщӏищӀэгъа	здыщӏэтщӀэгъа	здыщӏэфщӀэгъа	здыщӏащӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здыщӏэзмыщӀэгъа	здыщӏумыщӀэгъа	здыщӏимыщӀэгъа	здыщӏэдмыщӀэгъа	здыщӏэвмыщӀэгъа	здыщӏамыщӀэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здыщӏэсщӀэн	здыщӏэпщӀэн	здыщӏищӀэн	здыщӏэтщӀэн	здыщӏэфщӀэн	здыщӏащӀэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здыщӏэзмыщӀэн	здыщӏумыщӀэн	здыщӏимыщӀэн	здыщӏэдмыщӀэн	здыщӏэвмыщӀэн	здыщӏамыщӀэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здыщӏэсщӀэну	здыщӏэпщӀэну	здыщӏищӀэну	здыщӏэтщӀэну	здыщӏэфщӀэну	здыщӏащӀэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здыщӏэзмыщӀэну	здыщӏумыщӀэну	здыщӏимыщӀэну	здыщӏэдмыщӀэну	здыщӏэвмыщӀэну	здыщӏамыщӀэну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӀыщӏэсщӀэ	щӀыщӏэпщӀэ	щӀыщӏищӀэ	щӀыщӏэтщӀэ	щӀыщӏэфщӀэ	щӀыщӏащӀэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыщӏэзмыщӀэ	щӀыщӏумыщӀэ	щӀыщӏимыщӀэ	щӀыщӏэдмыщӀэ	щӀыщӏэвмыщӀэ	щӀыщӏамыщӀэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀыщӏэсщӀа	щӀыщӏэпщӀа	щӀыщӏищӀа	щӀыщӏэтщӀа	щӀыщӏэфщӀа	щӀщӏащӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыщӏэзмыщӀа	щӀыщӏумыщӀа	щӀыщӏимыщӀа	щӀыщӏэдмыщӀа	щӀыщӏэвмыщӀа	щӀыщӏамыщӀа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀыщӏэсщӀэгъа	щӀэщӏэпщӀэгъа	щӀыщӏищӀэгъа	щӀэщӏэтщӀэгъа	щӀэщӏэфщӀэгъа	щӀыщӏащӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыщӏэзмыщӀэгъа	щӀыщӏумыщӀэгъа	щӀыщӏимыщӀэгъа	щӀыщӏэдмыщӀэгъа	щӀыщӏэвмыщӀэгъа	щӀыщӏамыщӀэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀыщӏэсщӀэн	щӀыщӏэпщӀэн	щӀыщӏищӀэн	щӀыщӏэтщӀэн	щӀыщӏэфщӀэн	щӀыщӏащӀэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыщӏэзмыщӀэн	щӀыщӏумыщӀэн	щӀыщӏимыщӀэн	щӀыщӏэдмыщӀэн	щӀыщӏэвмыщӀэн	щӀыщӏамыщӀэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀыщӏэсщӀэну	щӀыщӏэпщӀэну	щӀыщӏищӀэну	щӀыщӏэтщӀэну	щӀыщӏэфщӀэну	щӀыщӏащӀэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыщӏэзмыщӀэну	щӀыщӏумыщӀэну	щӀыщӏимыщӀэну	щӀыщӏэдмыщӀэну	щӀыщӏэвмыщӀэну	щӀыщӏамыщӀэну

Деепричастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀэу	щӏэпщӀэу	щӏищӀэу	щӏэтщӀэу	щӏэфщӀэу	щӏащӀэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀэу	щӏумыщӀэу	щӏимыщӀэу	щӏэдмыщӀэу	щӏэвмыщӀэу	щӏамыщӀэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀауэ	щӏэпщӀауэ	щӏищӀауэ	щӏэтщӀауэ	щӏэфщӀауэ	щӏащӀауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀауэ	щӏумыщӀауэ	щӏимыщӀауэ	щӏэдмыщӀауэ	щӏэвмыщӀауэ	щӏамыщӀауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀэурэ	щӏэпщӀэурэ	щӏищӀэурэ	щӏэтщӀэурэ	щӏэфщӀэурэ	щӏащӀэурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀэурэ	щӏумыщӀэурэ	щӏимыщӀэурэ	щӏэдмыщӀэурэ	щӏэвмыщӀэурэ	щӏамыщӀэурэ

ит зэман щыӀэныгъэ фащэ: подлежащэ + прямой дополненэ + Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
			подлежащэ СЭ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
прямой дополненэ
сэ
уэ			ущӏызощӀэ			уащӏызощӀэ
ар		пщӏызощӀэ	щӏызощӀэ		фщӏызощӀэ	ящӏызощӀэ
дэ
фэ			фыщӏызощӀэ			фащӏызощӀэ
ахэр		пщӏызощӀэ(хэ)	щӏызощӀэ(хэ)		фщӏызощӀэ(хэ	ящӏызощӀэ(хэ)
			подлежащэ УЭ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
прямой дополненэ
сэ			сыщӏыбощӀэ			сащӏыбощӀэ
уэ
ар	сщӏыбощӀэ		щӏыбощӀэ	тщӏыбощӀэ		ящӏыбощӀэ
дэ			дыщӏыбощӀэ			дащӏыбощӀэ
фэ
ахэр	сщӏыбощӀэ(хэ)		щӏыбощӀэ(хэ)	тщӏыбощӀэ(хэ)		ящӏыбощӀэ(хэ)
			подлежащэ АБЫ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
прямой дополненэ
сэ		сыпщӏещӀэ	сыщӏещӀэ		сыфщӏещӀэ	сащӏещӀэ
уэ	усщӏещӀэ		ущӏещӀэ	утщӏещӀэ		уащӏещӀэ
ар	сщӏещӀэ	пщӏещӀэ	щӏещӀэ	тщӏещӀэ	фщӏещӀэ	ящӏещӀэ
дэ		дыпщӏещӀэ	дыщӏещӀэ		дыфщӏещӀэ	дащӏещӀэ
фэ	фысщӏещӀэ		фыщӏещӀэ	фытщӏещӀэ		фащӏещӀэ
ахэр	сщӏещӀэ(хэ)	пщӏещӀэ(хэ)	щӏещӀэ(хэ)	тщӏещӀэ(хэ)	фщӏещӀэ(хэ)	ящӏещӀэ(хэ)
			подлежащэ ДЭ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
прямой дополненэ
сэ
уэ			ущӏыдощӀэ			уащӏыдощӀэ
ар		пщӏыдощӀэ	щӏыдощӀэ		фщӏыдощӀэ	ящӏыдощӀэ
дэ
фэ			фыщӏыдощӀэ			фащӏыдощӀэ
ахэр		пщӏыдощӀэ(хэ)	щӏыдощӀэ(хэ)		фщӏыдощӀэ(хэ)	ящӏыдощӀэ(хэ)
			подлежащэ ФЭ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
прямой дополненэ
сэ			сыщӏывощӀэ			сащӏывощӀэ
уэ
ар	сщӏывощӀэ		щӏывощӀэ	тщӏывощӀэ		ящӏывощӀэ
дэ			дыщӏывощӀэ			дащӏывощӀэ
фэ
ахэр	сщӏывощӀэ(хэ)		щӏывощӀэ(хэ)	тщӏывощӀэ(хэ)		ящӏывощӀэ(хэ)
			подлежащэ АБЫХЭМ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
прямой дополненэ
сэ		сыпщӏащӀэ	сыщӏащӀэ		сыфщӏащӀэ	сащӏащӀэ
уэ	усщӏащӀэ		ущӏащӀэ	утщӏащӀэ		уащӏащӀэ
ар	сщӏащӀэ	пщӏащӀэ	щӏащӀэ	тщӏащӀэ	фщӏащӀэ	ящӏащӀэ
дэ		дыпщӏащӀэ	дыщӏащӀэ		дыфщӏащӀэ	дащӏащӀэ
фэ	фысщӏащӀэ		фыщӏащӀэ	фытщӏащӀэ		фащӏащӀэ
ахэр	сщӏащӀэ(хэ)	пщӏащӀэ(хэ)	щӏащӀэ(хэ)	тщӏащӀэ(хэ)	фщӏащӀэ(хэ)	ящӏащӀэ(хэ)

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щӀ]э	[щӀ]эр	--	[щӀ]эхэр
Эргативнэ:	[щӀ]э	[щӀ]эм	--	[щӀ]эхэм
Послеложнэ:	[щӀ]экӀэ	[щӀ]эмкӀэ	[щӀ]эхэкӀэ	[щӀ]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[щӀ]эу	[щӀ]эрауэ	[щӀ]эхэу	[щӀ]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щӀ]а	[щӀ]ар	--	[щӀ]ахэр
Эргативнэ:	[щӀ]а	[щӀ]ам	--	[щӀ]ахэм
Послеложнэ:	[щӀ]акӀэ	[щӀ]амкӀэ	[щӀ]ахэкӀэ	[щӀ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[щӀ]ауэ	[щӀ]арауэ	[щӀ]ахэу	[щӀ]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щӀ]эн	[щӀ]эныр	--	[щӀ]энхэр
Эргативнэ:	[щӀ]эн	[щӀ]эным	--	[щӀ]энхэм
Послеложнэ:	[щӀ]энкӀэ	[щӀ]энымкӀэ	[щӀ]энхэкӀэ	[щӀ]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[щӀ]эну	[щӀ]энырауэ	[щӀ]энхэу	[щӀ]энхэрауэ

		-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щӀ]эну	[щӀ]энур	--	[щӀ]энухэр
Эргативнэ:	[щӀ]эну	[щӀ]энум	--	[щӀ]энухэм
Послеложнэ:	[щӀ]энукӀэ	[щӀ]энумкӀэ	[щӀ]энухэкӀэ	[щӀ]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[щӀ]энууэ	[щӀ]энурауэ	[щӀ]энухэу	[щӀ]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Гу, пхъэӀэщэ с. ху. зэрекъуным хуэдэу зыгуэр (п. п. шыр, выр) ӀэпслъэпскӀэ епхын, кӀэрыщӀэн, егъэбыдылӀэн.
2. Зыгуэр хуабжьу гугъу егъэхьын, лэжьыгъэ куэд егъэщӀэн. Уи унафэм щӀэту узыхуейр егъэщӀэн.

ЩАПХЪЭХЭР

• Вэн папщӀэкӀэ зы пхъэӀэщэм щӀэщӀэн хуейт вий. ӀуэрыӀуатэ, фольклор

• — Хьэмэ къилъхуар нэхъри щӀэщӀэн хуейщ, — кӀиящ лӀыжьыр. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• щӏэщӏэн: 1. harness; yoke (in); get ready (a carriage)) 2. force sb to work hard or do sth difficult

УРЫСЫБЗЭ

• щӏэщӏэн: 1. запрячь кого-л. 2. запрячь кого-л.

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [ɕʹɐ'ɕʹɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• щӀэ- + [щӀ] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "щӏэщӏэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	щӏэщӀэн
щымыӀэныгъэ:	щӏэмыщӀэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэн	щӏэпщӀэн	щӏищӀэн	щӏэтщӀэн	щӏэфщӀэн	щӏащӀэн
щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэн	щӏумыщӀэн	щӏимыщӀэн	щӏэдмыщӀэн	щӏэвмыщӀэн	щӏамыщӀэн

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	щӏэщӀэ!	щӏэфщӀэ!
щымыӀэныгъэ:	щӏумыщӀэ!	щӏэвмыщӀэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	сыщӏрещӀэ	ущӏрещӀэ	щӏрещӀэ	дыщӏрещӀэ	фыщӏрещӀэ	щӏрещӀэ
щымыӀэныгъэ:	сыщӏремыщӀэ	ущӏремыщӀэ	щӏремыщӀэ	дыщӏремыщӀэ	фыщӏремыщӀэ	щӏремыщӀэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏызощӀэ(р)	щӏыбощӀэ(р)	щӏещӀэ(р)	щӏыдощӀэ(р)	щӏывощӀэ(р)	щӏащӀэ(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэркъым	щӏэпщӀэркъым	щӏищӀэркъым	щӏэтщӀэркъым	щӏэфщӀэркъым	щӏащӀэркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэрт	щӏэпщӀэрт	щӏищӀэрт	щӏэтщӀэрт	щӏэфщӀэрт	щӏащӀэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэртэкъым	щӏэпщӀэртэкъым	щӏищӀэртэкъым	щӏэтщӀэртэкъым	щӏэфщӀэртэкъым	щӏащӀэртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀащ	щӏэпщӀащ	щӏищӀащ	щӏэтщӀащ	щӏэфщӀащ	щӏащӀащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀакъым	щӏэпщӀакъым	щӏищӀакъым	щӏэтщӀакъым	щӏэфщӀакъым	щӏащӀакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀат	щӏэпщӀат	щӏищӀат	щӏэтщӀат	щӏэфщӀат	щӏащӀат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀатэкъым	щӏэпщӀатэкъым	щӏищӀатэкъым	щӏэтщӀатэкъым	щӏэфщӀатэкъым	щӏащӀатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъащ	щӏэпщӀэгъащ	щӏищӀэгъащ	щӏэтщӀэгъащ	щӏэфщӀэгъащ	щӏащӀэгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъакъым	щӏэпщӀэгъакъым	щӏищӀэгъакъым	щӏэтщӀэгъакъым	щӏэфщӀэгъакъым	щӏащӀэгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъат	щӏэпщӀэгъат	щӏищӀэгъат	щӏэтщӀэгъат	щӏэфщӀэгъат	щӏащӀэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъатэкъым	щӏэпщӀэгъатэкъым	щӏищӀэгъатэкъым	щӏэтщӀэгъатэкъым	щӏэфщӀэгъатэкъым	щӏащӀэгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэщ	щӏэпщӀэщ	щӏищӀэщ	щӏэтщӀэщ	щӏэфщӀэщ	щӏащӀэщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэкъым	щӏэпщӀэкъым	щӏищӀэкъым	щӏэтщӀэкъым	щӏэфщӀэкъым	щӏащӀэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэт	щӏэпщӀэт	щӏищӀэт	щӏэтщӀэт	щӏэфщӀэт	щӏащӀэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэтэкъым	щӏэпщӀэтэкъым	щӏищӀэтэкъым	щӏэтщӀэтэкъым	щӏэфщӀэтэкъым	щӏащӀэтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнщ	щӏэпщӀэнщ	щӏищӀэнщ	щӏэтщӀэнщ	щӏэфщӀэнщ	щӏащӀэнщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнкъым	щӏэпщӀэнкъым	щӏищӀэнкъым	щӏэтщӀэнкъым	щӏэфщӀэнкъым	щӏащӀэнкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнущ	щӏэпщӀэнущ	щӏищӀэнущ	щӏэтщӀэнущ	щӏэфщӀэнущ	щӏащӀэнущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнукъым	щӏэпщӀэнукъым	щӏищӀэнукъым	щӏэтщӀэнукъым	щӏэфщӀэнукъым	щӏащӀэнукъым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэрэ	щӏэпщӀэрэ	щӏищӀэрэ	щӏэтщӀэрэ	щӏэфщӀэрэ	щӏащӀэрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэркъэ	щӏэпщӀэркъэ	щӏищӀэркъэ	щӏэтщӀэркъэ	щӏэфщӀэркъэ	щӏащӀэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэрт	щӏэпщӀэрт	щӏищӀэрт	щӏэтщӀэрт	щӏэфщӀэрт	щӏащӀэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэртэкъэ	щӏэпщӀэртэкъэ	щӏищӀэртэкъэ	щӏэтщӀэртэкъэ	щӏэфщӀэртэкъэ	щӏащӀэртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀа	щӏэпщӀа	щӏищӀа	щӏэтщӀа	щӏэфщӀа	щӏащӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀакъэ	щӏэпщӀакъэ	щӏищӀакъэ	щӏэтщӀакъэ	щӏэфщӀакъэ	щӏащӀакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀат	щӏэпщӀат	щӏищӀат	щӏэтщӀат	щӏэфщӀат	щӏащӀат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀатэкъэ	щӏэпщӀатэкъэ	щӏищӀатэкъэ	щӏэтщӀатэкъэ	щӏэфщӀатэкъэ	щӏащӀатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъа	щӏэпщӀэгъа	щӏищӀэгъа	щӏэтщӀэгъа	щӏэфщӀэгъа	щӏащӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:	щӏэсщӀэгъакъэ	щӏэпщӀэгъакъэ	щӏищӀэгъакъэ	щӏэтщӀэгъакъэ	щӏэфщӀэгъакъэ	щӏащӀэгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъат	щӏэпщӀэгъат	щӏищӀэгъат	щӏэтщӀэгъат	щӏэфщӀэгъат	щӏащӀэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъатэкъэ	щӏэпщӀэгъатэкъэ	щӏищӀэгъатэкъэ	щӏэтщӀэгъатэкъэ	щӏэфщӀэгъатэкъэ	щӏащӀэгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэ	щӏэпщӀэ	щӏищӀэ	щӏэтщӀэ	щӏэфщӀэ	щӏащӀэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэкъэ	щӏэпщӀэкъэ	щӏищӀэкъэ	щӏэтщӀэкъэ	щӏэфщӀэкъэ	щӏащӀэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэт	щӏэпщӀэт	щӏищӀэт	щӏэтщӀэт	щӏэфщӀэт	щӏащӀэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэтэкъэ	щӏэпщӀэтэкъэ	щӏищӀэтэкъэ	щӏэтщӀэтэкъэ	щӏэфщӀэтэкъэ	щӏащӀэтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэн	щӏэпщӀэн	щӏищӀэн	щӏэтщӀэн	щӏэфщӀэн	щӏащӀэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнкъэ	щӏэпщӀэнкъэ	щӏищӀэнкъэ	щӏэтщӀэнкъэ	щӏэфщӀэнкъэ	щӏащӀэнкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэну	щӏэпщӀэну	щӏищӀэну	щӏэтщӀэну	щӏэфщӀэну	щӏащӀэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнукъэ	щӏэпщӀэнукъэ	щӏищӀэнукъэ	щӏэтщӀэнукъэ	щӏэфщӀэнукъэ	щӏащӀэнукъэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэмэ	щӏэпщӀэмэ	щӏищӀэмэ	щӏэтщӀэмэ	щӏэфщӀэмэ	щӏащӀэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэмэ	щӏумыщӀэмэ	щӏимыщӀэмэ	щӏэдмыщӀэмэ	щӏэвмыщӀэмэ	щӏамыщӀэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀамэ	щӏэпщӀамэ	щӏищӀамэ	щӏэтщӀамэ	щӏэфщӀамэ	щӏащӀамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀамэ	щӏумыщӀамэ	щӏимыщӀамэ	щӏэдмыщӀамэ	щӏэвмыщӀамэ	щӏамыщӀамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъамэ	щӏэпщӀэгъамэ	щӏищӀэгъамэ	щӏэтщӀэгъамэ	щӏэфщӀэгъамэ	щӏащӀэгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэгъамэ	щӏумыщӀэгъамэ	щӏимыщӀэгъамэ	щӏэдмыщӀэгъамэ	щӏэвмыщӀэгъамэ	щӏамыщӀэгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнмэ	щӏэпщӀэнмэ	щӏищӀэнмэ	щӏэтщӀэнмэ	щӏэфщӀэнмэ	щӏащӀэнмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнмэ	щӏумыщӀэнмэ	щӏимыщӀэнмэ	щӏэдмыщӀэнмэ	щӏэвмыщӀэнмэ	щӏамыщӀэнмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнумэ	щӏэпщӀэнумэ	щӏищӀэнумэ	щӏэтщӀэнумэ	щӏэфщӀэнумэ	щӏащӀэнумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнумэ	щӏумыщӀэнумэ	щӏимыщӀэнумэ	щӏэдмыщӀэнумэ	щӏэвмыщӀэнумэ	щӏамыщӀэнумэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэтэмэ	щӏэпщӀэтэмэ	щӏищӀэтэмэ	щӏэтщӀэтэмэ	щӏэфщӀэтэмэ	щӏащӀэтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэтэмэ	щӏумыщӀэтэмэ	щӏимыщӀэтэмэ	щӏэдмыщӀэтэмэ	щӏэвмыщӀэтэмэ	щӏамыщӀэтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀатэмэ	щӏэпщӀатэмэ	щӏищӀатэмэ	щӏэтщӀатэмэ	щӏэфщӀатэмэ	щӏащӀатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀатэмэ	щӏумыщӀатэмэ	щӏимыщӀатэмэ	щӏэдмыщӀатэмэ	щӏэвмыщӀатэмэ	щӏамыщӀатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъатэмэ	щӏэпщӀэгъатэмэ	щӏищӀэгъатэмэ	щӏэтщӀэгъатэмэ	щӏэфщӀэгъатэмэ	щӏащӀэгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэгъатэмэ	щӏумыщӀэгъатэмэ	щӏимыщӀэгъатэмэ	щӏэдмыщӀэгъатэмэ	щӏэвмыщӀэгъатэмэ	щӏамыщӀэгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнтэмэ	щӏэпщӀэнтэмэ	щӏищӀэнтэмэ	щӏэтщӀэнтэмэ	щӏэфщӀэнтэмэ	щӏащӀэнтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнтэмэ	щӏумыщӀэнтэмэ	щӏимыщӀэнтэмэ	щӏэдмыщӀэнтэмэ	щӏэвмыщӀэнтэмэ	щӏамыщӀэнтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнутэмэ	щӏэпщӀэнутэмэ	щӏищӀэнутэмэ	щӏэтщӀэнутэмэ	щӏэфщӀэнутэмэ	щӏащӀэнутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнутэмэ	щӏумыщӀэнутэмэ	щӏимыщӀэнутэмэ	щӏэдмыщӀэнутэмэ	щӏэвмыщӀэнутэмэ	щӏамыщӀэнутэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнт	щӏэпщӀэнт	щӏищӀэнт	щӏэтщӀэнт	щӏэфщӀэнт	щӏащӀэнт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнтэкъым	щӏэпщӀэнтэкъым	щӏищӀэнтэкъым	щӏэтщӀэнтэкъым	щӏэфщӀэнтэкъым	щӏащӀэнтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнут	щӏэпщӀэнут	щӏищӀэнут	щӏэтщӀэнут	щӏэфщӀэнут	щӏащӀэнут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнутэкъым	щӏэпщӀэнутэкъым	щӏищӀэнутэкъым	щӏэтщӀэнутэкъым	щӏэфщӀэнутэкъым	щӏащӀэнутэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэми	щӏэпщӀэми	щӏищӀэми	щӏэтщӀэми	щӏэфщӀэми	щӏащӀэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэми	щӏумыщӀэми	щӏимыщӀэми	щӏэдмыщӀэми	щӏэвмыщӀэми	щӏамыщӀэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀами	щӏэпщӀами	щӏищӀами	щӏэтщӀами	щӏэфщӀами	щӏащӀами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀами	щӏумыщӀами	щӏимыщӀами	щӏэдмыщӀами	щӏэвмыщӀами	щӏамыщӀами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъами	щӏэпщӀэгъами	щӏищӀэгъами	щӏэтщӀэгъами	щӏэфщӀэгъами	щӏащӀэгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэгъами	щӏумыщӀэгъами	щӏимыщӀэгъами	щӏэдмыщӀэгъами	щӏэвмыщӀэгъами	щӏамыщӀэгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнми	щӏэпщӀэнми	щӏищӀэнми	щӏэтщӀэнми	щӏэфщӀэнми	щӏащӀэнми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнми	щӏумыщӀэнми	щӏимыщӀэнми	щӏэдмыщӀэнми	щӏэвмыщӀэнми	щӏамыщӀэнми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнуми	щӏэпщӀэнуми	щӏищӀэнуми	щӏэтщӀэнуми	щӏэфщӀэнуми	щӏащӀэнуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнуми	щӏумыщӀэнуми	щӏимыщӀэнуми	щӏэдмыщӀэнуми	щӏэвмыщӀэнуми	щӏамыщӀэнуми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэтэми	щӏэпщӀэтэми	щӏищӀэтэми	щӏэтщӀэтэми	щӏэфщӀэтэми	щӏащӀэтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэтэми	щӏумыщӀэтэми	щӏимыщӀэтэми	щӏэдмыщӀэтэми	щӏэвмыщӀэтэми	щӏамыщӀэтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀатэми	щӏэпщӀатэми	щӏищӀатэми	щӏэтщӀатэми	щӏэфщӀатэми	щӏащӀатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀатэми	щӏумыщӀатэми	щӏимыщӀатэми	щӏэдмыщӀатэми	щӏэвмыщӀатэми	щӏамыщӀатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъатэми	щӏэпщӀэгъатэми	щӏищӀэгъатэми	щӏэтщӀэгъатэми	щӏэфщӀэгъатэми	щӏащӀэгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэгъатэми	щӏумыщӀэгъатэми	щӏимыщӀэгъатэми	щӏэдмыщӀэгъатэми	щӏэвмыщӀэгъатэми	щӏамыщӀэгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнтэми	щӏэпщӀэнтэми	щӏищӀэнтэми	щӏэтщӀэнтэми	щӏэфщӀэнтэми	щӏащӀэнтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнтэми	щӏумыщӀэнтэми	щӏимыщӀэнтэми	щӏэдмыщӀэнтэми	щӏэвмыщӀэнтэми	щӏамыщӀэнтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнутэми	щӏэпщӀэнутэми	щӏищӀэнутэми	щӏэтщӀэнутэми	щӏэфщӀэнутэми	щӏащӀэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнутэми	щӏумыщӀэнутэми	щӏимыщӀэнутэми	щӏэдмыщӀэнутэми	щӏэвмыщӀэнутэми	щӏамыщӀэнутэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀаи	щӏэпщӀаи	щӏищӀаи	щӏэтщӀаи	щӏэфщӀаи	щӏащӀаи
щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀакъыми	щӏэпщӀакъыми	щӏищӀакъыми	щӏэтщӀакъыми	щӏэфщӀакъыми	щӏащӀакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀащэрэт	щӏэпщӀащэрэт	щӏищӀащэрэт	щӏэтщӀащэрэт	щӏэфщӀащэрэт	щӏащӀащэрэт
щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀащэрэт	щӏумыщӀащэрэт	щӏимыщӀащэрэт	щӏэдмыщӀащэрэт	щӏэвмыщӀащэрэт	щӏамыщӀащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнщ	щӏэпщӀагъэнщ	щӏищӀагъэнщ	щӏэтщӀагъэнщ	щӏэфщӀагъэнщ	щӏащӀагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнкъым	щӏэпщӀагъэнкъым	щӏищӀагъэнкъым	щӏэтщӀагъэнкъым	щӏэфщӀагъэнкъым	щӏащӀагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнт	щӏэпщӀагъэнт	щӏищӀагъэнт	щӏэтщӀагъэнт	щӏэфщӀагъэнт	щӏащӀагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнтэкъым	щӏэпщӀагъэнтэкъым	щӏищӀагъэнтэкъым	щӏэтщӀагъэнтэкъым	щӏэфщӀагъэнтэкъым	щӏащӀагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэн	щӏэпщӀагъэн	щӏищӀагъэн	щӏэтщӀагъэн	щӏэфщӀагъэн	щӏащӀагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнкъэ	щӏэпщӀагъэнкъэ	щӏищӀагъэнкъэ	щӏэтщӀагъэнкъэ	щӏэфщӀагъэнкъэ	щӏащӀагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнт	щӏэпщӀагъэнт	щӏищӀагъэнт	щӏэтщӀагъэнт	щӏэфщӀагъэнт	щӏащӀагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнтэкъэ	щӏэпщӀагъэнтэкъэ	щӏищӀагъэнтэкъэ	щӏэтщӀагъэнтэкъэ	щӏэфщӀагъэнтэкъэ	щӏащӀагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнущ	щӏэпщӀагъэнущ	щӏищӀагъэнущ	щӏэтщӀагъэнущ	щӏэфщӀагъэнущ	щӏащӀагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнукъым	щӏэпщӀагъэнукъым	щӏищӀагъэнукъым	щӏэтщӀагъэнукъым	щӏэфщӀагъэнукъым	щӏащӀагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнут	щӏэпщӀагъэнут	щӏищӀагъэнут	щӏэтщӀагъэнут	щӏэфщӀагъэнут	щӏащӀагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнутэкъым	щӏэпщӀагъэнутэкъым	щӏищӀагъэнутэкъым	щӏэтщӀагъэнутэкъым	щӏэфщӀагъэнутэкъым	щӏащӀагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэну	щӏэпщӀагъэну	щӏищӀагъэну	щӏэтщӀагъэну	щӏэфщӀагъэну	щӏащӀагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнукъэ	щӏэпщӀагъэнукъэ	щӏищӀагъэнукъэ	щӏэтщӀагъэнукъэ	щӏэфщӀагъэнукъэ	щӏащӀагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнут	щӏэпщӀагъэнут	щӏищӀагъэнут	щӏэтщӀагъэнут	щӏэфщӀагъэнут	щӏащӀагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнутэкъэ	щӏэпщӀагъэнутэкъэ	щӏищӀагъэнутэкъэ	щӏэтщӀагъэнутэкъэ	щӏэфщӀагъэнутэкъэ	щӏащӀагъэнутэкъэ

Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӏэзыщӀэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзымыщӀэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӏэзыщӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзымыщӀа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӏэзыщӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзымыщӀэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	щӏэзыщӀэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзымыщӀэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	щӏэзыщӀэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзымыщӀэну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀэ	щӏэпщӀэ	щӏищӀэ	щӏэтщӀэ	щӏэфщӀэ	щӏащӀэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀэ	щӏумыщӀэ	щӏимыщӀэ	щӏэдмыщӀэ	щӏэвмыщӀэ	щӏамыщӀэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀа	щӏэпщӀа	щӏищӀа	щӏэтщӀа	щӏэфщӀа	щӏащӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀа	щӏумыщӀа	щӏимыщӀа	щӏэдмыщӀа	щӏэвмыщӀа	щӏамыщӀа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀэгъа	щӏэпщӀэгъа	щӏищӀэгъа	щӏэтщӀэгъа	щӏэфщӀэгъа	щӏащӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀэгъа	щӏумыщӀэгъа	щӏимыщӀэгъа	щӏэдмыщӀэгъа	щӏэвмыщӀэгъа	щӏамыщӀэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀэн	щӏэпщӀэн	щӏищӀэн	щӏэтщӀэн	щӏэфщӀэн	щӏащӀэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀэн	щӏумыщӀэн	щӏимыщӀэн	щӏэдмыщӀэн	щӏэвмыщӀэн	щӏамыщӀэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀэну	щӏэпщӀэну	щӏищӀэну	щӏэтщӀэну	щӏэфщӀэну	щӏащӀэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀэну	щӏумыщӀэну	щӏимыщӀэну	щӏэдмыщӀэну	щӏэвмыщӀэну	щӏамыщӀэну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӏэщӀэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэмыщӀэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӏэщӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэмыщӀа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӏэщӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэмыщӀэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	щӏэщӀэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэмыщӀэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	щӏэщӀэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэмыщӀэну

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зэрыщӏэсщӀэ	зэрыщӏэпщӀэ	зэрыщӏищӀэ	зэрыщӏэтщӀэ	зэрыщӏэфщӀэ	зэрыщӏащӀэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыщӏэзмыщӀэ	зэрыщӏумыщӀэ	зэрыщӏимыщӀэ	зэрыщӏэдмыщӀэ	зэрыщӏэвмыщӀэ	зэрыщӏамыщӀэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрыщӏэсщӀа	зэрыщӏэпщӀа	зэрыщӏищӀа	зэрыщӏэтщӀа	зэрыщӏэфщӀа	зэрыщӏащӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыщӏэзмыщӀа	зэрыщӏумыщӀа	зэрыщӏимыщӀа	зэрыщӏэдмыщӀа	зэрыщӏэвмыщӀа	зэрамыщӀа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрыщӏэсщӀэгъа	зэрыщӏэпщӀэгъа	зэрыщӏищӀэгъа	зэрыщӏэтщӀэгъа	зэрыщӏэфщӀэгъа	зэрыщӏащӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыщӏэзмыщӀэгъа	зэрыщӏумыщӀэгъа	зэрыщӏимыщӀэгъа	зэрыщӏэдмыщӀэгъа	зэрыщӏэвмыщӀэгъа	зэрыщӏамыщӀэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыщӏэсщӀэн	зэрыщӏэпщӀэн	зэрыщӏищӀэн	зэрыщӏэтщӀэн	зэрыщӏэфщӀэн	зэрыщӏащӀэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыщӏэзмыщӀэн	зэрыщӏумыщӀэн	зэрыщӏимыщӀэн	зэрыщӏэдмыщӀэн	зэрыщӏэвмыщӀэн	зэрыщӏамыщӀэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыщӏэсщӀэну	зэрыщӏэпщӀэну	зэрыщӏищӀэну	зэрыщӏэтщӀэну	зэрыщӏэфщӀэну	зэрыщӏащӀэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыщӏэзмыщӀэну	зэрыщӏумыщӀэну	зэрыщӏимыщӀэну	зэрыщӏэдмыщӀэну	зэрыщӏэвмыщӀэну	зэрыщӏамыщӀэну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щыщӏэсщӀэ	щыщӏэпщӀэ	щыщӏищӀэ	щыщӏэтщӀэ	щыщӏэфщӀэ	щыщӏащӀэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щыщӏэзмыщӀэ	щыщӏумыщӀэ	щыщӏимыщӀэ	щыщӏэдмыщӀэ	щыщӏэвмыщӀэ	щыщӏамыщӀэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щыщӏэсщӀа	щыщӏэпщӀа	щыщӏищӀа	щыщӏэтщӀа	щыщӏэфщӀа	щыщӏащӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щыщӏэзмыщӀа	щыщӏумыщӀа	щыщӏимыщӀа	щыщӏэдмыщӀа	щыщӏэвмыщӀа	щыщӏамыщӀа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щыщӏэсщӀэгъа	щыщӏэпщӀэгъа	щыщӏищӀэгъа	щыщӏэтщӀэгъа	щыщӏэфщӀэгъа	щыщӏащӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щыщӏэзмыщӀэгъа	щыщӏумыщӀэгъа	щыщӏимыщӀэгъа	щыщӏэдмыщӀэгъа	щыщӏэвмыщӀэгъа	щыщӏамыщӀэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыщӏэсщӀэн	щыщӏэпщӀэн	щыщӏищӀэн	щыщӏэтщӀэн	щыщӏэфщӀэн	щыщӏащӀэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щыщӏэзмыщӀэн	щыщӏумыщӀэн	щыщӏимыщӀэн	щыщӏэдмыщӀэн	щыщӏэвмыщӀэн	щыщӏамыщӀэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыщӏэсщӀэну	щыщӏэпщӀэну	щыщӏищӀэну	щыщӏэтщӀэну	щыщӏэфщӀэну	щыщӏащӀэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щыщӏэзмыщӀэну	щыщӏумыщӀэну	щыщӏимыщӀэну	щыщӏэдмыщӀэну	щыщӏэвмыщӀэну	щыщӏамыщӀэну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	здыщӏэсщӀэ	здыщӏэпщӀэ	здыщӏищӀэ	здыщӏэтщӀэ	здыщӏэфщӀэ	здыщӏащӀэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	здыщӏэзмыщӀэ	здыщӏумыщӀэ	здыщӏимыщӀэ	здыщӏэдмыщӀэ	здыщӏэвмыщӀэ	здыщӏамыщӀэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здыщӏэсщӀа	здыщӏэпщӀа	здыщӏищӀа	здыщӏэтщӀа	здыщӏэфщӀа	здыщӏащӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здыщӏэзмыщӀа	здыщӏумыщӀа	здыщӏимыщӀа	здыщӏэдмыщӀа	здыщӏэвмыщӀа	здыщӏамыщӀа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здыщӏэсщӀэгъа	здыщӏэпщӀэгъа	здыщӏищӀэгъа	здыщӏэтщӀэгъа	здыщӏэфщӀэгъа	здыщӏащӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здыщӏэзмыщӀэгъа	здыщӏумыщӀэгъа	здыщӏимыщӀэгъа	здыщӏэдмыщӀэгъа	здыщӏэвмыщӀэгъа	здыщӏамыщӀэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здыщӏэсщӀэн	здыщӏэпщӀэн	здыщӏищӀэн	здыщӏэтщӀэн	здыщӏэфщӀэн	здыщӏащӀэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здыщӏэзмыщӀэн	здыщӏумыщӀэн	здыщӏимыщӀэн	здыщӏэдмыщӀэн	здыщӏэвмыщӀэн	здыщӏамыщӀэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здыщӏэсщӀэну	здыщӏэпщӀэну	здыщӏищӀэну	здыщӏэтщӀэну	здыщӏэфщӀэну	здыщӏащӀэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здыщӏэзмыщӀэну	здыщӏумыщӀэну	здыщӏимыщӀэну	здыщӏэдмыщӀэну	здыщӏэвмыщӀэну	здыщӏамыщӀэну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӀыщӏэсщӀэ	щӀыщӏэпщӀэ	щӀыщӏищӀэ	щӀыщӏэтщӀэ	щӀыщӏэфщӀэ	щӀыщӏащӀэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыщӏэзмыщӀэ	щӀыщӏумыщӀэ	щӀыщӏимыщӀэ	щӀыщӏэдмыщӀэ	щӀыщӏэвмыщӀэ	щӀыщӏамыщӀэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀыщӏэсщӀа	щӀыщӏэпщӀа	щӀыщӏищӀа	щӀыщӏэтщӀа	щӀыщӏэфщӀа	щӀщӏащӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыщӏэзмыщӀа	щӀыщӏумыщӀа	щӀыщӏимыщӀа	щӀыщӏэдмыщӀа	щӀыщӏэвмыщӀа	щӀыщӏамыщӀа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀыщӏэсщӀэгъа	щӀэщӏэпщӀэгъа	щӀыщӏищӀэгъа	щӀэщӏэтщӀэгъа	щӀэщӏэфщӀэгъа	щӀыщӏащӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыщӏэзмыщӀэгъа	щӀыщӏумыщӀэгъа	щӀыщӏимыщӀэгъа	щӀыщӏэдмыщӀэгъа	щӀыщӏэвмыщӀэгъа	щӀыщӏамыщӀэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀыщӏэсщӀэн	щӀыщӏэпщӀэн	щӀыщӏищӀэн	щӀыщӏэтщӀэн	щӀыщӏэфщӀэн	щӀыщӏащӀэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыщӏэзмыщӀэн	щӀыщӏумыщӀэн	щӀыщӏимыщӀэн	щӀыщӏэдмыщӀэн	щӀыщӏэвмыщӀэн	щӀыщӏамыщӀэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀыщӏэсщӀэну	щӀыщӏэпщӀэну	щӀыщӏищӀэну	щӀыщӏэтщӀэну	щӀыщӏэфщӀэну	щӀыщӏащӀэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыщӏэзмыщӀэну	щӀыщӏумыщӀэну	щӀыщӏимыщӀэну	щӀыщӏэдмыщӀэну	щӀыщӏэвмыщӀэну	щӀыщӏамыщӀэну

Деепричастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀэу	щӏэпщӀэу	щӏищӀэу	щӏэтщӀэу	щӏэфщӀэу	щӏащӀэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀэу	щӏумыщӀэу	щӏимыщӀэу	щӏэдмыщӀэу	щӏэвмыщӀэу	щӏамыщӀэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀауэ	щӏэпщӀауэ	щӏищӀауэ	щӏэтщӀауэ	щӏэфщӀауэ	щӏащӀауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀауэ	щӏумыщӀауэ	щӏимыщӀауэ	щӏэдмыщӀауэ	щӏэвмыщӀауэ	щӏамыщӀауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀэурэ	щӏэпщӀэурэ	щӏищӀэурэ	щӏэтщӀэурэ	щӏэфщӀэурэ	щӏащӀэурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀэурэ	щӏумыщӀэурэ	щӏимыщӀэурэ	щӏэдмыщӀэурэ	щӏэвмыщӀэурэ	щӏамыщӀэурэ

ит зэман щыӀэныгъэ фащэ: подлежащэ + прямой дополненэ + Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
			подлежащэ СЭ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
прямой дополненэ
сэ
уэ			ущӏызощӀэ			уащӏызощӀэ
ар		пщӏызощӀэ	щӏызощӀэ		фщӏызощӀэ	ящӏызощӀэ
дэ
фэ			фыщӏызощӀэ			фащӏызощӀэ
ахэр		пщӏызощӀэ(хэ)	щӏызощӀэ(хэ)		фщӏызощӀэ(хэ	ящӏызощӀэ(хэ)
			подлежащэ УЭ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
прямой дополненэ
сэ			сыщӏыбощӀэ			сащӏыбощӀэ
уэ
ар	сщӏыбощӀэ		щӏыбощӀэ	тщӏыбощӀэ		ящӏыбощӀэ
дэ			дыщӏыбощӀэ			дащӏыбощӀэ
фэ
ахэр	сщӏыбощӀэ(хэ)		щӏыбощӀэ(хэ)	тщӏыбощӀэ(хэ)		ящӏыбощӀэ(хэ)
			подлежащэ АБЫ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
прямой дополненэ
сэ		сыпщӏещӀэ	сыщӏещӀэ		сыфщӏещӀэ	сащӏещӀэ
уэ	усщӏещӀэ		ущӏещӀэ	утщӏещӀэ		уащӏещӀэ
ар	сщӏещӀэ	пщӏещӀэ	щӏещӀэ	тщӏещӀэ	фщӏещӀэ	ящӏещӀэ
дэ		дыпщӏещӀэ	дыщӏещӀэ		дыфщӏещӀэ	дащӏещӀэ
фэ	фысщӏещӀэ		фыщӏещӀэ	фытщӏещӀэ		фащӏещӀэ
ахэр	сщӏещӀэ(хэ)	пщӏещӀэ(хэ)	щӏещӀэ(хэ)	тщӏещӀэ(хэ)	фщӏещӀэ(хэ)	ящӏещӀэ(хэ)
			подлежащэ ДЭ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
прямой дополненэ
сэ
уэ			ущӏыдощӀэ			уащӏыдощӀэ
ар		пщӏыдощӀэ	щӏыдощӀэ		фщӏыдощӀэ	ящӏыдощӀэ
дэ
фэ			фыщӏыдощӀэ			фащӏыдощӀэ
ахэр		пщӏыдощӀэ(хэ)	щӏыдощӀэ(хэ)		фщӏыдощӀэ(хэ)	ящӏыдощӀэ(хэ)
			подлежащэ ФЭ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
прямой дополненэ
сэ			сыщӏывощӀэ			сащӏывощӀэ
уэ
ар	сщӏывощӀэ		щӏывощӀэ	тщӏывощӀэ		ящӏывощӀэ
дэ			дыщӏывощӀэ			дащӏывощӀэ
фэ
ахэр	сщӏывощӀэ(хэ)		щӏывощӀэ(хэ)	тщӏывощӀэ(хэ)		ящӏывощӀэ(хэ)
			подлежащэ АБЫХЭМ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
прямой дополненэ
сэ		сыпщӏащӀэ	сыщӏащӀэ		сыфщӏащӀэ	сащӏащӀэ
уэ	усщӏащӀэ		ущӏащӀэ	утщӏащӀэ		уащӏащӀэ
ар	сщӏащӀэ	пщӏащӀэ	щӏащӀэ	тщӏащӀэ	фщӏащӀэ	ящӏащӀэ
дэ		дыпщӏащӀэ	дыщӏащӀэ		дыфщӏащӀэ	дащӏащӀэ
фэ	фысщӏащӀэ		фыщӏащӀэ	фытщӏащӀэ		фащӏащӀэ
ахэр	сщӏащӀэ(хэ)	пщӏащӀэ(хэ)	щӏащӀэ(хэ)	тщӏащӀэ(хэ)	фщӏащӀэ(хэ)	ящӏащӀэ(хэ)

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щӀ]э	[щӀ]эр	--	[щӀ]эхэр
Эргативнэ:	[щӀ]э	[щӀ]эм	--	[щӀ]эхэм
Послеложнэ:	[щӀ]экӀэ	[щӀ]эмкӀэ	[щӀ]эхэкӀэ	[щӀ]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[щӀ]эу	[щӀ]эрауэ	[щӀ]эхэу	[щӀ]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щӀ]а	[щӀ]ар	--	[щӀ]ахэр
Эргативнэ:	[щӀ]а	[щӀ]ам	--	[щӀ]ахэм
Послеложнэ:	[щӀ]акӀэ	[щӀ]амкӀэ	[щӀ]ахэкӀэ	[щӀ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[щӀ]ауэ	[щӀ]арауэ	[щӀ]ахэу	[щӀ]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щӀ]эн	[щӀ]эныр	--	[щӀ]энхэр
Эргативнэ:	[щӀ]эн	[щӀ]эным	--	[щӀ]энхэм
Послеложнэ:	[щӀ]энкӀэ	[щӀ]энымкӀэ	[щӀ]энхэкӀэ	[щӀ]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[щӀ]эну	[щӀ]энырауэ	[щӀ]энхэу	[щӀ]энхэрауэ

		-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щӀ]эну	[щӀ]энур	--	[щӀ]энухэр
Эргативнэ:	[щӀ]эну	[щӀ]энум	--	[щӀ]энухэм
Послеложнэ:	[щӀ]энукӀэ	[щӀ]энумкӀэ	[щӀ]энухэкӀэ	[щӀ]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[щӀ]энууэ	[щӀ]энурауэ	[щӀ]энухэу	[щӀ]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Еплъ "псалъафэ зэпыщӀахэр".

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• щӏэщӏэн: See "псалъафэ зэпыщӀахэр"

УРЫСЫБЗЭ

• щӏэщӏэн: См. "псалъафэ зэпыщӀахэр"

псалъафэ зэпыщӀахэр

мафӀэ щӀэщӀэн

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: cause sb trouble or alarm
     Урысыбзэ: повергнуть кого-л. в неприятность, тревогу
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [ɕʹɐ'ɕʹɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• щӀэ- + [щӀ] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "щӏэщӏэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	щӏэщӀэн
щымыӀэныгъэ:	щӏэмыщӀэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэн	щӏэпщӀэн	щӏищӀэн	щӏэтщӀэн	щӏэфщӀэн	щӏащӀэн
щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэн	щӏумыщӀэн	щӏимыщӀэн	щӏэдмыщӀэн	щӏэвмыщӀэн	щӏамыщӀэн

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	щӏэщӀэ!	щӏэфщӀэ!
щымыӀэныгъэ:	щӏумыщӀэ!	щӏэвмыщӀэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	сыщӏрещӀэ	ущӏрещӀэ	щӏрещӀэ	дыщӏрещӀэ	фыщӏрещӀэ	щӏрещӀэ
щымыӀэныгъэ:	сыщӏремыщӀэ	ущӏремыщӀэ	щӏремыщӀэ	дыщӏремыщӀэ	фыщӏремыщӀэ	щӏремыщӀэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏызощӀэ(р)	щӏыбощӀэ(р)	щӏещӀэ(р)	щӏыдощӀэ(р)	щӏывощӀэ(р)	щӏащӀэ(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэркъым	щӏэпщӀэркъым	щӏищӀэркъым	щӏэтщӀэркъым	щӏэфщӀэркъым	щӏащӀэркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэрт	щӏэпщӀэрт	щӏищӀэрт	щӏэтщӀэрт	щӏэфщӀэрт	щӏащӀэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэртэкъым	щӏэпщӀэртэкъым	щӏищӀэртэкъым	щӏэтщӀэртэкъым	щӏэфщӀэртэкъым	щӏащӀэртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀащ	щӏэпщӀащ	щӏищӀащ	щӏэтщӀащ	щӏэфщӀащ	щӏащӀащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀакъым	щӏэпщӀакъым	щӏищӀакъым	щӏэтщӀакъым	щӏэфщӀакъым	щӏащӀакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀат	щӏэпщӀат	щӏищӀат	щӏэтщӀат	щӏэфщӀат	щӏащӀат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀатэкъым	щӏэпщӀатэкъым	щӏищӀатэкъым	щӏэтщӀатэкъым	щӏэфщӀатэкъым	щӏащӀатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъащ	щӏэпщӀэгъащ	щӏищӀэгъащ	щӏэтщӀэгъащ	щӏэфщӀэгъащ	щӏащӀэгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъакъым	щӏэпщӀэгъакъым	щӏищӀэгъакъым	щӏэтщӀэгъакъым	щӏэфщӀэгъакъым	щӏащӀэгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъат	щӏэпщӀэгъат	щӏищӀэгъат	щӏэтщӀэгъат	щӏэфщӀэгъат	щӏащӀэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъатэкъым	щӏэпщӀэгъатэкъым	щӏищӀэгъатэкъым	щӏэтщӀэгъатэкъым	щӏэфщӀэгъатэкъым	щӏащӀэгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэщ	щӏэпщӀэщ	щӏищӀэщ	щӏэтщӀэщ	щӏэфщӀэщ	щӏащӀэщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэкъым	щӏэпщӀэкъым	щӏищӀэкъым	щӏэтщӀэкъым	щӏэфщӀэкъым	щӏащӀэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэт	щӏэпщӀэт	щӏищӀэт	щӏэтщӀэт	щӏэфщӀэт	щӏащӀэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэтэкъым	щӏэпщӀэтэкъым	щӏищӀэтэкъым	щӏэтщӀэтэкъым	щӏэфщӀэтэкъым	щӏащӀэтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнщ	щӏэпщӀэнщ	щӏищӀэнщ	щӏэтщӀэнщ	щӏэфщӀэнщ	щӏащӀэнщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнкъым	щӏэпщӀэнкъым	щӏищӀэнкъым	щӏэтщӀэнкъым	щӏэфщӀэнкъым	щӏащӀэнкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнущ	щӏэпщӀэнущ	щӏищӀэнущ	щӏэтщӀэнущ	щӏэфщӀэнущ	щӏащӀэнущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнукъым	щӏэпщӀэнукъым	щӏищӀэнукъым	щӏэтщӀэнукъым	щӏэфщӀэнукъым	щӏащӀэнукъым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэрэ	щӏэпщӀэрэ	щӏищӀэрэ	щӏэтщӀэрэ	щӏэфщӀэрэ	щӏащӀэрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэркъэ	щӏэпщӀэркъэ	щӏищӀэркъэ	щӏэтщӀэркъэ	щӏэфщӀэркъэ	щӏащӀэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэрт	щӏэпщӀэрт	щӏищӀэрт	щӏэтщӀэрт	щӏэфщӀэрт	щӏащӀэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэртэкъэ	щӏэпщӀэртэкъэ	щӏищӀэртэкъэ	щӏэтщӀэртэкъэ	щӏэфщӀэртэкъэ	щӏащӀэртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀа	щӏэпщӀа	щӏищӀа	щӏэтщӀа	щӏэфщӀа	щӏащӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀакъэ	щӏэпщӀакъэ	щӏищӀакъэ	щӏэтщӀакъэ	щӏэфщӀакъэ	щӏащӀакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀат	щӏэпщӀат	щӏищӀат	щӏэтщӀат	щӏэфщӀат	щӏащӀат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀатэкъэ	щӏэпщӀатэкъэ	щӏищӀатэкъэ	щӏэтщӀатэкъэ	щӏэфщӀатэкъэ	щӏащӀатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъа	щӏэпщӀэгъа	щӏищӀэгъа	щӏэтщӀэгъа	щӏэфщӀэгъа	щӏащӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:	щӏэсщӀэгъакъэ	щӏэпщӀэгъакъэ	щӏищӀэгъакъэ	щӏэтщӀэгъакъэ	щӏэфщӀэгъакъэ	щӏащӀэгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъат	щӏэпщӀэгъат	щӏищӀэгъат	щӏэтщӀэгъат	щӏэфщӀэгъат	щӏащӀэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъатэкъэ	щӏэпщӀэгъатэкъэ	щӏищӀэгъатэкъэ	щӏэтщӀэгъатэкъэ	щӏэфщӀэгъатэкъэ	щӏащӀэгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэ	щӏэпщӀэ	щӏищӀэ	щӏэтщӀэ	щӏэфщӀэ	щӏащӀэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэкъэ	щӏэпщӀэкъэ	щӏищӀэкъэ	щӏэтщӀэкъэ	щӏэфщӀэкъэ	щӏащӀэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэт	щӏэпщӀэт	щӏищӀэт	щӏэтщӀэт	щӏэфщӀэт	щӏащӀэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэтэкъэ	щӏэпщӀэтэкъэ	щӏищӀэтэкъэ	щӏэтщӀэтэкъэ	щӏэфщӀэтэкъэ	щӏащӀэтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэн	щӏэпщӀэн	щӏищӀэн	щӏэтщӀэн	щӏэфщӀэн	щӏащӀэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнкъэ	щӏэпщӀэнкъэ	щӏищӀэнкъэ	щӏэтщӀэнкъэ	щӏэфщӀэнкъэ	щӏащӀэнкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэну	щӏэпщӀэну	щӏищӀэну	щӏэтщӀэну	щӏэфщӀэну	щӏащӀэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнукъэ	щӏэпщӀэнукъэ	щӏищӀэнукъэ	щӏэтщӀэнукъэ	щӏэфщӀэнукъэ	щӏащӀэнукъэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэмэ	щӏэпщӀэмэ	щӏищӀэмэ	щӏэтщӀэмэ	щӏэфщӀэмэ	щӏащӀэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэмэ	щӏумыщӀэмэ	щӏимыщӀэмэ	щӏэдмыщӀэмэ	щӏэвмыщӀэмэ	щӏамыщӀэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀамэ	щӏэпщӀамэ	щӏищӀамэ	щӏэтщӀамэ	щӏэфщӀамэ	щӏащӀамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀамэ	щӏумыщӀамэ	щӏимыщӀамэ	щӏэдмыщӀамэ	щӏэвмыщӀамэ	щӏамыщӀамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъамэ	щӏэпщӀэгъамэ	щӏищӀэгъамэ	щӏэтщӀэгъамэ	щӏэфщӀэгъамэ	щӏащӀэгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэгъамэ	щӏумыщӀэгъамэ	щӏимыщӀэгъамэ	щӏэдмыщӀэгъамэ	щӏэвмыщӀэгъамэ	щӏамыщӀэгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнмэ	щӏэпщӀэнмэ	щӏищӀэнмэ	щӏэтщӀэнмэ	щӏэфщӀэнмэ	щӏащӀэнмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнмэ	щӏумыщӀэнмэ	щӏимыщӀэнмэ	щӏэдмыщӀэнмэ	щӏэвмыщӀэнмэ	щӏамыщӀэнмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнумэ	щӏэпщӀэнумэ	щӏищӀэнумэ	щӏэтщӀэнумэ	щӏэфщӀэнумэ	щӏащӀэнумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнумэ	щӏумыщӀэнумэ	щӏимыщӀэнумэ	щӏэдмыщӀэнумэ	щӏэвмыщӀэнумэ	щӏамыщӀэнумэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэтэмэ	щӏэпщӀэтэмэ	щӏищӀэтэмэ	щӏэтщӀэтэмэ	щӏэфщӀэтэмэ	щӏащӀэтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэтэмэ	щӏумыщӀэтэмэ	щӏимыщӀэтэмэ	щӏэдмыщӀэтэмэ	щӏэвмыщӀэтэмэ	щӏамыщӀэтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀатэмэ	щӏэпщӀатэмэ	щӏищӀатэмэ	щӏэтщӀатэмэ	щӏэфщӀатэмэ	щӏащӀатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀатэмэ	щӏумыщӀатэмэ	щӏимыщӀатэмэ	щӏэдмыщӀатэмэ	щӏэвмыщӀатэмэ	щӏамыщӀатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъатэмэ	щӏэпщӀэгъатэмэ	щӏищӀэгъатэмэ	щӏэтщӀэгъатэмэ	щӏэфщӀэгъатэмэ	щӏащӀэгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэгъатэмэ	щӏумыщӀэгъатэмэ	щӏимыщӀэгъатэмэ	щӏэдмыщӀэгъатэмэ	щӏэвмыщӀэгъатэмэ	щӏамыщӀэгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнтэмэ	щӏэпщӀэнтэмэ	щӏищӀэнтэмэ	щӏэтщӀэнтэмэ	щӏэфщӀэнтэмэ	щӏащӀэнтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнтэмэ	щӏумыщӀэнтэмэ	щӏимыщӀэнтэмэ	щӏэдмыщӀэнтэмэ	щӏэвмыщӀэнтэмэ	щӏамыщӀэнтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнутэмэ	щӏэпщӀэнутэмэ	щӏищӀэнутэмэ	щӏэтщӀэнутэмэ	щӏэфщӀэнутэмэ	щӏащӀэнутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнутэмэ	щӏумыщӀэнутэмэ	щӏимыщӀэнутэмэ	щӏэдмыщӀэнутэмэ	щӏэвмыщӀэнутэмэ	щӏамыщӀэнутэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнт	щӏэпщӀэнт	щӏищӀэнт	щӏэтщӀэнт	щӏэфщӀэнт	щӏащӀэнт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнтэкъым	щӏэпщӀэнтэкъым	щӏищӀэнтэкъым	щӏэтщӀэнтэкъым	щӏэфщӀэнтэкъым	щӏащӀэнтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнут	щӏэпщӀэнут	щӏищӀэнут	щӏэтщӀэнут	щӏэфщӀэнут	щӏащӀэнут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнутэкъым	щӏэпщӀэнутэкъым	щӏищӀэнутэкъым	щӏэтщӀэнутэкъым	щӏэфщӀэнутэкъым	щӏащӀэнутэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэми	щӏэпщӀэми	щӏищӀэми	щӏэтщӀэми	щӏэфщӀэми	щӏащӀэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэми	щӏумыщӀэми	щӏимыщӀэми	щӏэдмыщӀэми	щӏэвмыщӀэми	щӏамыщӀэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀами	щӏэпщӀами	щӏищӀами	щӏэтщӀами	щӏэфщӀами	щӏащӀами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀами	щӏумыщӀами	щӏимыщӀами	щӏэдмыщӀами	щӏэвмыщӀами	щӏамыщӀами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъами	щӏэпщӀэгъами	щӏищӀэгъами	щӏэтщӀэгъами	щӏэфщӀэгъами	щӏащӀэгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэгъами	щӏумыщӀэгъами	щӏимыщӀэгъами	щӏэдмыщӀэгъами	щӏэвмыщӀэгъами	щӏамыщӀэгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнми	щӏэпщӀэнми	щӏищӀэнми	щӏэтщӀэнми	щӏэфщӀэнми	щӏащӀэнми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнми	щӏумыщӀэнми	щӏимыщӀэнми	щӏэдмыщӀэнми	щӏэвмыщӀэнми	щӏамыщӀэнми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнуми	щӏэпщӀэнуми	щӏищӀэнуми	щӏэтщӀэнуми	щӏэфщӀэнуми	щӏащӀэнуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнуми	щӏумыщӀэнуми	щӏимыщӀэнуми	щӏэдмыщӀэнуми	щӏэвмыщӀэнуми	щӏамыщӀэнуми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэтэми	щӏэпщӀэтэми	щӏищӀэтэми	щӏэтщӀэтэми	щӏэфщӀэтэми	щӏащӀэтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэтэми	щӏумыщӀэтэми	щӏимыщӀэтэми	щӏэдмыщӀэтэми	щӏэвмыщӀэтэми	щӏамыщӀэтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀатэми	щӏэпщӀатэми	щӏищӀатэми	щӏэтщӀатэми	щӏэфщӀатэми	щӏащӀатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀатэми	щӏумыщӀатэми	щӏимыщӀатэми	щӏэдмыщӀатэми	щӏэвмыщӀатэми	щӏамыщӀатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэгъатэми	щӏэпщӀэгъатэми	щӏищӀэгъатэми	щӏэтщӀэгъатэми	щӏэфщӀэгъатэми	щӏащӀэгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэгъатэми	щӏумыщӀэгъатэми	щӏимыщӀэгъатэми	щӏэдмыщӀэгъатэми	щӏэвмыщӀэгъатэми	щӏамыщӀэгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнтэми	щӏэпщӀэнтэми	щӏищӀэнтэми	щӏэтщӀэнтэми	щӏэфщӀэнтэми	щӏащӀэнтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнтэми	щӏумыщӀэнтэми	щӏимыщӀэнтэми	щӏэдмыщӀэнтэми	щӏэвмыщӀэнтэми	щӏамыщӀэнтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀэнутэми	щӏэпщӀэнутэми	щӏищӀэнутэми	щӏэтщӀэнутэми	щӏэфщӀэнутэми	щӏащӀэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀэнутэми	щӏумыщӀэнутэми	щӏимыщӀэнутэми	щӏэдмыщӀэнутэми	щӏэвмыщӀэнутэми	щӏамыщӀэнутэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀаи	щӏэпщӀаи	щӏищӀаи	щӏэтщӀаи	щӏэфщӀаи	щӏащӀаи
щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀакъыми	щӏэпщӀакъыми	щӏищӀакъыми	щӏэтщӀакъыми	щӏэфщӀакъыми	щӏащӀакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀащэрэт	щӏэпщӀащэрэт	щӏищӀащэрэт	щӏэтщӀащэрэт	щӏэфщӀащэрэт	щӏащӀащэрэт
щымыӀэныгъэ:	щӏэзмыщӀащэрэт	щӏумыщӀащэрэт	щӏимыщӀащэрэт	щӏэдмыщӀащэрэт	щӏэвмыщӀащэрэт	щӏамыщӀащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнщ	щӏэпщӀагъэнщ	щӏищӀагъэнщ	щӏэтщӀагъэнщ	щӏэфщӀагъэнщ	щӏащӀагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнкъым	щӏэпщӀагъэнкъым	щӏищӀагъэнкъым	щӏэтщӀагъэнкъым	щӏэфщӀагъэнкъым	щӏащӀагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнт	щӏэпщӀагъэнт	щӏищӀагъэнт	щӏэтщӀагъэнт	щӏэфщӀагъэнт	щӏащӀагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнтэкъым	щӏэпщӀагъэнтэкъым	щӏищӀагъэнтэкъым	щӏэтщӀагъэнтэкъым	щӏэфщӀагъэнтэкъым	щӏащӀагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэн	щӏэпщӀагъэн	щӏищӀагъэн	щӏэтщӀагъэн	щӏэфщӀагъэн	щӏащӀагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнкъэ	щӏэпщӀагъэнкъэ	щӏищӀагъэнкъэ	щӏэтщӀагъэнкъэ	щӏэфщӀагъэнкъэ	щӏащӀагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнт	щӏэпщӀагъэнт	щӏищӀагъэнт	щӏэтщӀагъэнт	щӏэфщӀагъэнт	щӏащӀагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнтэкъэ	щӏэпщӀагъэнтэкъэ	щӏищӀагъэнтэкъэ	щӏэтщӀагъэнтэкъэ	щӏэфщӀагъэнтэкъэ	щӏащӀагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнущ	щӏэпщӀагъэнущ	щӏищӀагъэнущ	щӏэтщӀагъэнущ	щӏэфщӀагъэнущ	щӏащӀагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнукъым	щӏэпщӀагъэнукъым	щӏищӀагъэнукъым	щӏэтщӀагъэнукъым	щӏэфщӀагъэнукъым	щӏащӀагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнут	щӏэпщӀагъэнут	щӏищӀагъэнут	щӏэтщӀагъэнут	щӏэфщӀагъэнут	щӏащӀагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнутэкъым	щӏэпщӀагъэнутэкъым	щӏищӀагъэнутэкъым	щӏэтщӀагъэнутэкъым	щӏэфщӀагъэнутэкъым	щӏащӀагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэну	щӏэпщӀагъэну	щӏищӀагъэну	щӏэтщӀагъэну	щӏэфщӀагъэну	щӏащӀагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнукъэ	щӏэпщӀагъэнукъэ	щӏищӀагъэнукъэ	щӏэтщӀагъэнукъэ	щӏэфщӀагъэнукъэ	щӏащӀагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнут	щӏэпщӀагъэнут	щӏищӀагъэнут	щӏэтщӀагъэнут	щӏэфщӀагъэнут	щӏащӀагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	щӏэсщӀагъэнутэкъэ	щӏэпщӀагъэнутэкъэ	щӏищӀагъэнутэкъэ	щӏэтщӀагъэнутэкъэ	щӏэфщӀагъэнутэкъэ	щӏащӀагъэнутэкъэ

Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӏэзыщӀэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзымыщӀэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӏэзыщӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзымыщӀа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӏэзыщӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзымыщӀэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	щӏэзыщӀэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзымыщӀэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	щӏэзыщӀэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзымыщӀэну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀэ	щӏэпщӀэ	щӏищӀэ	щӏэтщӀэ	щӏэфщӀэ	щӏащӀэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀэ	щӏумыщӀэ	щӏимыщӀэ	щӏэдмыщӀэ	щӏэвмыщӀэ	щӏамыщӀэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀа	щӏэпщӀа	щӏищӀа	щӏэтщӀа	щӏэфщӀа	щӏащӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀа	щӏумыщӀа	щӏимыщӀа	щӏэдмыщӀа	щӏэвмыщӀа	щӏамыщӀа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀэгъа	щӏэпщӀэгъа	щӏищӀэгъа	щӏэтщӀэгъа	щӏэфщӀэгъа	щӏащӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀэгъа	щӏумыщӀэгъа	щӏимыщӀэгъа	щӏэдмыщӀэгъа	щӏэвмыщӀэгъа	щӏамыщӀэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀэн	щӏэпщӀэн	щӏищӀэн	щӏэтщӀэн	щӏэфщӀэн	щӏащӀэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀэн	щӏумыщӀэн	щӏимыщӀэн	щӏэдмыщӀэн	щӏэвмыщӀэн	щӏамыщӀэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀэну	щӏэпщӀэну	щӏищӀэну	щӏэтщӀэну	щӏэфщӀэну	щӏащӀэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀэну	щӏумыщӀэну	щӏимыщӀэну	щӏэдмыщӀэну	щӏэвмыщӀэну	щӏамыщӀэну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӏэщӀэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэмыщӀэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӏэщӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэмыщӀа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӏэщӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэмыщӀэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	щӏэщӀэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэмыщӀэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	щӏэщӀэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэмыщӀэну

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зэрыщӏэсщӀэ	зэрыщӏэпщӀэ	зэрыщӏищӀэ	зэрыщӏэтщӀэ	зэрыщӏэфщӀэ	зэрыщӏащӀэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыщӏэзмыщӀэ	зэрыщӏумыщӀэ	зэрыщӏимыщӀэ	зэрыщӏэдмыщӀэ	зэрыщӏэвмыщӀэ	зэрыщӏамыщӀэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрыщӏэсщӀа	зэрыщӏэпщӀа	зэрыщӏищӀа	зэрыщӏэтщӀа	зэрыщӏэфщӀа	зэрыщӏащӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыщӏэзмыщӀа	зэрыщӏумыщӀа	зэрыщӏимыщӀа	зэрыщӏэдмыщӀа	зэрыщӏэвмыщӀа	зэрамыщӀа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрыщӏэсщӀэгъа	зэрыщӏэпщӀэгъа	зэрыщӏищӀэгъа	зэрыщӏэтщӀэгъа	зэрыщӏэфщӀэгъа	зэрыщӏащӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыщӏэзмыщӀэгъа	зэрыщӏумыщӀэгъа	зэрыщӏимыщӀэгъа	зэрыщӏэдмыщӀэгъа	зэрыщӏэвмыщӀэгъа	зэрыщӏамыщӀэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыщӏэсщӀэн	зэрыщӏэпщӀэн	зэрыщӏищӀэн	зэрыщӏэтщӀэн	зэрыщӏэфщӀэн	зэрыщӏащӀэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыщӏэзмыщӀэн	зэрыщӏумыщӀэн	зэрыщӏимыщӀэн	зэрыщӏэдмыщӀэн	зэрыщӏэвмыщӀэн	зэрыщӏамыщӀэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыщӏэсщӀэну	зэрыщӏэпщӀэну	зэрыщӏищӀэну	зэрыщӏэтщӀэну	зэрыщӏэфщӀэну	зэрыщӏащӀэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыщӏэзмыщӀэну	зэрыщӏумыщӀэну	зэрыщӏимыщӀэну	зэрыщӏэдмыщӀэну	зэрыщӏэвмыщӀэну	зэрыщӏамыщӀэну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щыщӏэсщӀэ	щыщӏэпщӀэ	щыщӏищӀэ	щыщӏэтщӀэ	щыщӏэфщӀэ	щыщӏащӀэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щыщӏэзмыщӀэ	щыщӏумыщӀэ	щыщӏимыщӀэ	щыщӏэдмыщӀэ	щыщӏэвмыщӀэ	щыщӏамыщӀэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щыщӏэсщӀа	щыщӏэпщӀа	щыщӏищӀа	щыщӏэтщӀа	щыщӏэфщӀа	щыщӏащӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щыщӏэзмыщӀа	щыщӏумыщӀа	щыщӏимыщӀа	щыщӏэдмыщӀа	щыщӏэвмыщӀа	щыщӏамыщӀа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щыщӏэсщӀэгъа	щыщӏэпщӀэгъа	щыщӏищӀэгъа	щыщӏэтщӀэгъа	щыщӏэфщӀэгъа	щыщӏащӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щыщӏэзмыщӀэгъа	щыщӏумыщӀэгъа	щыщӏимыщӀэгъа	щыщӏэдмыщӀэгъа	щыщӏэвмыщӀэгъа	щыщӏамыщӀэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыщӏэсщӀэн	щыщӏэпщӀэн	щыщӏищӀэн	щыщӏэтщӀэн	щыщӏэфщӀэн	щыщӏащӀэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щыщӏэзмыщӀэн	щыщӏумыщӀэн	щыщӏимыщӀэн	щыщӏэдмыщӀэн	щыщӏэвмыщӀэн	щыщӏамыщӀэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыщӏэсщӀэну	щыщӏэпщӀэну	щыщӏищӀэну	щыщӏэтщӀэну	щыщӏэфщӀэну	щыщӏащӀэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щыщӏэзмыщӀэну	щыщӏумыщӀэну	щыщӏимыщӀэну	щыщӏэдмыщӀэну	щыщӏэвмыщӀэну	щыщӏамыщӀэну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	здыщӏэсщӀэ	здыщӏэпщӀэ	здыщӏищӀэ	здыщӏэтщӀэ	здыщӏэфщӀэ	здыщӏащӀэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	здыщӏэзмыщӀэ	здыщӏумыщӀэ	здыщӏимыщӀэ	здыщӏэдмыщӀэ	здыщӏэвмыщӀэ	здыщӏамыщӀэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здыщӏэсщӀа	здыщӏэпщӀа	здыщӏищӀа	здыщӏэтщӀа	здыщӏэфщӀа	здыщӏащӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здыщӏэзмыщӀа	здыщӏумыщӀа	здыщӏимыщӀа	здыщӏэдмыщӀа	здыщӏэвмыщӀа	здыщӏамыщӀа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здыщӏэсщӀэгъа	здыщӏэпщӀэгъа	здыщӏищӀэгъа	здыщӏэтщӀэгъа	здыщӏэфщӀэгъа	здыщӏащӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здыщӏэзмыщӀэгъа	здыщӏумыщӀэгъа	здыщӏимыщӀэгъа	здыщӏэдмыщӀэгъа	здыщӏэвмыщӀэгъа	здыщӏамыщӀэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здыщӏэсщӀэн	здыщӏэпщӀэн	здыщӏищӀэн	здыщӏэтщӀэн	здыщӏэфщӀэн	здыщӏащӀэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здыщӏэзмыщӀэн	здыщӏумыщӀэн	здыщӏимыщӀэн	здыщӏэдмыщӀэн	здыщӏэвмыщӀэн	здыщӏамыщӀэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здыщӏэсщӀэну	здыщӏэпщӀэну	здыщӏищӀэну	здыщӏэтщӀэну	здыщӏэфщӀэну	здыщӏащӀэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здыщӏэзмыщӀэну	здыщӏумыщӀэну	здыщӏимыщӀэну	здыщӏэдмыщӀэну	здыщӏэвмыщӀэну	здыщӏамыщӀэну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӀыщӏэсщӀэ	щӀыщӏэпщӀэ	щӀыщӏищӀэ	щӀыщӏэтщӀэ	щӀыщӏэфщӀэ	щӀыщӏащӀэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыщӏэзмыщӀэ	щӀыщӏумыщӀэ	щӀыщӏимыщӀэ	щӀыщӏэдмыщӀэ	щӀыщӏэвмыщӀэ	щӀыщӏамыщӀэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀыщӏэсщӀа	щӀыщӏэпщӀа	щӀыщӏищӀа	щӀыщӏэтщӀа	щӀыщӏэфщӀа	щӀщӏащӀа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыщӏэзмыщӀа	щӀыщӏумыщӀа	щӀыщӏимыщӀа	щӀыщӏэдмыщӀа	щӀыщӏэвмыщӀа	щӀыщӏамыщӀа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀыщӏэсщӀэгъа	щӀэщӏэпщӀэгъа	щӀыщӏищӀэгъа	щӀэщӏэтщӀэгъа	щӀэщӏэфщӀэгъа	щӀыщӏащӀэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыщӏэзмыщӀэгъа	щӀыщӏумыщӀэгъа	щӀыщӏимыщӀэгъа	щӀыщӏэдмыщӀэгъа	щӀыщӏэвмыщӀэгъа	щӀыщӏамыщӀэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀыщӏэсщӀэн	щӀыщӏэпщӀэн	щӀыщӏищӀэн	щӀыщӏэтщӀэн	щӀыщӏэфщӀэн	щӀыщӏащӀэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыщӏэзмыщӀэн	щӀыщӏумыщӀэн	щӀыщӏимыщӀэн	щӀыщӏэдмыщӀэн	щӀыщӏэвмыщӀэн	щӀыщӏамыщӀэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀыщӏэсщӀэну	щӀыщӏэпщӀэну	щӀыщӏищӀэну	щӀыщӏэтщӀэну	щӀыщӏэфщӀэну	щӀыщӏащӀэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыщӏэзмыщӀэну	щӀыщӏумыщӀэну	щӀыщӏимыщӀэну	щӀыщӏэдмыщӀэну	щӀыщӏэвмыщӀэну	щӀыщӏамыщӀэну

Деепричастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀэу	щӏэпщӀэу	щӏищӀэу	щӏэтщӀэу	щӏэфщӀэу	щӏащӀэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀэу	щӏумыщӀэу	щӏимыщӀэу	щӏэдмыщӀэу	щӏэвмыщӀэу	щӏамыщӀэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀауэ	щӏэпщӀауэ	щӏищӀауэ	щӏэтщӀауэ	щӏэфщӀауэ	щӏащӀауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀауэ	щӏумыщӀауэ	щӏимыщӀауэ	щӏэдмыщӀауэ	щӏэвмыщӀауэ	щӏамыщӀауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	щӏэсщӀэурэ	щӏэпщӀэурэ	щӏищӀэурэ	щӏэтщӀэурэ	щӏэфщӀэурэ	щӏащӀэурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	щӏэзмыщӀэурэ	щӏумыщӀэурэ	щӏимыщӀэурэ	щӏэдмыщӀэурэ	щӏэвмыщӀэурэ	щӏамыщӀэурэ

ит зэман щыӀэныгъэ фащэ: подлежащэ + прямой дополненэ + Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
			подлежащэ СЭ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
прямой дополненэ
сэ
уэ			ущӏызощӀэ			уащӏызощӀэ
ар		пщӏызощӀэ	щӏызощӀэ		фщӏызощӀэ	ящӏызощӀэ
дэ
фэ			фыщӏызощӀэ			фащӏызощӀэ
ахэр		пщӏызощӀэ(хэ)	щӏызощӀэ(хэ)		фщӏызощӀэ(хэ	ящӏызощӀэ(хэ)
			подлежащэ УЭ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
прямой дополненэ
сэ			сыщӏыбощӀэ			сащӏыбощӀэ
уэ
ар	сщӏыбощӀэ		щӏыбощӀэ	тщӏыбощӀэ		ящӏыбощӀэ
дэ			дыщӏыбощӀэ			дащӏыбощӀэ
фэ
ахэр	сщӏыбощӀэ(хэ)		щӏыбощӀэ(хэ)	тщӏыбощӀэ(хэ)		ящӏыбощӀэ(хэ)
			подлежащэ АБЫ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
прямой дополненэ
сэ		сыпщӏещӀэ	сыщӏещӀэ		сыфщӏещӀэ	сащӏещӀэ
уэ	усщӏещӀэ		ущӏещӀэ	утщӏещӀэ		уащӏещӀэ
ар	сщӏещӀэ	пщӏещӀэ	щӏещӀэ	тщӏещӀэ	фщӏещӀэ	ящӏещӀэ
дэ		дыпщӏещӀэ	дыщӏещӀэ		дыфщӏещӀэ	дащӏещӀэ
фэ	фысщӏещӀэ		фыщӏещӀэ	фытщӏещӀэ		фащӏещӀэ
ахэр	сщӏещӀэ(хэ)	пщӏещӀэ(хэ)	щӏещӀэ(хэ)	тщӏещӀэ(хэ)	фщӏещӀэ(хэ)	ящӏещӀэ(хэ)
			подлежащэ ДЭ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
прямой дополненэ
сэ
уэ			ущӏыдощӀэ			уащӏыдощӀэ
ар		пщӏыдощӀэ	щӏыдощӀэ		фщӏыдощӀэ	ящӏыдощӀэ
дэ
фэ			фыщӏыдощӀэ			фащӏыдощӀэ
ахэр		пщӏыдощӀэ(хэ)	щӏыдощӀэ(хэ)		фщӏыдощӀэ(хэ)	ящӏыдощӀэ(хэ)
			подлежащэ ФЭ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
прямой дополненэ
сэ			сыщӏывощӀэ			сащӏывощӀэ
уэ
ар	сщӏывощӀэ		щӏывощӀэ	тщӏывощӀэ		ящӏывощӀэ
дэ			дыщӏывощӀэ			дащӏывощӀэ
фэ
ахэр	сщӏывощӀэ(хэ)		щӏывощӀэ(хэ)	тщӏывощӀэ(хэ)		ящӏывощӀэ(хэ)
			подлежащэ АБЫХЭМ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
прямой дополненэ
сэ		сыпщӏащӀэ	сыщӏащӀэ		сыфщӏащӀэ	сащӏащӀэ
уэ	усщӏащӀэ		ущӏащӀэ	утщӏащӀэ		уащӏащӀэ
ар	сщӏащӀэ	пщӏащӀэ	щӏащӀэ	тщӏащӀэ	фщӏащӀэ	ящӏащӀэ
дэ		дыпщӏащӀэ	дыщӏащӀэ		дыфщӏащӀэ	дащӏащӀэ
фэ	фысщӏащӀэ		фыщӏащӀэ	фытщӏащӀэ		фащӏащӀэ
ахэр	сщӏащӀэ(хэ)	пщӏащӀэ(хэ)	щӏащӀэ(хэ)	тщӏащӀэ(хэ)	фщӏащӀэ(хэ)	ящӏащӀэ(хэ)

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щӀ]э	[щӀ]эр	--	[щӀ]эхэр
Эргативнэ:	[щӀ]э	[щӀ]эм	--	[щӀ]эхэм
Послеложнэ:	[щӀ]экӀэ	[щӀ]эмкӀэ	[щӀ]эхэкӀэ	[щӀ]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[щӀ]эу	[щӀ]эрауэ	[щӀ]эхэу	[щӀ]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щӀ]а	[щӀ]ар	--	[щӀ]ахэр
Эргативнэ:	[щӀ]а	[щӀ]ам	--	[щӀ]ахэм
Послеложнэ:	[щӀ]акӀэ	[щӀ]амкӀэ	[щӀ]ахэкӀэ	[щӀ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[щӀ]ауэ	[щӀ]арауэ	[щӀ]ахэу	[щӀ]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щӀ]эн	[щӀ]эныр	--	[щӀ]энхэр
Эргативнэ:	[щӀ]эн	[щӀ]эным	--	[щӀ]энхэм
Послеложнэ:	[щӀ]энкӀэ	[щӀ]энымкӀэ	[щӀ]энхэкӀэ	[щӀ]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[щӀ]эну	[щӀ]энырауэ	[щӀ]энхэу	[щӀ]энхэрауэ

		-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щӀ]эну	[щӀ]энур	--	[щӀ]энухэр
Эргативнэ:	[щӀ]эну	[щӀ]энум	--	[щӀ]энухэм
Послеложнэ:	[щӀ]энукӀэ	[щӀ]энумкӀэ	[щӀ]энухэкӀэ	[щӀ]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[щӀ]энууэ	[щӀ]энурауэ	[щӀ]энухэу	[щӀ]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Зыгуэр (п. п. джэш) зыгуэрым и лъабжьэм щыхэсэн.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• щӏэщӏэн: cultivate, grow sth under sth

УРЫСЫБЗЭ

• щӏэщӏэн: возделывать, выращивать что-л. под чем-л.

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [ɕʹɐ'ɕʹɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• щӀэ- + [щӀ] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "щӏэщӏэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	щӏэщӀэн
щымыӀэныгъэ:	щӏэмыщӀэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэн	ущӏэщӀэн	щӏэщӀэн	дыщӏэщӀэн	фыщӏэщӀэн	щӏэщӀэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀэн	ущӏэмыщӀэн	щӏэмыщӀэн	дыщӏэмыщӀэн	фыщӏэмыщӀэн	щӏэмыщӀэн(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	щӏэщӀэ!	фыщӏэщӀэ!
щымыӀэныгъэ:	ущӏэмыщӀэ!	фыщӏэмыщӀэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыщӏрещӀэ	ущӏрещӀэ	щӏрещӀэ	дыщӏрещӀэ	фыщӏрещӀэ	щӏрещӀэ
щымыӀэныгъэ:	сыщӏремыщӀэ	ущӏремыщӀэ	щӏремыщӀэ	дыщӏремыщӀэ	фыщӏремыщӀэ	щӏремыщӀэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏощӀэ(р)	ущӏощӀэ(р)	щӏощӀэ(р)	дыщӏощӀэ(р)	фыщӏощӀэ(р)	щӏощӀэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэркъым	ущӏэщӀэркъым	щӏэщӀэркъым	дыщӏэщӀэркъым	фыщӏэщӀэркъым	щӏэщӀэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэ(р)т	ущӏэщӀэ(р)т	щӏэщӀэ(р)т	дыщӏэщӀэ(р)т	фыщӏэщӀэ(р)т	щӏэщӀэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэ(р)тэкъым	ущӏэщӀэ(р)тэкъым	щӏэщӀэ(р)тэкъым	дыщӏэщӀэ(р)тэкъым	фыщӏэщӀэ(р)тэкъым	щӏэщӀэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀащ	ущӏэщӀащ	щӏэщӀащ	дыщӏэщӀащ	фыщӏэщӀащ	щӏэщӀа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀакъым	ущӏэщӀакъым	щӏэщӀакъым	дыщӏэщӀакъым	фыщӏэщӀакъым	щӏэщӀа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀат	ущӏэщӀат	щӏэщӀат	дыщӏэщӀат	фыщӏэщӀат	щӏэщӀа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀатэкъым	ущӏэщӀатэкъым	щӏэщӀатэкъым	дыщӏэщӀатэкъым	фыщӏэщӀатэкъым	щӏэщӀа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэгъащ	ущӏэщӀэгъащ	щӏэщӀэгъащ	дыщӏэщӀэгъащ	фыщӏэщӀэгъащ	щӏэщӀэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэгъакъым	ущӏэщӀэгъакъым	щӏэщӀэгъакъым	дыщӏэщӀэгъакъым	фыщӏэщӀэгъакъым	щӏэщӀэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэгъат	ущӏэщӀэгъат	щӏэщӀэгъат	дыщӏэщӀэгъат	фыщӏэщӀэгъат	щӏэщӀэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэгъатэкъым	ущӏэщӀэгъатэкъым	щӏэщӀэгъатэкъым	дыщӏэщӀэгъатэкъым	фыщӏэщӀэгъатэкъым	щӏэщӀэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэщ	ущӏэщӀэщ	щӏэщӀэщ	дыщӏэщӀэщ	фыщӏэщӀэщ	щӏэщӀэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэкъым	ущӏэщӀэкъым	щӏэщӀэкъым	дыщӏэщӀэкъым	фыщӏэщӀэкъым	щӏэщӀэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэт	ущӏэщӀэт	щӏэщӀэт	дыщӏэщӀэт	фыщӏэщӀэт	щӏэщӀэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэтэкъым	ущӏэщӀэтэкъым	щӏэщӀэтэкъым	дыщӏэщӀэтэкъым	фыщӏэщӀэтэкъым	щӏэщӀэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэнщ	ущӏэщӀэнщ	щӏэщӀэнщ	дыщӏэщӀэнщ	фыщӏэщӀэнщ	щӏэщӀэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэнкъым	ущӏэщӀэнкъым	щӏэщӀэнкъым	дыщӏэщӀэнкъым	фыщӏэщӀэнкъым	щӏэщӀэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэнущ	ущӏэщӀэнущ	щӏэщӀэнущ	дыщӏэщӀэнущ	фыщӏэщӀэнущ	щӏэщӀэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэнукъым	ущӏэщӀэнукъым	щӏэщӀэнукъым	дыщӏэщӀэнукъым	фыщӏэщӀэнукъым	щӏэщӀэну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэрэ	ущӏэщӀэрэ	щӏэщӀэрэ	дыщӏэщӀэрэ	фыщӏэщӀэрэ	щӏэщӀэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэркъэ	ущӏэщӀэркъэ	щӏэщӀэркъэ	дыщӏэщӀэркъэ	фыщӏэщӀэркъэ	щӏэщӀэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэ(р)т	ущӏэщӀэ(р)т	щӏэщӀэ(р)т	дыщӏэщӀэ(р)т	фыщӏэщӀэ(р)т	щӏэщӀэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэ(р)тэкъэ	ущӏэщӀэ(р)тэкъэ	щӏэщӀэ(р)тэкъэ	дыщӏэщӀэ(р)тэкъэ	фыщӏэщӀэ(р)тэкъэ	щӏэщӀэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀа	ущӏэщӀа	щӏэщӀа	дыщӏэщӀа	фыщӏэщӀа	щӏэщӀа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀакъэ	ущӏэщӀакъэ	щӏэщӀакъэ	дыщӏэщӀакъэ	фыщӏэщӀакъэ	щӏэщӀа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀат	ущӏэщӀат	щӏэщӀат	дыщӏэщӀат	фыщӏэщӀат	щӏэщӀа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀатэкъэ	ущӏэщӀатэкъэ	щӏэщӀатэкъэ	дыщӏэщӀатэкъэ	фыщӏэщӀатэкъэ	щӏэщӀа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэгъа	ущӏэщӀэгъа	щӏэщӀэгъа	дыщӏэщӀэгъа	фыщӏэщӀэгъа	щӏэщӀэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэгъакъэ	ущӏэщӀэгъакъэ	щӏэщӀэгъакъэ	дыщӏэщӀэгъакъэ	фыщӏэщӀэгъакъэ	щӏэщӀэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэгъат	ущӏэщӀэгъат	щӏэщӀэгъат	дыщӏэщӀэгъат	фыщӏэщӀэгъат	щӏэщӀэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэгъатэкъэ	ущӏэщӀэгъатэкъэ	щӏэщӀэгъатэкъэ	дыщӏэщӀэгъатэкъэ	фыщӏэщӀэгъатэкъэ	щӏэщӀэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэ	ущӏэщӀэ	щӏэщӀэ	дыщӏэщӀэ	фыщӏэщӀэ	щӏэщӀэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэкъэ	ущӏэщӀэкъэ	щӏэщӀэкъэ	дыщӏэщӀэкъэ	фыщӏэщӀэкъэ	щӏэщӀэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэт	ущӏэщӀэт	щӏэщӀэт	дыщӏэщӀэт	фыщӏэщӀэт	щӏэщӀэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэтэкъэ	ущӏэщӀэтэкъэ	щӏэщӀэтэкъэ	дыщӏэщӀэтэкъэ	фыщӏэщӀэтэкъэ	щӏэщӀэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэн	ущӏэщӀэн	щӏэщӀэн	дыщӏэщӀэн	фыщӏэщӀэн	щӏэщӀэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэнкъэ	ущӏэщӀэнкъэ	щӏэщӀэнкъэ	дыщӏэщӀэнкъэ	фыщӏэщӀэнкъэ	щӏэщӀэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэну	ущӏэщӀэну	щӏэщӀэну	дыщӏэщӀэну	фыщӏэщӀэну	щӏэщӀэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэнукъэ	ущӏэщӀэнукъэ	щӏэщӀэнукъэ	дыщӏэщӀэнукъэ	фыщӏэщӀэнукъэ	щӏэщӀэну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэмэ	ущӏэщӀэмэ	щӏэщӀэмэ	дыщӏэщӀэмэ	фыщӏэщӀэмэ	щӏэщӀэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀэмэ	ущӏэмыщӀэмэ	щӏэмыщӀэмэ	дыщӏэмыщӀэмэ	фыщӏэмыщӀэмэ	щӏэмыщӀэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀамэ	ущӏэщӀамэ	щӏэщӀамэ	дыщӏэщӀамэ	фыщӏэщӀамэ	щӏэщӀа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀамэ	ущӏэмыщӀамэ	щӏэмыщӀамэ	дыщӏэмыщӀамэ	фыщӏэмыщӀамэ	мыщӀа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэгъамэ	ущӏэщӀэгъамэ	щӏэщӀэгъамэ	дыщӏэщӀэгъамэ	фыщӏэщӀэгъамэ	щӏэщӀэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀэгъамэ	ущӏэмыщӀэгъамэ	щӏэмыщӀэгъамэ	дыщӏэмыщӀэгъамэ	фыщӏэмыщӀэгъамэ	щӏэмыщӀэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэнмэ	ущӏэщӀэнмэ	щӏэщӀэнмэ	дыщӏэщӀэнмэ	фыщӏэщӀэнмэ	щӏэщӀэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀэнмэ	ущӏэмыщӀэнмэ	щӏэмыщӀэнмэ	дыщӏэмыщӀэнмэ	фыщӏэмыщӀэнмэ	щӏэмыщӀэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэнумэ	ущӏэщӀэнумэ	щӏэщӀэнумэ	дыщӏэщӀэнумэ	фыщӏэщӀэнумэ	щӏэщӀэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀэнумэ	ущӏэмыщӀэнумэ	щӏэмыщӀэнумэ	дыщӏэмыщӀэнумэ	фыщӏэмыщӀэнумэ	щӏэмыщӀэну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэтэмэ	ущӏэщӀэтэмэ	щӏэщӀэтэмэ	дыщӏэщӀэтэмэ	фыщӏэщӀэтэмэ	щӏэщӀэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀэтэмэ	ущӏэмыщӀэтэмэ	щӏэмыщӀэтэмэ	дыщӏэмыщӀэтэмэ	фыщӏэмыщӀэтэмэ	щӏэмыщӀэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀатэмэ	ущӏэщӀатэмэ	щӏэщӀатэмэ	дыщӏэщӀатэмэ	фыщӏэщӀатэмэ	щӏэщӀа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀатэмэ	ущӏэмыщӀатэмэ	щӏэмыщӀатэмэ	дыщӏэмыщӀатэмэ	фыщӏэмыщӀатэмэ	щӏэмыщӀа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэгъатэмэ	ущӏэщӀэгъатэмэ	щӏэщӀэгъатэмэ	дыщӏэщӀэгъатэмэ	фыщӏэщӀэгъатэмэ	щӏэщӀэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀэгъатэмэ	ущӏэмыщӀэгъатэмэ	щӏэмыщӀэгъатэмэ	дыщӏэмыщӀэгъатэмэ	фыщӏэмыщӀэгъатэмэ	щӏэмыщӀэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэнтэмэ	ущӏэщӀэнтэмэ	щӏэщӀэнтэмэ	дыщӏэщӀэнтэмэ	фыщӏэщӀэнтэмэ	щӏэщӀэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀэнтэмэ	ущӏэмыщӀэнтэмэ	щӏэмыщӀэнтэмэ	дыщӏэмыщӀэнтэмэ	фыщӏэмыщӀэнтэмэ	щӏэмыщӀэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэнутэмэ	ущӏэщӀэнутэмэ	щӏэщӀэнутэмэ	дыщӏэщӀэнутэмэ	фыщӏэщӀэнутэмэ	щӏэщӀэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀэнутэмэ	ущӏэмыщӀэнутэмэ	щӏэмыщӀэнутэмэ	дыщӏэмыщӀэнутэмэ	фыщӏэмыщӀэнутэмэ	щӏэмыщӀэну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэнт	ущӏэщӀэнт	щӏэщӀэнт	дыщӏэщӀэнт	фыщӏэщӀэнт	щӏэщӀэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэнтэкъым	ущӏэщӀэнтэкъым	щӏэщӀэнтэкъым	дыщӏэщӀэнтэкъым	фыщӏэщӀэнтэкъым	щӏэщӀэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэнут	ущӏэщӀэнут	щӏэщӀэнут	дыщӏэщӀэнут	фыщӏэщӀэнут	щӏэщӀэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэнутэкъым	ущӏэщӀэнутэкъым	щӏэщӀэнутэкъым	дыщӏэщӀэнутэкъым	фыщӏэщӀэнутэкъым	щӏэщӀэну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэми	ущӏэщӀэми	щӏэщӀэми	дыщӏэщӀэми	фыщӏэщӀэми	щӏэщӀэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀэми	ущӏэмыщӀэми	щӏэмыщӀэми	дыщӏэмыщӀэми	фыщӏэмыщӀэми	щӏэмыщӀэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀами	ущӏэщӀами	щӏэщӀами	дыщӏэщӀами	фыщӏэщӀами	щӏэщӀа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀами	ущӏэмыщӀами	щӏэмыщӀами	дыщӏэмыщӀами	фыщӏэмыщӀами	щӏэмыщӀа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэгъами	ущӏэщӀэгъами	щӏэщӀэгъами	дыщӏэщӀэгъами	фыщӏэщӀэгъами	щӏэщӀэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀэгъами	ущӏэмыщӀэгъами	щӏэмыщӀэгъами	дыщӏэмыщӀэгъами	фыщӏэмыщӀэгъами	щӏэмыщӀэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэнми	ущӏэщӀэнми	щӏэщӀэнми	дыщӏэщӀэнми	фыщӏэщӀэнми	щӏэщӀэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀэнми	ущӏэмыщӀэнми	щӏэмыщӀэнми	дыщӏэмыщӀэнми	фыщӏэмыщӀэнми	щӏэмыщӀэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэнуми	ущӏэщӀэнуми	щӏэщӀэнуми	дыщӏэщӀэнуми	фыщӏэщӀэнуми	щӏэщӀэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀэнуми	ущӏэмыщӀэнуми	щӏэмыщӀэнуми	дыщӏэмыщӀэнуми	фыщӏэмыщӀэнуми	щӏэмыщӀэну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэтэми	ущӏэщӀэтэми	щӏэщӀэтэми	дыщӏэщӀэтэми	фыщӏэщӀэтэми	щӏэщӀэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀэтэми	ущӏэмыщӀэтэми	щӏэмыщӀэтэми	дыщӏэмыщӀэтэми	фыщӏэмыщӀэтэми	щӏэмыщӀэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀатэми	ущӏэщӀатэми	щӏэщӀатэми	дыщӏэщӀатэми	фыщӏэщӀатэми	щӏэщӀа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀатэми	ущӏэмыщӀатэми	щӏэмыщӀатэми	дыщӏэмыщӀатэми	фыщӏэмыщӀатэми	щӏэмыщӀа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэгъатэми	ущӏэщӀэгъатэми	щӏэщӀэгъатэми	дыщӏэщӀэгъатэми	фыщӏэщӀэгъатэми	щӏэщӀэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀэгъатэми	ущӏэмыщӀэгъатэми	щӏэмыщӀэгъатэми	дыщӏэмыщӀэгъатэми	фыщӏэмыщӀэгъатэми	щӏэмыщӀэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэнтэми	ущӏэщӀэнтэми	щӏэщӀэнтэми	дыщӏэщӀэнтэми	фыщӏэщӀэнтэми	щӏэщӀэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀэнтэми	ущӏэмыщӀэнтэми	щӏэмыщӀэнтэми	дыщӏэмыщӀэнтэми	фыщӏэмыщӀэнтэми	щӏэмыщӀэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀэнутэми	ущӏэщӀэнутэми	щӏэщӀэнутэми	дыщӏэщӀэнутэми	фыщӏэщӀэнутэми	щӏэщӀэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀэнутэми	ущӏэмыщӀэнутэми	щӏэмыщӀэнутэми	дыщӏэмыщӀэнутэми	фыщӏэмыщӀэнутэми	щӏэмыщӀэну(хэ)тэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀаи	ущӏэщӀаи	щӏэщӀаи	дыщӏэщӀаи	фыщӏэщӀаи	щӏэщӀаи
щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀакъыми	ущӏэщӀакъыми	щӏэщӀакъыми	дыщӏэщӀакъыми	фыщӏэщӀакъыми	щӏэщӀакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀащэрэт	ущӏэщӀащэрэт	щӏэщӀащэрэт	дыщӏэщӀащэрэт	фыщӏэщӀащэрэт	щӏэщӀащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сыщӏэмыщӀащэрэт	ущӏэмыщӀащэрэт	щӏэмыщӀащэрэт	дыщӏэмыщӀащэрэт	фыщӏэмыщӀащэрэт	щӏэмыщӀащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀагъэнщ	ущӏэщӀагъэнщ	щӏэщӀагъэнщ	дыщӏэщӀагъэнщ	фыщӏэщӀагъэнщ	щӏэщӀагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀагъэнкъым	ущӏэщӀагъэнкъым	щӏэщӀагъэнкъым	дыщӏэщӀагъэнкъым	фыщӏэщӀагъэнкъым	щӏэщӀагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀагъэнт	ущӏэщӀагъэнт	щӏэщӀагъэнт	дыщӏэщӀагъэнт	фыщӏэщӀагъэнт	щӏэщӀагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀагъэнтэкъым	ущӏэщӀагъэнтэкъым	щӏэщӀагъэнтэкъым	дыщӏэщӀагъэнтэкъым	фыщӏэщӀагъэнтэкъым	щӏэщӀагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀагъэн	ущӏэщӀагъэн	щӏэщӀагъэн	дыщӏэщӀагъэн	фыщӏэщӀагъэн	щӏэщӀагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀагъэнкъэ	ущӏэщӀагъэнкъэ	щӏэщӀагъэнкъэ	дыщӏэщӀагъэнкъэ	фыщӏэщӀагъэнкъэ	щӏэщӀагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀагъэнт	ущӏэщӀагъэнт	щӏэщӀагъэнт	дыщӏэщӀагъэнт	фыщӏэщӀагъэнт	щӏэщӀагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀагъэнтэкъэ	ущӏэщӀагъэнтэкъэ	щӏэщӀагъэнтэкъэ	дыщӏэщӀагъэнтэкъэ	фыщӏэщӀагъэнтэкъэ	щӏэщӀагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀагъэнущ	ущӏэщӀагъэнущ	щӏэщӀагъэнущ	дыщӏэщӀагъэнущ	фыщӏэщӀагъэнущ	щӏэщӀагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀагъэнукъым	ущӏэщӀагъэнукъым	щӏэщӀагъэнукъым	дыщӏэщӀагъэнукъым	фыщӏэщӀагъэнукъым	щӏэщӀагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀагъэнут	ущӏэщӀагъэнут	щӏэщӀагъэнут	дыщӏэщӀагъэнут	фыщӏэщӀагъэнут	щӏэщӀагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀагъэнутэкъым	ущӏэщӀагъэнутэкъым	щӏэщӀагъэнутэкъым	дыщӏэщӀагъэнутэкъым	фыщӏэщӀагъэнутэкъым	щӏэщӀагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀагъэну	ущӏэщӀагъэну	щӏэщӀагъэну	дыщӏэщӀагъэну	фыщӏэщӀагъэну	щӏэщӀагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀагъэнукъэ	ущӏэщӀагъэнукъэ	щӏэщӀагъэнукъэ	дыщӏэщӀагъэнукъэ	фыщӏэщӀагъэнукъэ	щӏэщӀагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀагъэнут	ущӏэщӀагъэнут	щӏэщӀагъэнут	дыщӏэщӀагъэнут	фыщӏэщӀагъэнут	щӏэщӀагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыщӏэщӀагъэнутэкъэ	ущӏэщӀагъэнутэкъэ	щӏэщӀагъэнутэкъэ	дыщӏэщӀагъэнутэкъэ	фыщӏэщӀагъэнутэкъэ	щӏэщӀагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӏэщӀэ	ущӏэщӀэ	щӏэщӀэ	дыщӏэщӀэ	фыщӏэщӀэ	щӏэщӀэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӏэмыщӀэ	ущӏэмыщӀэ	щӏэмыщӀэ	дыщӏэмыщӀэ	фыщӏэмыщӀэ	щӏэмыщӀэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӏэщӀа	ущӏэщӀа	щӏэщӀа	дыщӏэщӀа	фыщӏэщӀа	щӏэщӀа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӏэмыщӀа	ущӏэмыщӀа	щӏэмыщӀа	дыщӏэмыщӀа	фыщӏэмыщӀа	щӏэмыщӀа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӏэщӀэгъа	ущӏэщӀэгъа	щӏэщӀэгъа	дыщӏэщӀэгъа	фыщӏэщӀэгъа	щӏэщӀэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӏэмыщӀэгъа	ущӏэмыщӀэгъа	щӏэмыщӀэгъа	дыщӏэмыщӀэгъа	фыщӏэмыщӀэгъа	щӏэмыщӀэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыщӏэщӀэн	ущӏэщӀэн	щӏэщӀэн	дыщӏэщӀэн	фыщӏэщӀэн	щӏэщӀэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӏэмыщӀэн	ущӏэмыщӀэн	щӏэмыщӀэн	дыщӏэмыщӀэн	фыщӏэмыщӀэн	щӏэмыщӀэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыщӏэщӀэну	ущӏэщӀэну	щӏэщӀэну	дыщӏэщӀэну	фыщӏэщӀэну	щӏэщӀэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӏэмыщӀэну	ущӏэмыщӀэну	щӏэмыщӀэну	дыщӏэмыщӀэну	фыщӏэмыщӀэну	щӏэмыщӀэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыщӏэщӀэ	узэрыщӏэщӀэ	зэрыщӏэщӀэ	дызэрыщӏэщӀэ	фызэрыщӏэщӀэ	зэрыщӏэщӀэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыщӏэмыщӀэ	узэрыщӏэмыщӀэ	зэрыщӏэмыщӀэ	дызэрыщӏэмыщӀэ	фызэрыщӏэмыщӀэ	мызэрыщӏэщӀэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыщӏэщӀа	узэрыщӏэщӀа	зэрыщӏэщӀа	дызэрыщӏэщӀа	фызэрыщӏэщӀа	зэрыщӏэщӀа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыщӏэмыщӀа	узэрыщӏэмыщӀа	зэрыщӏэмыщӀа	дызэрыщӏэмыщӀа	фызэрыщӏэмыщӀа	зэрыщӏэмыщӀа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыщӏэщӀэгъа	узэрыщӏэщӀэгъа	зэрыщӏэщӀэгъа	дызэрыщӏэщӀэгъа	фызэрыщӏэщӀэгъа	зэрыщӏэщӀэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыщӏэмыщӀэгъа	узэрыщӏэмыщӀэгъа	зэрыщӏэмыщӀэгъа	дызэрыщӏэмыщӀэгъа	фызэрыщӏэмыщӀэгъа	зэрыщӏэмыщӀэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыщӏэщӀэн	узэрыщӏэщӀэн	зэрыщӏэщӀэн	дызэрыщӏэщӀэн	фызэрыщӏэщӀэн	зэрыщӏэщӀэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыщӏэмыщӀэн	узэрыщӏэмыщӀэн	зэрыщӏэмыщӀэн	дызэрыщӏэмыщӀэн	фызэрыщӏэмыщӀэн	зэрыщӏэмыщӀэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыщӏэщӀэну	узэрыщӏэщӀэну	зэрыщӏэщӀэну	дызэрыщӏэщӀэну	фызэрыщӏэщӀэну	зэрыщӏэщӀэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыщӏэмыщӀэну	узэрыщӏэмыщӀэну	зэрыщӏэмыщӀэну	дызэрыщӏэмыщӀэну	фызэрыщӏэмыщӀэну	зэрыщӏэмыщӀэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыщӏэщӀэ	ущыщӏэщӀэ	щыщӏэщӀэ	дыщыщӏэщӀэ	фыщыщӏэщӀэ	щыщӏэщӀэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыщӏэмыщӀэ	ущыщӏэмыщӀэ	щыщӏэмыщӀэ	дыщыщӏэмыщӀэ	фыщыщӏэмыщӀэ	щыщӏэмыщӀэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыщӏэщӀа	ущыщӏэщӀа	щыщӏэщӀа	дыщыщӏэщӀа	фыщыщӏэщӀа	щыщӏэщӀа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыщӏэмыщӀа	ущыщӏэмыщӀа	щыщӏэмыщӀа	дыщыщӏэмыщӀа	фыщыщӏэмыщӀа	щыщӏэмыщӀа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыщӏэщӀэгъа	ущыщӏэщӀэгъа	щыщӏэщӀэгъа	дыщыщӏэщӀэгъа	фыщыщӏэщӀэгъа	щыщӏэщӀэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыщӏэмыщӀэгъа	ущыщӏэмыщӀэгъа	щыщӏэмыщӀэгъа	дыщыщӏэмыщӀэгъа	фыщыщӏэмыщӀэгъа	щыщӏэмыщӀэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыщӏэщӀэн	ущыщӏэщӀэн	щыщӏэщӀэн	дыщыщӏэщӀэн	фыщыщӏэщӀэн	щыщӏэщӀэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыщӏэмыщӀэн	ущыщӏэмыщӀэн	щыщӏэмыщӀэн	дыщыщӏэмыщӀэн	фыщыщӏэмыщӀэн	щыщӏэмыщӀэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыщӏэщӀэну	ущыщӏэщӀэну	щыщӏэщӀэну	дыщыщӏэщӀэну	фыщыщӏэщӀэну	щыщӏэщӀэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыщӏэмыщӀэну	ущыщӏэмыщӀэну	щыщӏэмыщӀэну	дыщыщӏэмыщӀэну	фыщыщӏэмыщӀэну	щыщӏэмыщӀэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздыщӏэщӀэ	уздыщӏэщӀэ	здыщӏэщӀэ	дыздыщӏэщӀэ	фыздыщӏэщӀэ	здыщӏэщӀэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыщӏэмыщӀэ	уздыщӏэмыщӀэ	здыщӏэмыщӀэ	дыздыщӏэмыщӀэ	фыздыщӏэмыщӀэ	здыщӏэмыщӀэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыщӏэщӀа	уздыщӏэщӀа	здыщӏэщӀа	дыздыщӏэщӀа	фыздыщӏэщӀа	здыщӏэщӀа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыщӏэмыщӀа	уздыщӏэмыщӀа	здыщӏэмыщӀа	дыздыщӏэмыщӀа	фыздыщӏэмыщӀа	здыщӏэмыщӀа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыщӏэщӀэгъа	уздыщӏэщӀэгъа	здыщӏэщӀэгъа	дыздыщӏэщӀэгъа	фыздыщӏэщӀэгъа	здыщӏэщӀэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыщӏэмыщӀэгъа	уздыщӏэмыщӀэгъа	здыщӏэмыщӀэгъа	дыздыщӏэмыщӀэгъа	фыздыщӏэмыщӀэгъа	здыщӏэмыщӀэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыщӏэщӀэн	уздыщӏэщӀэн	здыщӏэщӀэн	дыздыщӏэщӀэн	фыздыщӏэщӀэн	здыщӏэщӀэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыщӏэмыщӀэн	уздыщӏэмыщӀэн	здыщӏэмыщӀэн	дыздыщӏэмыщӀэн	фыздыщӏэмыщӀэн	здыщӏэмыщӀэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыщӏэщӀэну	уздыщӏэщӀэну	здыщӏэщӀэну	дыздыщӏэщӀэну	фыздыщӏэщӀэну	здыщӏэщӀэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыщӏэмыщӀэну	уздыщӏэмыщӀэну	здыщӏэмыщӀэну	дыздыщӏэмыщӀэну	фыздыщӏэмыщӀэну	здыщӏэмыщӀэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыщӏэщӀэ	ущӀыщӏэщӀэ	щӀыщӏэщӀэ	дыщӀыщӏэщӀэ	фыщӀыщӏэщӀэ	щӀыщӏэщӀэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыщӏэмыщӀэ	ущӀыщӏэмыщӀэ	щӀыщӏэмыщӀэ	дыщӀыщӏэмыщӀэ	фыщӀыщӏэмыщӀэ	щӀыщӏэмыщӀэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыщӏэщӀа	ущӀыщӏэщӀа	щӀыщӏэщӀа	дыщӀыщӏэщӀа	фыщӀыщӏэщӀа	щӀыщӏэщӀа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыщӏэмыщӀа	ущӀыщӏэмыщӀа	щӀыщӏэмыщӀа	дыщӀыщӏэмыщӀа	фыщӀыщӏэмыщӀа	щӀыщӏэмыщӀа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыщӏэщӀэгъа	ущӀыщӏэщӀэгъа	щӀыщӏэщӀэгъа	дыщӀыщӏэщӀэгъа	фыщӀыщӏэщӀэгъа	щӀыщӏэщӀэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыщӏэмыщӀэгъа	ущӀыщӏэмыщӀэгъа	щӀыщӏэмыщӀэгъа	дыщӀыщӏэмыщӀэгъа	фыщӀыщӏэмыщӀэгъа	щӀыщӏэмыщӀэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыщӏэщӀэн	ущӀыщӏэщӀэн	щӀыщӏэщӀэн	дыщӀыщӏэщӀэн	фыщӀыщӏэщӀэн	щӀыщӏэщӀэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыщӏэмыщӀэн	ущӀыщӏэмыщӀэн	щӀыщӏэмыщӀэн	дыщӀыщӏэмыщӀэн	фыщӀыщӏэмыщӀэн	щӀыщӏэмыщӀэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыщӏэщӀэну	ущӀыщӏэщӀэну	щӀыщӏэщӀэну	дыщӀыщӏэщӀэну	фыщӀыщӏэщӀэну	щӀыщӏэщӀэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыщӏэмыщӀэну	ущӀыщӏэмыщӀэну	щӀыщӏэмыщӀэну	дыщӀыщӏэмыщӀэну	фыщӀыщӏэмыщӀэну	щӀыщӏэмыщӀэну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӏэщӀэу	ущӏэщӀэу	щӏэщӀэу	дыщӏэщӀэу	фыщӏэщӀэу	щӏэщӀэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӏэмыщӀэу	ущӏэмыщӀэу	щӏэмыщӀэу	дыщӏэмыщӀэу	фыщӏэмыщӀэу	щӏэмыщӀэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӏэщӀауэ	ущӏэщӀауэ	щӏэщӀауэ	дыщӏэщӀауэ	фыщӏэщӀауэ	щӏэщӀауэ / щӏэщӀа(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӏэмыщӀауэ	ущӏэмыщӀауэ	щӏэмыщӀауэ	дыщӏэмыщӀауэ	фыщӏэмыщӀауэ	щӏэмыщӀауэ(хэ) / щӏэмыщӀа(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыщӏэщӀэурэ	ущӏэщӀэурэ	щӏэщӀэурэ	дыщӏэщӀэурэ	фыщӏэщӀэурэ	щӏэщӀэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сыщӏэмыщӀэурэ	ущӏэмыщӀэурэ	щӏэмыщӀэурэ	дыщӏэмыщӀэурэ	фыщӏэмыщӀэурэ	щӏэмыщӀэ(хэ)урэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	сыпщӏощӀэ	сыщӏощӀэ	--	сыфщӏощӀэ	сащӏощӀэ
уэ	усщӏощӀэ	--	ущӏощӀэ	утщӏощӀэ	--	уащӏощӀэ
ар	сщӏощӀэ	пщӏощӀэ	щӏощӀэ	тщӏощӀэ	фщӏощӀэ	ящӏощӀэ
дэ	--	дыпщӏощӀэ	дыщӏощӀэ	--	дыфщӏощӀэ	дащӏощӀэ
фэ	фысщӏощӀэ	--	фыщӏощӀэ	фытщӏощӀэ	--	фащӏощӀэ
ахэр	сщӏощӀэ(хэ)	пщӏощӀэ(хэ)	щӏощӀэ(хэ)	тщӏощӀэ(хэ)	фщӏощӀэ(хэ)	ящӏощӀэ(хэ)

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щӀ]э	[щӀ]эр	--	[щӀ]эхэр
Эргативнэ:	[щӀ]э	[щӀ]эм	--	[щӀ]эхэм
Послеложнэ:	[щӀ]экӀэ	[щӀ]эмкӀэ	[щӀ]эхэкӀэ	[щӀ]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[щӀ]эуэ	[щӀ]эрауэ	[щӀ]эхэу	[щӀ]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щӀ]а	[щӀ]ар	--	[щӀ]ахэр
Эргативнэ:	[щӀ]а	[щӀ]ам	--	[щӀ]ахэм
Послеложнэ:	[щӀ]акӀэ	[щӀ]амкӀэ	[щӀ]ахэкӀэ	[щӀ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[щӀ]ауэ	[щӀ]арауэ	[щӀ]ахэу	[щӀ]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щӀ]эн	[щӀ]эныр	--	[щӀ]энхэр
Эргативнэ:	[щӀ]эн	[щӀ]эным	--	[щӀ]энхэм
Послеложнэ:	[щӀ]энкӀэ	[щӀ]энымкӀэ	[щӀ]энхэкӀэ	[щӀ]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[щӀ]эну	[щӀ]энырауэ	[щӀ]энхэу	[щӀ]энхэрауэ

		-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щӀ]эну	[щӀ]энур	--	[щӀ]энухэр
Эргативнэ:	[щӀ]эну	[щӀ]энум	--	[щӀ]энухэм
Послеложнэ:	[щӀ]энукӀэ	[щӀ]энумкӀэ	[щӀ]энухэкӀэ	[щӀ]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[щӀ]энууэ	[щӀ]энурауэ	[щӀ]энухэу	[щӀ]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Къару зэрыщӀэкӀам е пхэнжу зэрытеувам къыхэкӀыу лъакъуэр ещӀэн, лъэныкъуэбэн; зыгуэр ззтезыӀыгъэр (п. п. лъэмыжым щӀэт пкъор) лъэныкъуабэ хъун.

ЩАПХЪЭХЭР

• Шым зэ зричри псынщӀэу и лъэбакъуэм кӀэричыжащ.. и фӀалъэ лъакъуитӀыр щӀэщӀащ. Къэрмокъуэ Хьэмид
• Нурхьэлий ешауэ и лъакъуитӀыр щӀэщӀэрт. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• щӏэщӏэн: fail, bend, give way, fold (about legs, supports)

УРЫСЫБЗЭ

• щӏэщӏэн: подкоситься (о ногах, опорах)

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.