АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕEdit
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭEdit
- IPA [wǝ'tʹʂǝn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭEdit
- [укӀ] + -ы + -н
СПРЯЖЕНЭEdit
Глагол лъэӏэс "укӏын"-м и спряженэ
МЫХЬЭНЭ
- Залымыгъэ хэлъу ӀэщэкӀэ, удынкӀэ гъащӀэр, псэр щегъэнэн.
- СэкӀэ фӀэгъэжын (джэдкъаз, Ӏэщ).
- Удын тебдзэкӀэрэ зыгуэр убэрэжьын, къун.
- Зыгуэрым хуабжьу и гуауэ щӀын.
- Зыгуэрым къехьэлъэкӀын зыгуэр егъэщӀэн.
ЩАПХЪЭХЭРEdit
- Жэм лъакъуэ шкӀэ иукӀрэ? Псалъэжьхэр
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Джэд укӀын.
- Мэл укӀын.
- ЩӀалэ цӀыкӀу къуейщӀейр и адэм иукӀащ.
- Лэжьыгъэ хьэлъэм иукӀын.
- укӀыжын (еукӀыж)
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- укӏын: 1. kill sb 2. slaughter (poultry, cattle) 3. beat, whip, spank sb up 4. deeply upset or disappoint sb 5. exhaust sb
- Джэд укӀын: slaughter a chicken
- Мэл укӀын: slaughter a sheep
- ЩӀалэ цӀыкӀу къуейщӀейр и адэм иукӀащ: the father spanked the naughty young boy.
- Лэжьыгъэ хьэлъэм иукӀын: Be exhausted from working hard
- укӀыжын (еукӀыж) be killed; die
УРЫСЫБЗЭEdit
- укӏын: 1. убить кого-л. 2. забить, зарезать (птицу, скот) 3. избить кого-л. 4. убить, сильно огорчить кого-л. 5. изнурить кого-л.
- Джэд укӀын: зарезать курицу.
- Мэл укӀын: зарезать овцу.
- ЩӀалэ цӀыкӀу къуейщӀейр и адэм иукӀащ: отец побил балующего мальчика
- Лэжьыгъэ хьэлъэм иукӀын: утомиться от тяжелой работы.
- укӀыжын (еукӀыж): быть убитым, погибнуть
БИБЛИОГРАФИЕEdit
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ПЛЪЫФЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕEdit
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭEdit
- IPA [wǝ'tʹʂǝn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭEdit
- [укӀ] + -ы + -н
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | укӀын | укӀыныр | -- | укӀынхэр |
Эргативнэ: | укӀын | укӀыным | -- | укӀынхэм |
Послеложнэ: | укӀынкӀэ | укӀынымкӀэ | укӀынхэкӀэ | укӀынхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | укӀыну | укӀынырауэ | укӀынхэу | укӀынхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Шхын папщӀэу фӀагъэжыну хуэгъэхьэзыра (Ӏэщ).
ЩАПХЪЭХЭРEdit
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- УкӀыну выщӀэ гъэшхэн.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- укӏын: for slaughter (about cattle)
- УкӀыну выщӀэ гъэшхэн: feed a calf for slaughter
УРЫСЫБЗЭEdit
- укӏын: убойный (о скоте)
- УкӀыну выщӀэ гъэшхэн: кормить убойного телёнка.
БИБЛИОГРАФИЕEdit
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.