АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA ['xɑ:ʁʷɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- ха- + [гъу] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | хагъуэ | хагъуэр | -- | хагъуэхэр |
Эргативнэ: | хагъуэ | хагъуэм | -- | хагъуэхэм |
Послеложнэ: | хагъуэкӀэ | хагъуэмкӀэ | хагъуэхэкӀэ | хагъуэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | хагъуэу | хагъуэрауэ | хагъуэхэу | хагъуэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Жьэн уз зэфыкӀым и тхьэмбылым игъуэт сэкъат, къырку фӀыцӀагъэ.
- Гуэдз, нартыху с. ху. я хьэдзэм шэр игъуэу, хъарбызым хъуну щыщӀидзэ зэман.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- хагъуэ:1. changes in the lungs due to tuberculosis 2. milky-waxy ripeness (for example, corn, wheat)
УРЫСЫБЗЭ
- хагъуэ: 1. изменения в лёгких при туберкулёзе 2. молочно-восковая спелость (напр. кукурузы, пшеницы)
псалъафэ зэпыщӀахэр
Хагъуэ хидзэн
1.
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: to form - about changes in the lungs in tuberculosis. Сымаджэм и тхьэмбылым хагъуэ хидзащ. changes had taken place in the tuberculosis patients lungs. Урысыбзэ: образоваться - об изменениях в лёгких при туберкулёзе. Сымаджэм и тхьэмбылым хагъуэ хидзащ. образовались изменения в лёгких пациента из-за туберкулёза. Псалъэ зэпхахэр: Сымаджэм и тхьэмбылым хагъуэ хидзащ Щапхъэхэр:
2.
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: reach milky-waxy ripeness (about grain crops). Урысыбзэ: достигнуть молочно-восковой спелости (о зерновых культурах). Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Бжьыхьэ мазэр къихьами, жыгхэм хагъуэ хидза къудейт. КӀыщокъуэ Алим
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.