Wt/kbd/щӏы

< Wt‎ | kbd
Wt > kbd > щӏы

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [ɕʹǝ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • [щӀ] + -ы

СКЛОНЕНЭ

Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: щӀы щӀыр -- щӀыхэр
Эргативнэ: щӀы щӀым -- щӀыхэм
Послеложнэ: щӀыкӀэ щӀымкӀэ щӀыхэкӀэ щӀыхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: щӀыуэ щӀырауэ щӀыхэу щӀыхэрауэ
еигъэ формэхэр
сищӀ уищӀ ищӀ дищӀ фищӀ ящӀ

МЫХЬЭНЭ

  1. Ещанэу Дыгъэм пэщыт, цӀыхухэр, псэущхьэхэр щыпсэу планетэ.
  2. ЩӀы хъурейм и щхьэ къат и щӀыӀу.
  3. ЩӀым щыщу къэкӀыгъэхэм я лъабжьэр зыхэт, «зыгъашхэ» япэ къатыр, щӀыгулъ
  4. Къэрал, хэку

ЩАПХЪЭХЭР

  • Дунейм щӀалэгъуалэу тетыр фызэгухьэм, ЩӀым мамырыгъэр тепщэ щыхъунщ. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)
  • Сенрэ Мэзанрэ ныбэгукӀэ щӀым зыхадзэри тӀэкӀурэ щылъащ, хьэкъей гуэрэн лъахъшэм хэлъу. Жаным Борис

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

  • ЩӀы фӀыцӀэ
  • ЩӀы пшэр
  • Нэмыцэр ди щӀым къихьэгъащ.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • щӏы: 1. Earth (planеt) 2. earth, ground, soil, the top layer of the Earth’s crust 3. land, earth, structural soil 4. country, land, homeland, motherland, fatherland
  • ЩӀы фӀыцӀэ: black earth
  • ЩӀы пшэр: fertile earth
  • Нэмыцэр ди щӀым къихьэгъащ: The Germans invaded our land.
УРЫСЫБЗЭ
  • щӏы: 1. Земля (планета) 2. почва, верхний слой земной коры 3. земля, структурная почва 4. страна, родина, отчизна
  • ЩӀы фӀыцӀэ: чернозём
  • ЩӀы пшэр: плодородная земля
  • Нэмыцэр ди щӀым къихьэгъащ: Немцы вторглись в нашу землю.

БИБЛИОГРАФИЕ

  • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
  • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
  • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
  • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
  • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
  • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
  • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
  • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
  • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [ɕʹǝ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • [щӀ] + -ы

СКЛОНЕНЭ

Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: щӀы щӀыр -- щӀыхэр
Эргативнэ: щӀы щӀым -- щӀыхэм
Послеложнэ: щӀыкӀэ щӀымкӀэ щӀыхэкӀэ щӀыхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: щӀыуэ щӀырауэ щӀыхэу щӀыхэрауэ
еигъэ формэхэр
сищӀ уищӀ ищӀ дищӀ фищӀ ящӀ

МЫХЬЭНЭ

  1. Гъатхэмрэ бжьыхьэмрэ яку дэлъ щӀыӀэгъуэ зэман; щӀымахуэ.

ЩАПХЪЭХЭР

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

  • Гъэрэ щӀырэ зэхэкӀа нэужьщ жылэр щӀым щыхалъхьэр.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • щӏы: winter
  • Гъэрэ щӀырэ зэхэкӀа нэужьщ жылэр щӀым щыхалъхьэр: when summer replaces wintertime, sowing begins.
УРЫСЫБЗЭ
  • щӏы: зима
  • Гъэрэ щӀырэ зэхэкӀа нэужьщ жылэр щӀым щыхалъхьэр: когда зимняя пора заменяется летней, начинается сев.

БИБЛИОГРАФИЕ

  • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
  • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
  • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
  • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
  • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
  • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
  • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
  • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
  • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.