АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэӏэс "шхын"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
шхын
щымыӀэныгъэ:
мышхын
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
сшхын
пшхын
ишхын
тшхын
фшхын
яшхын
щымыӀэныгъэ:
сымышхын
умышхын
имышхын
дымышхын
фымышхын
ямышхын
Унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
шхы!
фшхы!
щымыӀэныгъэ:
умышх!
фымышх!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
срешх
урешх
ирешх
дрешх
фрешх
ирешх
щымыӀэныгъэ:
сремышх
уремышх
иремышх
дремышх
фремышх
иремышх
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сошх(ыр)
уошх(ыр) / бошх(ыр)
ешх(ыр)
дошх(ыр)
фошх(ыр)
яшх(ыр)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сшхыркъым
пшхыркъым
ишхыркъым
тшхыркъым
фшхыркъым
яшхыркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сшхы(р)т
пшхы(р)т
ишхы(р)т
тшхы(р)т
фшхы(р)т
яшхы(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сшхы(р)тэкъым
пшхы(р)тэкъым
ишхы(р)тэкъым
тшхы(р)тэкъым
фшхы(р)тэкъым
яшхы(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сшхащ
пшхащ
ишхащ
тшхащ
фшхащ
яшхащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сшхакъым
пшхакъым
ишхакъым
тшхакъым
фшхакъым
яшхакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сшхат
пшхат
ишхат
тшхат
фшхат
яшхат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сшхатэкъым
пшхатэкъым
ишхатэкъым
тшхатэкъым
фшхатэкъым
яшхатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сшхыгъащ
пшхыгъащ
ишхыгъащ
тшхыгъащ
фшхыгъащ
яшхыгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сшхыгъакъым
пшхыгъакъым
ишхыгъакъым
тшхыгъакъым
фшхыгъакъым
яшхыгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сшхыгъат
пшхыгъат
ишхыгъат
тшхыгъат
фшхыгъат
яшхыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сшхыгъатэкъым
пшхыгъатэкъым
ишхыгъатэкъым
тшхыгъатэкъым
фшхыгъатэкъым
яшхыгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сшхыщ
пшхыщ
ишхщ
тшхыщ
фшхыщ
яшхщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сшхыкъым
пшхыкъым
ишхкъым
тшхыкъым
фшхыкъым
яшхкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сшхыт
пшхыт
ишхт
тшхыт
фшхыт
яшхт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сшхытэкъым
пшхытэкъым
ишхтэкъым
тшхытэкъым
фшхытэкъым
яшхтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сшхынщ
пшхынщ
ишхынщ
тшхынщ
фшхынщ
яшхынщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сшхынкъым
пшхынкъым
ишхынкъым
тшхынкъым
фшхынкъым
яшхынкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сшхынущ
пшхынущ
ишхынущ
тшхынущ
фшхынущ
яшхынущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сшхынукъым
пшхынукъым
ишхынукъым
тшхынукъым
фшхынукъым
яшхынукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сшхырэ
пшхырэ
ишхрэ
тшхырэ
фшхырэ
яшхрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сшхыркъэ
пшхыркъэ
ишхыркъэ
тшхыркъэ
фшхыркъэ
яшхыркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сшхы(р)т
пшхы(р)т
ишхы(р)т
тшхы(р)т
фшхы(р)т
яшхы(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сшхы(р)тэкъэ
пшхы(р)тэкъэ
ишх(ыр)тэкъэ
тшхы(р)тэкъэ
фшхы(р)тэкъэ
яшх(ыр)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сшха
пшха
ишха
тшха
фшха
яшха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сшхакъэ
пшхакъэ
ишхакъэ
тшхакъэ
фшхакъэ
яшхакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сшхат
пшхат
ишхат
тшхат
фшхат
яшхат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сшхатэкъэ
пшхатэкъэ
ишхатэкъэ
тшхатэкъэ
фшхатэкъэ
яшхатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сшхыгъа
пшхыгъа
ишхыгъа
тшхыгъа
фшхыгъа
яшхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:
сшхыгъакъэ
пшхыгъакъэ
ишхыгъакъэ
тшхыгъакъэ
фшхыгъакъэ
яшхыгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сшхыгъат
пшхыгъат
ишхыгъат
тшхыгъат
фшхыгъат
яшхыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сшхыгъатэкъэ
пшхыгъатэкъэ
ишхыгъатэкъэ
тшхыгъатэкъэ
фшхыгъатэкъэ
яшхыгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сшхы
пшхы
ишх
тшхы
фшхы
яшх
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сшхыкъэ
пшхыкъэ
ишхкъэ
тшхыкъэ
фшхыкъэ
яшхкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сшхыт
пшхыт
ишхт
тшхыт
фшхыт
яшхт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сшхытэкъэ
пшхытэкъэ
ишхтэкъэ
тшхытэкъэ
фшхытэкъэ
яшхтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сшхын
пшхын
ишхын
тшхын
фшхын
яшхын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сшхынкъэ
пшхынкъэ
ишхынкъэ
тшхынкъэ
фшхынкъэ
яшхынкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сшхыну
пшхыну
ишхыну
тшхыну
фшхыну
яшхыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сшхынукъэ
пшхынукъэ
ишхынукъэ
тшхынукъэ
фшхынукъэ
яшхынукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сшхымэ
пшхымэ
ишхмэ
тшхымэ
фшхымэ
яшхмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымышхмэ
умышхмэ
имышхмэ
дымышхмэ
фымышхмэ
ямышхмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сшхамэ
пшхамэ
ишхамэ
тшхамэ
фшхамэ
яшхамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымышхамэ
умышхамэ
имышхамэ
дымышхамэ
фымышхамэ
ямышхамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сшхыгъамэ
пшхыгъамэ
ишхыгъамэ
тшхыгъамэ
фшхыгъамэ
яшхыгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымышхыгъамэ
умышхыгъамэ
имышхыгъамэ
дымышхыгъамэ
фымышхыгъамэ
ямышхыгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сшхынмэ
пшхынмэ
ишхынмэ
тшхынмэ
фшхынмэ
яшхынмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымышхынмэ
умышхынмэ
имышхынмэ
дымышхынмэ
фымышхынмэ
ямышхынмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сшхынумэ
пшхынумэ
ишхынумэ
тшхынумэ
фшхынумэ
яшхынумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымышхынумэ
умышхынумэ
имышхынумэ
дымышхынумэ
фымышхынумэ
ямышхынумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сшхытэмэ
пшхытэмэ
ишхтэмэ
тшхытэмэ
фшхытэмэ
яшхтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымышхтэмэ
умышхтэмэ
имышхтэмэ
дымышхтэмэ
фымышхтэмэ
ямышхтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сшхатэмэ
пшхатэмэ
ишхатэмэ
тшхатэмэ
фшхатэмэ
яшхатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымышхатэмэ
умышхатэмэ
имышхатэмэ
дымышхатэмэ
фымышхатэмэ
ямышхатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сшхыгъатэмэ
пшхыгъатэмэ
ишхыгъатэмэ
тшхыгъатэмэ
фшхыгъатэмэ
яшхыгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымышхыгъатэмэ
умышхыгъатэмэ
имышхыгъатэмэ
дымышхыгъатэмэ
фымышхыгъатэмэ
ямышхыгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сшхынтэмэ
пшхынтэмэ
ишхынтэмэ
тшхынтэмэ
фшхынтэмэ
яшхынтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымышхынтэмэ
умышхынтэмэ
имышхынтэмэ
дымышхынтэмэ
фымышхынтэмэ
ямышхынтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сшхынутэмэ
пшхынутэмэ
ишхынутэмэ
тшхынутэмэ
фшхынутэмэ
яшхынутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымышхынутэмэ
умышхынутэмэ
имышхынутэмэ
дымышхынутэмэ
фымышхынутэмэ
ямышхынутэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сшхынт
пшхынт
ишхынт
тшхынт
фшхынт
яшхынт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сшхынтэкъым
пшхынтэкъым
ишхынтэкъым
тшхынтэкъым
фшхынтэкъым
яшхынтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сшхынут
пшхынут
ишхынут
тшхынут
фшхынут
яшхынут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сшхынутэкъым
пшхынутэкъым
ишхынутэкъым
тшхынутэкъым
фшхынутэкъым
яшхынутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сшхыми
пшхыми
ишхми
тшхыми
фшхыми
яшхми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымышхми
умышхми
имышхми
дымышхми
фымышхми
ямышхми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сшхами
пшхами
ишхами
тшхами
фшхами
яшхами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымышхами
умышхами
имышхами
дымышхами
фымышхами
ямышхами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сшхыгъами
пшхыгъами
ишхыгъами
тшхыгъами
фшхыгъами
яшхыгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымышхыгъами
умышхыгъами
имышхыгъами
дымышхыгъами
фымышхыгъами
ямышхыгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сшхынми
пшхынми
ишхынми
тшхынми
фшхынми
яшхынми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымышхынми
умышхынми
имышхынми
дымышхынми
фымышхынми
ямышхынми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сшхынуми
пшхынуми
ишхынуми
тшхынуми
фшхынуми
яшхынуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымышхынуми
умышхынуми
имышхынуми
дымышхынуми
фымышхынуми
ямышхынуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сшхытэми
пшхытэми
ишхтэми
тшхытэми
фшхытэми
яшхтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымышхтэми
умышхтэми
имышхтэми
дымышхтэми
фымышхтэми
ямышхтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сшхатэми
пшхатэми
ишхатэми
тшхатэми
фшхатэми
яшхатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымышхатэми
умышхатэми
имышхатэми
дымышхатэми
фымышхатэми
ямышхатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сшхыгъатэми
пшхыгъатэми
ишхыгъатэми
тшхыгъатэми
фшхыгъатэми
яшхыгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымышхыгъатэми
умышхыгъатэми
имышхыгъатэми
дымышхыгъатэми
фымышхыгъатэми
ямышхыгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сшхынтэми
пшхынтэми
ишхынтэми
тшхынтэми
фшхынтэми
яшхынтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымышхынтэми
умышхынтэми
имышхынтэми
дымышхынтэми
фымышхынтэми
ямышхынтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сшхынутэми
пшхынутэми
ишхынутэми
тшхынутэми
фшхэнутэми
яшхэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымышхынутэми
умышхынутэми
имышхынутэми
дымышхынутэми
фымышхынутэми
ямышхынутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
сшхаи
пшхаи
ишхаи
тшхаи
фшхаи
яшхаи
щымыӀэныгъэ:
сымышхаи
умышхаи
имышхаи
дымышхаи
фымышхаи
ямышхаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
сшхащэрэт
пшхащэрэт
ишхащэрэт
тшхащэрэт
фшхащэрэт
яшхащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сымышхащэрэт
умышхащэрэт
имышхащэрэт
дымышхащэрэт
фымышхащэрэт
ямышхащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сшхагъэнщ
пшхагъэнщ
ишхагъэнщ
тшхагъэнщ
фшхагъэнщ
яшхагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сшхагъэнкъым
пшхагъэнкъым
ишхагъэнкъым
тшхагъэнкъым
фшхагъэнкъым
яшхагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сшхагъэнт
пшхагъэнт
ишхагъэнт
тшхагъэнт
фшхагъэнт
яшхагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сшхагъэнтэкъым
пшхагъэнтэкъым
ишхагъэнтэкъым
тшхагъэнтэкъым
фшхагъэнтэкъым
яшхагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сшхагъэн
пшхагъэн
ишхагъэн
тшхагъэн
фшхагъэн
яшхагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сшхагъэнкъэ
пшхагъэнкъэ
ишхагъэнкъэ
тшхагъэнкъэ
фшхагъэнкъэ
яшхагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сшхагъэнт
пшхагъэнт
ишхагъэнт
тшхагъэнт
фшхагъэнт
яшхагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сшхагъэнтэкъэ
пшхагъэнтэкъэ
ишхагъэнтэкъэ
тшхагъэнтэкъэ
фшхагъэнтэкъэ
яшхагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сшхагъэнущ
пшхагъэнущ
ишхагъэнущ
тшхагъэнущ
фшхагъэнущ
яшхагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сшхагъэнукъым
пшхагъэнукъым
ишхагъэнукъым
тшхагъэнукъым
фшхагъэнукъым
яшхагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сшхагъэнут
пшхагъэнут
ишхагъэнут
тшхагъэнут
фшхагъэнут
яшхагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сшхагъэнутэкъым
пшхагъэнутэкъым
ишхагъэнутэкъым
тшхагъэнутэкъым
фшхагъэнутэкъым
яшхагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сшхагъэну
пшхагъэну
ишхагъэну
тшхагъэну
фшхагъэну
яшхагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сшхагъэнукъэ
пшхагъэнукъэ
ишхагъэнукъэ
тшхагъэнукъэ
фшхагъэнукъэ
яшхагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сшхагъэнут
пшхагъэнут
ишхагъэнут
тшхагъэнут
фшхагъэнут
яшхагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сшхагъэнутэкъэ
пшхагъэнутэкъэ
ишхагъэнутэкъэ
тшхагъэнутэкъэ
фшхагъэнутэкъэ
яшхагъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
зышх
ит зэман - щымыӀэныгъэ
зымышх
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зышха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зымышха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зышхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зымышхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зышхын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зымышхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зышхыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зымышхыну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
сшхы
пшхы
ишх
тшхы
фшхы
яшх
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымышх
умышх
имышх
дымышх
фымышх
ямышх
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сшха
пшха
ишха
тшха
фшха
яшха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымышха
умышха
имышха
дымышха
фымышха
ямышха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сшхыгъа
пшхыгъа
ишхыгъа
тшхыгъа
фшхыгъа
яшхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымышхыгъа
умышхыгъа
имышхыгъа
дымышхыгъа
фымышхыгъа
ямышхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сшхын
пшхын
ишхын
тшхын
фшхын
яшхын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымышхын
умышхын
имышхын
дымышхын
фымышхын
ямышхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сшхыну
пшхыну
ишхыну
тшхыну
фшхыну
яшхыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымышхыну
умышхыну
имышхыну
дымышхыну
фымышхыну
ямышхыну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ
шхы
ит зэман - щымыӀэныгъэ
мышх
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
шха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
мышха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
шхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
мышхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
шхын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
мышхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
шхыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
мышхыну
Обстоятельственнэ причастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
зэрысшх
зэрыпшх
зэришх
зэрытшх
зэрыфшх
зэрашх
ит зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмышх
зэрумышх
зэримышх
зэрыдмышх
зэрывмышх
зэрамышх
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэрысшха
зэрыпшха
зэришха
зэрытшха
зэрыфшха
зэрашха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмышха
зэрумышха
зэримышха
зэрыдмышха
зэрывмышха
зэрамышха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэрысшхыгъа
зэрыпшхыгъа
зэришхыгъа
зэрытшхыгъа
зэрыфшхыгъа
зэрашхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмышхыгъа
зэрумышхыгъа
зэримышхыгъа
зэрыдмышхыгъа
зэрывмышхыгъа
зэрамышхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэрысшхын
зэрыпшхын
зэришхын
зэрытшхын
зэрыфшхын
зэрашхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмышхын
зэрумышхын
зэримышхын
зэрыдмышхын
зэрывмышхын
зэрамышхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэрысшхыну
зэрыпшхыну
зэришхыну
зэрытшхыну
зэрыфшхыну
зэрашхыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмышхыну
зэрумышхыну
зэримышхыну
зэрыдмышхыну
зэрывмышхыну
зэрамышхыну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
щысшх
щыпшх
щишх
щытшх
щыфшх
щашх
ит зэман - щымыӀэныгъэ
щызмышх
щумышх
щимышх
щыдмышх
щывмышх
щамышх
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щысшха
щыпшха
щишха
щытшха
щыфшха
щашха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щызмышха
щумышха
щимышха
щыдмышха
щывмышха
щамышха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щысшхыгъа
щыпшхыгъа
щишхыгъа
щытшхыгъа
щыфшхыгъа
щашхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щызмышхыгъа
щумышхыгъа
щимышхыгъа
щыдмышхыгъа
щывмышхыгъа
щамышхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щысшхын
щыпшхын
щишхын
щытшхын
щыфшхын
щашхын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щызмышхын
щумышхын
щимышхын
щыдмышхын
щывмышхын
щамышхын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щысшхыну
щыпшхыну
щишхыну
щытшхыну
щыфшхыну
щашхыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щызмышхыну
щумышхыну
щимышхыну
щыдмышхыну
щывмышхыну
щамышхыну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
здэсшх
здэпшх
здишх
здэтшх
здэфшх
здашх
ит зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмышх
здумышх
здимышх
здэдмышх
здэвмышх
здамышх
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
здэсшха
здэпшха
здишха
здэтшха
здэфшха
здашха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмышха
здумышха
здимышха
здэдмышха
здэвмышха
здамышха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
здэсшхыгъа
здэпшхыгъа
здишхыгъа
здэтшхыгъа
здэфшхыгъа
здашхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмышхыгъа
здумышхыгъа
здимышхыгъа
здэдмышхыгъа
здэвмышхыгъа
здамышхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
здэсшхын
здэпшхын
здишхын
здэтшхын
здэфшхын
здашхын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмышхын
здумышхын
здимышхын
здэдмышхын
здэвмышхын
здамышхын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
здэсшхыну
здэпшхыну
здишхыну
здэтшхыну
здэфшхыну
здашхыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмышхыну
здумышхыну
здимышхыну
здэдмышхыну
здэвмышхыну
здамышхыну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
щӀэсшх
щӀэпшх
щӀишх
щӀэтшх
щӀэфшх
щӀашх
ит зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмышх
щӀумышх
щӀимышх
щӀэдмышх
щӀэвмышх
щӀамышх
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щӀэсшха
щӀэпшха
щӀишха
щӀэтшха
щӀэфшха
щӀашха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмышха
щӀумышха
щӀимышха
щӀэдмышха
щӀэвмышха
щӀамышха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щӀэсшхыгъа
щӀэпшхыгъа
щӀишхыгъа
щӀэтшхыгъа
щӀэфшхыгъа
щӀашхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмышхыгъа
щӀумышхыгъа
щӀимышхыгъа
щӀэдмышхыгъа
щӀэвмышхыгъа
щӀамышхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щӀэсшхын
щӀэпшхын
щӀишхын
щӀэтшхын
щӀэфшхын
щӀашхын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмышхын
щӀумышхын
щӀимышхын
щӀэдмышхын
щӀэвмышхын
щӀамышхын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щӀэсшхыну
щӀэпшхыну
щӀишхыну
щӀэтшхыну
щӀэфшхыну
щӀашхэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмышхыну
щӀумышхыну
щӀимышхыну
щӀэдмышхыну
щӀэвмышхыну
щӀамышхыну
Деепричастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
сшхыуэ
пшхыуэ
ишхыу
тшхыуэ
фшхыуэ
яшхыу
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымышхыу
умышхыу
имышхыу
дымышхыу
фымышхыу
ямышхыу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сшхауэ
пшхауэ
ишхауэ
тшхауэ
фшхауэ
яшхауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымышхауэ
умышхауэ
имышхауэ
дымышхауэ
фымышхауэ
ямышхауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сшхыурэ
пшхыурэ
ишхыурэ
тшхыурэ
фшхыурэ
яшхыурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сымышхыурэ
умышхыурэ
имышхыурэ
дымышхыурэ
фымышхыурэ
ямышхыурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Подлежащэ
сэ
--
узошх
сошх
--
фызошх
сошх(хэ)
уэ
сыбошх
--
уошх / бошх
дыбошх
--
уошх(хэ) / бошх(хэ)
абы
сешх
уешх
ешх
дешх
фешх
ешх(хэ)
дэ
--
удошх
дошх
--
фыдошх
дошх(хэ)
фэ
сывошх
--
фошх
дывошх
--
фошх(хэ)
абыхэм
сашх
уашх
яшх
дашх
фашх
яшх(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Подлежащэ
сэ
--
ус[шхрэ]
с[шхырэ]
--
фыс[шхрэ]
с[шхы(хэ)рэ]
уэ
сып[шхрэ]
--
п[шхырэ]
дып[шхрэ]
--
п[шхы(хэ)рэ]
абы
си[шхрэ]
уи[шхрэ]
и[шхрэ]
ди[шхрэ]
фи[шхрэ]
и[шх(хэ)рэ]
дэ
--
ут[шхрэ]
т[шхырэ]
--
фыт[шхрэ]
т[шхы(хэ)рэ]
фэ
сыф[шхрэ]
--
ф[шхырэ]
дыф[шхрэ]
--
ф[шхы(хэ)рэ]
абыхэм
са[шхрэ]
уа[шхрэ]
я[шхрэ]
да[шхрэ]
фа[шхрэ]
я[шх(хэ)рэ]
-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[шх]ы
[шх]ыр
--
[шх]ыхэр
Эргативнэ:
[шх]ы
[шх]ым
--
[шх]ыхэм
Послеложнэ:
[шх]ыкӀэ
[шх]ымкӀэ
[шх]ыхэкӀэ
[шх]ыхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[шх]ыу
[шх]ырауэ
[шх]ыхэу
[шх]ыхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[шх]а
[шх]ар
--
[шх]ахэр
Эргативнэ:
[шх]а
[шх]ам
--
[шх]ахэм
Послеложнэ:
[шх]акӀэ
[шх]амкӀэ
[шх]ахэкӀэ
[шх]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[шх]ауэ
[шх]арауэ
[шх]ахэу
[шх]ахэрауэ
-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[шх]ын
[шх]ыныр
--
[шх]ынхэр
Эргативнэ:
[шх]ын
[шх]ыным
--
[шх]ынхэм
Послеложнэ:
[шх]ынкӀэ
[шх]ынымкӀэ
[шх]ынхэкӀэ
[шх]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[шх]ыну
[шх]ынырауэ
[шх]ынхэу
[шх]ынхэрауэ
-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[шх]ыну
[шх]ынур
--
[шх]ынухэр
Эргативнэ:
[шх]ыну
[шх]ынум
--
[шх]ынухэм
Послеложнэ:
[шх]ынукӀэ
[шх]ынумкӀэ
[шх]ынухэкӀэ
[шх]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[шх]ынууэ
[шх]ынурауэ
[шх]ынухэу
[шх]ынухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Ерыскъы, мэкъумылэ сыт хуэдэ гуэр къурмакъейм егъэхын. ЩАПХЪЭХЭР
Улажьэмэ лыжь пшхынщ. Псалъэжьхэр
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ , Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь,
«Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984
нап. 29
адыгэбзэ
урысыбзэ/русский
инджылыбзэ/English
Заур зэ ешх .
Заур ест кизил.
Zaur is eating cornelian cherries.
нап. 69
Ар Ӏэщым ешх .
Скот её ест .
Livestock eats them.
Сыт Ӏэщым ишхыр ?
Что ест скот?
What does livestock eat ?
нап. 92
Абы дэ ешх .
Она ест орехи.
It eats nuts.
нап. 99
ТхьэкӀумэкӀыхьым удз ешх , жыгыр егъу.
Заяц ест траву и грызет деревья.
The hare eats grass and gnaws tree bark.
нап. 99
Сыт абы ишхыр ?
Что он ест ?
What does it eat ?
нап. 112
Шхалъэм Ӏэщым ишхын мэкъу далъхьэ.
Они кладут сено в кормушку, чтобы скот мог есть его .
They put hay in the manger for the cattle to eat .
нап. 115
Кхъужьейхэм къапыкӀауэ зы кхъужьи пшхынукъым уэ.
Ты не съешь ни одной груши, выросшей на этих грушевых деревьях.
You won’t eat a single one of the pears when they do start growing on these pear trees.
Дадэ жеӀэ: — Сэ сымышхми , нэгъуэщӀхэм яшхынщ , фӀыщӀи къысхуащӀынщ.
Дедушка говорит: -- Хотя я не поем , другие будут есть , спасибо скажут.
Grandfather says: Although I may not eat any, others will eat them and thank me.
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
шхын: eat, have (sth to eat), consume
ЩӀакхъуэ шхын: eat bread УРЫСЫБЗЭ
шхын: съесть, скушать что-л.
ЩӀакхъуэ шхын: есть хлеб
псалъафэ зэпыщӀахэр
ЖьэкӀэ шхын
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: make sb's life miserable by nagging
Урысыбзэ: есть поедом кого-л.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
НэкӀэ шхын
1.
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: devour with your eyes, leer, ogle
Урысыбзэ: есть, пожирать взглядом, глазами кого-л.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
2.
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: look at sb with anger
Урысыбзэ: со злостью смотреть на кого-л.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
шхын
шхыныр
--
шхынхэр
Эргативнэ:
шхын
шхыным
--
шхынхэм
Послеложнэ:
шхынкӀэ
шхынымкӀэ
шхынхэкӀэ
шхынхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
шхыну
шхынырауэ
шхынхэу
шхынхэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Ерыскъы. ЩАПХЪЭХЭР
Жылэр зыгъашхэр шхын щхьэкӀэ малӀэ. Псалъэжьхэр
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ , Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь,
«Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984
нап. 95
адыгэбзэ
урысыбзэ/русский
инджылыбзэ/English
ПсыкӀэ шхын ягъэхьэзыр.
В воде готовят пищу .
People prepare food with water.
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
УРЫСЫБЗЭ
псалъафэ зэпыщӀахэр
Шхын псынщӀэ
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: light food (for the stomach)
Урысыбзэ: лёгкая пища (для желудка).
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
Шхын хуэлӀэн
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: be or get hungry
Урысыбзэ: проголодаться.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
Шхын хьэлъэ
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: heavy food (for the stomach)(
Урысыбзэ: тяжёлая пища (для желудка).
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
Шхын щхьэкӀэ лӀэн
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: die of hunger
Урысыбзэ: умирать с голоду.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.