АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэӏэс "ухын"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
ухын
щымыӀэныгъэ:
мыухын
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
сухын
бухын
иухын
духын
фухын
яухын
щымыӀэныгъэ:
сымыухын
умыухын
имыухын
дымыухын
фымыухын
ямыухын
Унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
ух!
фух!
щымыӀэныгъэ:
умыух!
фымыух!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
среух
уреух
иреух
треух
фреух
иреух
щымыӀэныгъэ:
сремыух
уремыух
иремыух
тремыух
фремыух
иремыух
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
соух(ыр)
уоух(ыр) / боух(ыр)
еух(ыр)
доух(ыр)
фоух(ыр)
яух(ыр)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сухыркъым
бухыркъым
иухыркъым
духыркъым
фухыркъым
яухыркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сухырт
бухырт
иухырт
духырт
фухырт
яухырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сухыртэкъым
бухыртэкъым
иухыртэкъым
духыртэкъым
фухыртэкъым
яухыртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сухащ
бухащ
иухащ
духащ
фухащ
яухащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сухакъым
бухакъым
иухакъым
духакъым
фухакъым
яухакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сухат
бухат
иухат
духат
фухат
яухат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сухатэкъым
бухатэкъым
иухатэкъым
духатэкъым
фухатэкъым
яухатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сухыгъащ
бухыгъащ
иухыгъащ
духыгъащ
фухыгъащ
яухыгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сухыгъакъым
бухыгъакъым
иухыгъакъым
духыгъакъым
фухыгъакъым
яухыгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сухыгъат
бухыгъат
иухыгъат
духыгъат
фухыгъат
яухыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сухыгъатэкъым
бухыгъатэкъым
иухыгъатэкъым
духыгъатэкъым
фухыгъатэкъым
яухыгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сухщ
бухщ
иухщ
духщ
фухщ
яухщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сухкъым
бухкъым
иухкъым
духкъым
фухкъым
яухкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сухт
бухт
иухт
духт
фухт
яухт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сухтэкъым
бухтэкъым
иухтэкъым
духтэкъым
фухтэкъым
яухтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сухынщ
бухынщ
иухынщ
духынщ
фухынщ
яухынщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сухынкъым
бухынкъым
иухынкъым
духынкъым
фухынкъым
яухынкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сухынущ
бухынущ
иухынущ
духынущ
фухынущ
яухынущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сухынукъым
бухынукъым
иухынукъым
духынукъым
фухынукъым
яухынукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сухрэ
бухрэ
иухрэ
духрэ
фухрэ
яухрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сухыркъэ
бухыркъэ
иухыркъэ
духыркъэ
фухыркъэ
яухыркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сухырт
бухырт
иухырт
духырт
фухырт
яухырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сухыртэкъэ
бухыртэкъэ
иухыртэкъэ
духыртэкъэ
фухыртэкъэ
яухыртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
суха
буха
иуха
духа
фуха
яуха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сухакъэ
бухакъэ
иухакъэ
духакъэ
фухакъэ
яухакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сухат
бухат
иухат
духат
фухат
яухат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сухатэкъэ
бухатэкъэ
иухатэкъэ
духатэкъэ
фухатэкъэ
яухатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сухыгъа
бухыгъа
иухыгъа
духыгъа
фухыгъа
яухыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:
сухыгъакъэ
бухыгъакъэ
иухыгъакъэ
духыгъакъэ
фухыгъакъэ
яухыгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сухыгъат
бухыгъат
иухыгъат
духыгъат
фухыгъат
яухыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сухыгъатэкъэ
бухыгъатэкъэ
иухыгъатэкъэ
духыгъатэкъэ
фухыгъатэкъэ
яухыгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сух
бух
иух
дух
фух
яух
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сухкъэ
бухкъэ
иухкъэ
духкъэ
фухкъэ
яухкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сухт
бухт
иухт
духт
фухт
яухт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сухтэкъэ
бухтэкъэ
иухтэкъэ
духтэкъэ
фухтэкъэ
яухтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сухын
бухын
иухын
духын
фухын
яухын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сухынкъэ
бухынкъэ
иухынкъэ
духынкъэ
фухынкъэ
яухынкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сухыну
бухыну
иухыну
духыну
фухыну
яухыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сухынукъэ
бухынукъэ
иухынукъэ
духынукъэ
фухынукъэ
яухынукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сухмэ
бухмэ
иухмэ
духмэ
фухмэ
яухмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыухмэ
умыухмэ
имыухмэ
дымыухмэ
фымыухмэ
ямыухмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сухамэ
бухамэ
иухамэ
духамэ
фухамэ
яухамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыухамэ
умыухамэ
имыухамэ
дымыухамэ
фымыухамэ
ямыухамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сухыгъамэ
бухыгъамэ
иухыгъамэ
духыгъамэ
фухыгъамэ
яухыгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыухыгъамэ
умыухыгъамэ
имыухыгъамэ
дымыухыгъамэ
фымыухыгъамэ
ямыухыгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сухынмэ
бухынмэ
иухынмэ
духынмэ
фухынмэ
яухынмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыухынмэ
умыухынмэ
имыухынмэ
дымыухынмэ
фымыухынмэ
ямыухынмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сухынумэ
бухынумэ
иухынумэ
духынумэ
фухынумэ
яухынумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыухынумэ
умыухынумэ
имыухынумэ
дымыухынумэ
фымыухынумэ
ямыухынумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сухтэмэ
бухтэмэ
иухтэмэ
духтэмэ
фухтэмэ
яухтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыухтэмэ
умыухтэмэ
имыухтэмэ
дымыухтэмэ
фымыухтэмэ
ямыухтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сухатэмэ
бухатэмэ
иухатэмэ
духатэмэ
фухатэмэ
яухатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыухатэмэ
умыухатэмэ
имыухатэмэ
дымыухатэмэ
фымыухатэмэ
ямыухатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сухыгъатэмэ
бухыгъатэмэ
иухыгъатэмэ
духыгъатэмэ
фухыгъатэмэ
яухыгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыухыгъатэмэ
умыухыгъатэмэ
имыухыгъатэмэ
дымыухыгъатэмэ
фымыухыгъатэмэ
ямыухыгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сухынтэмэ
бухынтэмэ
иухынтэмэ
духынтэмэ
фухынтэмэ
яухынтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыухынтэмэ
умыухынтэмэ
имыухынтэмэ
дымыухынтэмэ
фымыухынтэмэ
ямыухынтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сухынутэмэ
бухынутэмэ
иухынутэмэ
духынутэмэ
фухынутэмэ
яухынутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыухынутэмэ
умыухынутэмэ
имыухынутэмэ
дымыухынутэмэ
фымыухынутэмэ
ямыухынутэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сухынт
бухынт
иухынт
духынт
фухынт
яухынт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сухынтэкъым
бухынтэкъым
иухынтэкъым
духынтэкъым
фухынтэкъым
яухынтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сухынут
бухынут
иухынут
духынут
фухынут
яухынут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сухынутэкъым
бухынутэкъым
иухынутэкъым
духынутэкъым
фухынутэкъым
яухынутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сухми
бухми
иухми
духми
фухми
яухми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыухми
умыухми
имыухми
дымыухми
фымыухми
ямыухми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сухами
бухами
иухами
духами
фухами
яухами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыухами
умыухами
имыухами
дымыухами
фымыухами
ямыухами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сухыгъами
бухыгъами
иухыгъами
духыгъами
фухыгъами
яухыгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыухыгъами
умыухыгъами
имыухыгъами
дымыухыгъами
фымыухыгъами
ямыухыгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сухынми
бухынми
иухынми
духынми
фухынми
яухынми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыухынми
умыухынми
имыухынми
дымыухынми
фымыухынми
ямыухынми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сухынуми
бухынуми
иухынуми
духынуми
фухынуми
яухынуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыухынуми
умыухынуми
имыухынуми
дымыухынуми
фымыухынуми
ямыухынуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сухтэми
бухтэми
иухтэми
духтэми
фухтэми
яухтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыухтэми
умыухтэми
имыухтэми
дымыухтэми
фымыухтэми
ямыухтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сухатэми
бухатэми
иухатэми
духатэми
фухатэми
яухатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыухатэми
умыухатэми
имыухатэми
дымыухатэми
фымыухатэми
ямыухатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сухыгъатэми
бухыгъатэми
иухыгъатэми
духыгъатэми
фухыгъатэми
яухыгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыухыгъатэми
умыухыгъатэми
имыухыгъатэми
дымыухыгъатэми
фымыухыгъатэми
ямыухыгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сухынтэми
бухынтэми
иухынтэми
духынтэми
фухынтэми
яухынтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыухынтэми
умыухынтэми
имыухынтэми
дымыухынтэми
фымыухынтэми
ямыухынтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сухынутэми
бухынутэми
иухынутэми
духынутэми
фухэнутэми
яухэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыухынутэми
умыухынутэми
имыухынутэми
дымыухынутэми
фымыухынутэми
ямыухынутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
сухаи
бухаи
иухаи
духаи
фухаи
яухаи
щымыӀэныгъэ:
сымыухаи
умыухаи
имыухаи
дымыухаи
фымыухаи
ямыухаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
сухащэрэт
бухащэрэт
иухащэрэт
духащэрэт
фухащэрэт
яухащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сымыухащэрэт
умыухащэрэт
имыухащэрэт
дымыухащэрэт
фымыухащэрэт
ямыухащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сухагъэнщ
бухагъэнщ
иухагъэнщ
духагъэнщ
фухагъэнщ
яухагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сухагъэнкъым
бухагъэнкъым
иухагъэнкъым
духагъэнкъым
фухагъэнкъым
яухагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сухагъэнт
бухагъэнт
иухагъэнт
духагъэнт
фухагъэнт
яухагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сухагъэнтэкъым
бухагъэнтэкъым
иухагъэнтэкъым
духагъэнтэкъым
фухагъэнтэкъым
яухагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сухагъэн
бухагъэн
иухагъэн
духагъэн
фухагъэн
яухагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сухагъэнкъэ
бухагъэнкъэ
иухагъэнкъэ
духагъэнкъэ
фухагъэнкъэ
яухагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сухагъэнт
бухагъэнт
иухагъэнт
духагъэнт
фухагъэнт
яухагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сухагъэнтэкъэ
бухагъэнтэкъэ
иухагъэнтэкъэ
духагъэнтэкъэ
фухагъэнтэкъэ
яухагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сухагъэнущ
бухагъэнущ
иухагъэнущ
духагъэнущ
фухагъэнущ
яухагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сухагъэнукъым
бухагъэнукъым
иухагъэнукъым
духагъэнукъым
фухагъэнукъым
яухагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сухагъэнут
бухагъэнут
иухагъэнут
духагъэнут
фухагъэнут
яухагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сухагъэнутэкъым
бухагъэнутэкъым
иухагъэнутэкъым
духагъэнутэкъым
фухагъэнутэкъым
яухагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сухагъэну
бухагъэну
иухагъэну
духагъэну
фухагъэну
яухагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сухагъэнукъэ
бухагъэнукъэ
иухагъэнукъэ
духагъэнукъэ
фухагъэнукъэ
яухагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сухагъэнут
бухагъэнут
иухагъэнут
духагъэнут
фухагъэнут
яухагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сухагъэнутэкъэ
бухагъэнутэкъэ
иухагъэнутэкъэ
духагъэнутэкъэ
фухагъэнутэкъэ
яухагъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
зыух
ит зэман - щымыӀэныгъэ
зымыух
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зыуха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зымыуха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зыухыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зымыухыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зыухын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зымыухын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зыухыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зымыухыну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
сух
бух
иух
дух
фух
яух
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымыух
умыух
имыух
дымыух
фымыух
ямыух
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
суха
буха
иуха
духа
фуха
яуха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыуха
умыуха
имыуха
дымыуха
фымыуха
ямыуха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сухыгъа
бухыгъа
иухыгъа
духыгъа
фухыгъа
яухыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыухыгъа
умыухыгъа
имыухыгъа
дымыухыгъа
фымыухыгъа
ямыухыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сухын
бухын
иухын
духын
фухын
яухын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыухын
умыухын
имыухын
дымыухын
фымыухын
ямыухын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сухыну
бухыну
иухыну
духыну
фухыну
яухыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыухыну
умыухыну
имыухыну
дымыухыну
фымыухыну
ямыухыну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ
ух
ит зэман - щымыӀэныгъэ
мыух
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
уха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
мыуха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
ухыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
мыухыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
ухын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
мыухын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
ухыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
мыухыну
Обстоятельственнэ причастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
зэрызух
зэрыбух
зэриух
зэрыдух
зэрывух
зэраух
ит зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмыух
зэрумыух
зэримыух
зэрыдмыух
зэрывмыух
зэрамыух
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэрызуха
зэрыбуха
зэриуха
зэрыдуха
зэрывуха
зэрауха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмыуха
зэрумыуха
зэримыуха
зэрыдмыуха
зэрывмыуха
зэрамыуха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэрызухыгъа
зэрыбухыгъа
зэриухыгъа
зэрыдухыгъа
зэрывухыгъа
зэраухыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмыухыгъа
зэрумыухыгъа
зэримыухыгъа
зэрыдмыухыгъа
зэрывмыухыгъа
зэрамыухыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэрызухын
зэрыбухын
зэриухын
зэрыдухын
зэрывухын
зэраухын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмыухын
зэрумыухын
зэримыухын
зэрыдмыухын
зэрывмыухын
зэрамыухын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэрызухыну
зэрыбухыну
зэриухыну
зэрыдухыну
зэрывухыну
зэраухыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмыухыну
зэрумыухыну
зэримыухыну
зэрыдмыухыну
зэрывмыухыну
зэрамыухыну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
щызух
щыбух
щиух
щыдух
щывух
щаух
ит зэман - щымыӀэныгъэ
щызмыух
щумыух
щимыух
щыдмыух
щывмыух
щамыух
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щызуха
щыбуха
щиуха
щыдуха
щывуха
щауха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щызмыуха
щумыуха
щимыуха
щыдмыуха
щывмыуха
щамыуха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щызухыгъа
щыбухыгъа
щиухыгъа
щыдухыгъа
щывухыгъа
щаухыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щызмыухыгъа
щумыухыгъа
щимыухыгъа
щыдмыухыгъа
щывмыухыгъа
щамыухыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щызухын
щыбухын
щиухын
щыдухын
щывухын
щаухын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щызмыухын
щумыухын
щимыухын
щыдмыухын
щывмыухын
щамыухын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щызухыну
щыбухыну
щиухыну
щыдухыну
щывухыну
щаухыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щызмыухыну
щумыухыну
щимыухыну
щыдмыухыну
щывмыухыну
щамыухыну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
здэзух
здэбух
здиух
здэдух
здэвух
здаух
ит зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмыух
здумыух
здимыух
здэдмыух
здэвмыух
здамыух
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
здэзуха
здэбуха
здиуха
здэдуха
здэвуха
здауха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмыуха
здумыуха
здимыуха
здэдмыуха
здэвмыуха
здамыуха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
здэзухыгъа
здэбухыгъа
здиухыгъа
здэдухыгъа
здэвухыгъа
здаухыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмыухыгъа
здумыухыгъа
здимыухыгъа
здэдмыухыгъа
здэвмыухыгъа
здамыухыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
здэзухын
здэбухын
здиухын
здэдухын
здэвухын
здаухын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмыухын
здумыухын
здимыухын
здэдмыухын
здэвмыухын
здамыухын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
здэзухыну
здэбухыну
здиухыну
здэдухыну
здэвухыну
здаухыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмыухыну
здумыухыну
здимыухыну
здэдмыухыну
здэвмыухыну
здамыухыну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
щӀэзух
щӀэбух
щӀиух
щӀэдух
щӀэвух
щӀаух
ит зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмыух
щӀумыух
щӀимыух
щӀэдмыух
щӀэвмыух
щӀамыух
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щӀэзуха
щӀэбуха
щӀиуха
щӀэдуха
щӀэвуха
щӀяуха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмыуха
щӀумыуха
щӀимыуха
щӀэдмыуха
щӀэвмыуха
щӀамыуха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щӀэзухыгъа
щӀэбухыгъа
щӀиухыгъа
щӀэдухыгъа
щӀэвухыгъа
щӀаухыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмыухыгъа
щӀумыухыгъа
щӀимыухыгъа
щӀэдмыухыгъа
щӀэвмыухыгъа
щӀамыухыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щӀэзухын
щӀэбухын
щӀиухын
щӀэдухын
щӀэвухын
щӀаухын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмыухын
щӀумыухын
щӀимыухын
щӀэдмыухын
щӀэвмыухын
щӀамыухын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щӀэзухыну
щӀэбухыну
щӀиухыну
щӀэдухыну
щӀэвухыну
щӀаухэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмыухыну
щӀумыухыну
щӀимыухыну
щӀэдмыухыну
щӀэвмыухыну
щӀамыухыну
Деепричастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
сухыу
бухыу
иухыу
духыу
фухыу
яухыу
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымыухыу
умыухыу
имыухыу
дымыухыу
фымыухыу
ямыухыу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сухауэ
бухауэ
иухауэ
духауэ
фухауэ
яухауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыухауэ
умыухауэ
имыухауэ
дымыухауэ
фымыухауэ
ямыухауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сухыурэ
бухыурэ
иухыурэ
духыурэ
фухыурэ
яухыурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сымыухыурэ
умыухыурэ
имыухыурэ
дымыухыурэ
фымыухыурэ
ямыухыурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
узоух
соух
--
фызоух
соух(хэ)
уэ
сыбоух
--
уоух / боух
дыбоух
--
уоух(хэ) / боух(хэ)
абы
сеух
уеух
еух
деух
феух
еух(хэ)
дэ
--
удоух
доух
--
фыдоух
доух(хэ)
фэ
сывоух
--
фоух
дывоух
--
фоух(хэ)
абыхэм
саух
уаух
яух
даух
фаух
яух(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
ус[ухрэ]
с[ухрэ]
--
фыс[ухрэ]
с[ух(хэ)рэ]
уэ
сыб[ухрэ]
--
б[ухрэ]
дыб[ухрэ]
--
б[ух(хэ)рэ]
абы
си[ухрэ]
уи[ухрэ]
и[ухрэ]
ди[ухрэ]
фи[ухрэ]
и[ух(хэ)рэ]
дэ
--
уд[ухрэ]
д[ухрэ]
--
фыд[ухрэ]
д[ух(хэ)рэ]
фэ
сыф[ухрэ]
--
ф[ухрэ]
дыф[ухрэ]
--
ф[ух(хэ)рэ]
абыхэм
са[ухрэ]
уа[ухрэ]
я[ухрэ]
да[ухрэ]
фа[ухрэ]
я[ух(хэ)рэ]
-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[ух]
[ух]ыр
--
[ух]хэр
Эргативнэ:
[ух]
[ух]ым
--
[ух]хэм
Послеложнэ:
[ух]кӀэ
[ух]ымкӀэ
[ух]хэкӀэ
[ух]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[ух]ыу
[ух]ырауэ
[ух]хэу
[ух]хэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[ух]а
[ух]ар
--
[ух]ахэр
Эргативнэ:
[ух]а
[ух]ам
--
[ух]ахэм
Послеложнэ:
[ух]акӀэ
[ух]амкӀэ
[ух]ахэкӀэ
[ух]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[ух]ауэ
[ух]арауэ
[ух]ахэу
[ух]ахэрауэ
-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[ух]ын
[ух]ыныр
--
[ух]ынхэр
Эргативнэ:
[ух]ын
[ух]ыным
--
[ух]ынхэм
Послеложнэ:
[ух]ынкӀэ
[ух]ынымкӀэ
[ух]ынхэкӀэ
[ух]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[ух]ыну
[ух]ынырауэ
[ух]ынхэу
[ух]ынхэрауэ
-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[ух]ыну
[ух]ынур
--
[ух]ынухэр
Эргативнэ:
[ух]ыну
[ух]ынум
--
[ух]ынухэм
Послеложнэ:
[ух]ынукӀэ
[ух]ынумкӀэ
[ух]ынухэкӀэ
[ух]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[ух]ынууэ
[ух]ынурауэ
[ух]ынухэу
[ух]ынухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Ӏуэху гуэр ззфӀэгъэкӀын, кӀэ етын. ЩАПХЪЭХЭР
ЛӀыжьым уэрэдыр еух. ХьэхъупащӀэ Хьэжбэчыр
Джэгур уджкӀэ яух. ӀуэрыӀуатэ, фольклор
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ , Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь,
«Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984
нап. 68
адыгэбзэ
урысыбзэ/русский
инджылыбзэ/English
Умар вэн иухащ .
Умар закончил пахать.
Wumar has finished ploughing.
Мыгувэу Нарти вэн иухынущ .
Скоро и Нарт закончит пахать.
Soon Nart will finish ploughing, too.
Нарт вэн иухмэ , абыхэм мывэр хашынущ, жыли трасэнущ.
Когда Нарт закончит пахать, они вытащат камни и посадят семена.
When Nart finishes , they will haul away the rocks and plant seeds.
Хэт вэн зыухар ?
Кто закончил пахать?
Who has finished ploughing?
нап. 71
Шей ефэн духащ .
Мы закончили пить чай.
We have finished drinking tea.
нап. 83
Гъатхэр еух .
Весна заканчивается .
Spring is ending .
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
ухын: end, finish, complete sth
Ӏуэхур ухын: finish a matter УРЫСЫБЗЭ
ухын: закончить, завершить что-л.
Ӏуэхур ухын: закончить дело
псалъафэ зэпыщӀахэр
ГъащӀэр ухын
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: die, pass away
Урысыбзэ: умереть, скончаться
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.