АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: БЖЫГЪЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕEdit
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭEdit
- IPA [xǝ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭEdit
- [х] + -ы
СКЛОНЕНЭ
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
|---|---|---|---|---|
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | хы | хыр | -- | хыхэр |
| Эргативнэ: | хы | хым | -- | хыхэм |
| Послеложнэ: | хыкӀэ | хымкӀэ | хыхэкӀэ | хыхэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | хыуэ | хырауэ | хыхэу | хыхэрауэ |
| еигъэ формэхэр | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| сих | уих | их | дих | фих | ях |
МЫХЬЭНЭ
- Бжыгъэ 6, 6 хъу.
ЩАПХЪЭХЭРEdit
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
| Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 108 |
|---|---|---|
| адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
| Дэ хы дохъу. | Нас шестеро. | There are six of us. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- хы: six (6)
УРЫСЫБЗЭEdit
- хы: шесть (6)
БИБЛИОГРАФИЕEdit
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
хы
хы
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕEdit
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭEdit
- IPA [xǝ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭEdit
- [х] + -ы
СКЛОНЕНЭ
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
|---|---|---|---|---|
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | хы | хыр | -- | хыхэр |
| Эргативнэ: | хы | хым | -- | хыхэм |
| Послеложнэ: | хыкӀэ | хымкӀэ | хыхэкӀэ | хыхэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | хыуэ | хырауэ | хыхэу | хыхэрауэ |
| еигъэ формэхэр | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| сих | уих | их | дих | фих | ях |
МЫХЬЭНЭ
- Тенджыз ин.
ЩАПХЪЭХЭРEdit
- Бгыр зыкъутэу хым икӀыфырщ ди нарт хасэм къыхыхьэфыр. Нартхэр
- Хым хэкӀуадэр кхъэхалъэншэщ. Псалъэжьхэр
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- хы: ocean
УРЫСЫБЗЭEdit
- хы: океан
псалъафэ зэпыщӀахэр
Хым лыгъэ едзынEdit
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: do something senseless, waste your time
Урысыбзэ: заниматься бесполезным делом.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
Хым нитӀкӀэ хэгъэплъэнEdit
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: make sb see sth, understand sth
Урысыбзэ: заставить прозреть.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
хы адрыщӀEdit
Мыхьэнэ: Хым и щӀыбкӀэ щыӀэ.
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: transoceanic, overseas, across the ocean, beyond the sea
Хы адрыщӀ къэралхэр. Countries across the ocean, beyond the sea, overseas countries
Урысыбзэ: заморский
Хы адрыщӀ къэралхэр. Заморские страны
Псалъэ зэпхахэр:
Хы адрыщӀ къэралхэр.
Щапхъэхэр:
хы тхьэрыкъуэEdit
хы тхьэрыкъуэ
хы тхьэрыкъуэ
Мыхьэнэ: Псым щерс къуалэбзу лъэпкъ.
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: seagull
Урысыбзэ: чайка
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
Хы тхьэрыкъуэу сыпщэхут. ӀуэрыӀуатэ, фольклор
хы тхьэрыкъуэ лэ фӀыцӀэEdit
хы тхьэрыкъуэ лэ фӀыцӀэ
хы тхьэрыкъуэ лэ фӀыцӀэ
_Gilgit-Baltistan,_Pakistan.jpg)
Мыхьэнэ: Хы тхьэрыкъуэм ещхьу, ауэ и пэр фӀыцӀэу псым щерс къуалэбзу лъэпкъ.
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: gull-billed tern
Урысыбзэ: чайконосная крачка
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
хы тӀуащӀэEdit
Мыхьэнэ: Хым къыхэщу хэт щӀы, зи хъуреягъыр хы щӀыналъэ.
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: island (in the sea)
Урысыбзэ: остров (морской)
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
Лъэбыцэжьей и шыбэр хы тӀуащӀэм щигъэхъурт. ӀуэрыӀуатэ, фольклор
БИБЛИОГРАФИЕEdit
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.